De Americaensche zee-roovers. Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende. |
 |
 |
| I. |
| II. |
| III. | III. HOOFT-STUCK. |
| IV. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
|
|
 | De Americaensche zee-roovers. |  |
III. HOOFT-STUCK.
Nieuwe Equipagie van Lolonois, om de Stadt St. Iago de Leon, en Ni-
karagua te gaen inneemen, alwaer hy in groote Elende stierf.
LOLONOIS hadt sich onder die van Tortuga in goede faem gebracht
door de laetste tocht die hy gedaen hadde / en die hem soo wel gheluckt
was / hebbende een goede buyt gemaeckt; maer het gingh met hem e
uyt; soo dat hy genoodtsaeckt wierdt wederom een andere tocht aen te van-
gen. Hy hadt geen moeyten / om het volck daer toe te doen resolveren / want
de voorgaende reys hadt haer soo aengelockt / dat sy geen swarigheydt von-
den / om een andere tocht aen te nemen / en daer en boven het vertrouwen dat sy
hadden op Lolonois, was soo groot dat sy hem gevolght souden hebben / al
hadt hy haer in het grootste perijckel des wereldts gebracht. Eyndelijck Lo-
lonois resolveert met sijn mede hooftlieden / om in het Meyr van Nicaragua
te gaen rooven / en aldaer alle de Steeden en Dorpen te gaen plonderen. Maer
om den Leser te voldoen / sal ick hier een beschrijvinghe van het Meyr Ni-
caragua doen / op dat dit verhael des te beter verstaen sal werden / doch sal
in het Derde deel beter te pas komen / in 't verhael van het inneemen
an Panama, alwaer ick een beschrijvinge van Costa Rica, met ver-
scheyde landt-teekeningen sal toonen. Na dat Lolonois doen vast be-
slooten hadt / om in het Myr van Nicaragua te gaen rooven / soo bracht hy
te samen een macht van omtrent seven hondert man / en liet dat Fluytschip
(dat hy in Maracaibo genoomen hadde) gereed maken / het welcke hy met drie
hondert man bemande / de rest begaven haer op andere kleyne Scheepen /
die vijf in 't getal waren / makende een Vloot van ses scheepen uyt: haer
rendevous was aen het Eylandt Espanjola, aen een plaets genaemt Bajaha,
alwaer sy vleesch voor haer scheepsprovisie souten en in namen.
Haer accoort nu gemaeckt / ende haer scheepen toegerust zijnde / om in zee
te gaen / gingen sy onder zeyl / en setten haer cours naer een plaets / Mata-
mano genaemt / geleegen aen de zuydzijde van het Eylandt Cuba, haer voor-
neemen was aldaer al de Canoes te roven die sy vinden konden / alsoo op dese
plaets veel Schilpadt visschers woonen / die Schildpadden vangen en souten /
om naer Havana te brengen / dese Roovers hadden Canoes van nooden / om
haer volck op de Rivler te brengen / alsoo haer Scheepen soo hoogh niet kon-
den komen door d'ondiepten. Eyndelijck / na dat sy dese arme lieden van
haer noodtsakelijckste gereedtschap berooft / ende noch een party van haer
meedegenoomen hadden / staecken sy in zee / en setten haer cours naer Cabo
gratia a Dios, geleegen aen de vaste kust / op de hooghte van vijfien graden
noorder breedte / omtrent hondert mijlen van het Eylandt Pincs, noord en
zuyden van het selve Eylandt; maer sy raeckten in de stilte / ende de stroo-
men deeden haer drijven in de Golfe van Honduras: sy deeden haer beste om-
weder naer boven t komen / maer hadden windt en stroom tegen / en het
Schip van Lolonois konden de anderen niet volgen; maer het slimste was
dat de vinalie haer begon t'ontbreeken / soo dat sy genoodtsaeckt wierden
eenige plaets te soecken alwaer sy weer de kost mochten vinden. Ten laetsten
dwongh haer de honger het landt te kiesen / om met haer Conoes in d'eer-
ste Rivier te gaen / om victualie te soecken. Sy quamen met eenige Canoes
in de Rivier van Xagua, die van Indianen bewoont werdt / plonderden
daer alle d'Indiaanse wooningen die sy daer vonden / en brachten naer bene-
den aen haer scheepen eenige quantiteyt van Spaensche Tarw / die sy Mais
noemen / met verckens / hoenders / kalkoenen / en alles wat sy hadden kon-
daer sy heen wilden; sy hielden derhalven weder raedt met malkande-
ren / ende beslooten datse de quade tijdt souden laten passeeren / en dat sy
ondertusschen souden sien alle de Steeden en Dorpen die in de Golfo wa-
ren / te plonderen. Sy zeylden dan langhs de kust / en sochten doenmaels
anders niet als de kost / en over al daer sy aenquamen / maecktense 't soo
schoon / datse d'inwoonders selver in hongersnoodt brachten; want sy
aten alles op watse krijgen konden; wanneer dat sy aen landt quamen /
schootense d'Apen in 't bosch om t'eeten / dood. Daer na quamen sy in Puerto
Cavallo, alwaer eenige Spaense Packhuysen zijn / daer in de goederen van
boven gebracht worden / tegen dat de Scheepen komen om die af te halen.
Daer vondense een Spaensche Koopvaerder / gemonteert met vier en twin-
tigh stucken / en sestien bassen; die namen sy wegh / en gingen aan landt /
plonderende al wat sy vonden / verbrandende de packhuysen / en de huy-
den die daer laegen: sy maeckten oock een party gevangens / die se seer
qualijck tracteerden / soo dat dese arme lieden alle dagen gepijnight wier-
den met alle soorten van tormenten die men bedencken kost. Wanneer Lo-
lonois yemandt op de pijnbanck liet stellen / en hy niet datelijck antwoorde
als hy hem yets vroegh / soo kapten hy de selve met sijn houwer aen stuc-
ken / en lickte het bloedt met sijn tong van de houwer / wenschende dat het
de laetste Spanjaerdt mocht zijn / dien hy alsoo doodt geslagen hadde; en
wanneer yemandt van d'arme Spanjaerden / door benautheydt / of door
de sware tormenten die hy haer aendede / seyden dat sy haer by volck sou-
den brengen / en dat hy dan door verbaestheydt altemets de wegh niet wel
konden vinden / die deeden sy duysentderhande tormenten aen / en ten laet-
sten sloegense hem dan noch doodt.
Na dat sy de meeste van haer gevangens door de allerwreedtste pijnen
die haer aen een Spaensche Stadt souden brengen / St. Pedro genaemt / en
omtrent tien a twaelf mijlen van Puerto Cavallo gelegen. Lolonois maeck-
te sich selver gereedt om met drie hondert man daer na toe te gaen / en liet
als hooft van de rest van sijn volck Moyse van Wijn, en begaf sich op de
wegh met sijn twee Gitsen: naeuwelijcks drie mijlen geavanceert zijnde /
vond in embuscade eenige Spanjaerden / die hem wacker tegenstand deeden;
maer nochtans in korten tijdt verwon hy de selve / drijvende de Spanjaer-
den op de vlucht. Alle de gequetsten / die de Spanjaerden achter lieten /
vraegh hy na de macht der Spanjaerden / en daer na sloegh hy se doodt /
op dat sy hem niet verklicken souden. Hy had oock eenige gesonde gevangens
bekomen; dese vroeg hy naer de wegh / en of 'er noch eenige Spanjaerds in
embuscade lagen / sy antwoorden hem ja. Doen nam hy haer een voor een
apart / en vroegh haer of 'er geen andere wegh en was te vinden om die te
mijden / de selve seyden van neen. Daer op bracht hy deselve voor alle d'an-
dere gevangens / en vroeg haer naer de weg / sy ant woorden datse geen ande-
re weg en wisten. Lolonois daer over met een duyvels boosheyt ingenoomen
zijnde / opende een van de selve gevangens levendig / en sneed hem het hert
gende: Soo ghy my geen andere megh wijst / soo sal ick u het selfde doen.
Dese arme lieden in groote benautheydt zijnde / beloofden / dat sy hem door
een andere wegh souden brengen / maer dat de selve seer moeylijck was om
te gebruycken: evenwel om hem te voldoen / brachten sy hem door een ande-
re wegh; maer de selve niet konnende gebruycken / wierdt hy gedwongen
de groote wegh te neemen / seggende met een groote boosheydt: Mordieu
les bougres de Espagnols mele payeront. 's Anderendaeghs quam hy weder
by een embuscade / die hy met sulck een geweldt aentaste / dat de Spanjaer-
den geen uur standt hielden. Hy gaf last aen sijn volck geen quartier te ge-
ven / seggende / hoe meer sy onder weegh doodt sloegen / hoe minder re-
sistentie sy in de Stadt souden vinden. De Spanjaerden meenden dat sy
desen Roovers met haer embuscades moe souden maecken / derhalven reti-
reerden sy al van d'een op den ander.
Eyndelijck quam Lolonois by de derde embuscade / die hy niet meerder
verschoonde als de twee andere / hoewel dat die vry stercker was / maer met
het werpen van eenighe handt-granaten / dwongh hy de Spanjaerden de
vlucht te nemen / maer hy vervolghde haer soodanigh dat hy de meeste doodt
sloegh eer dat sy in de Stadt quamen / alwaer dese Rovers verwacht wierden:
de wegh daer sy door moesten / was wel voorsien van goede Baricades, en
daer was oock geen andere wegh te vinden / om dese te mijden / alsoo de Stad
rondtom beplant was met seeckere boomen / die men Raquelte noemt; die
soo vol doornen zijn / dat het onmogelijk is om daer door te komen. Het is slim-
mer als de driehoecken / die men in Europa gebruyckt / daer een Leger pas-
seeren moet.
Als de Spanjaerden / die achter de Barciades lagen / de Rovers in 't ge-
sicht kreegen / begonnen sy lustigh met Canon op haer te schieten. Maer de
Roovers gingen plat op haer buyck neder leggen / en doen het geschut gelost
was / vielen se daer op aen met haer roers en handtgranaten / en deeden de
Spanjaerden groote schaede; evenwel konden sy noch met desen aenval daer
niet inkomen / waer door sy gedwongen wierden te retireeren. Daer na
quamense daer weder op aen / met weynigh volck / ende schooten niet eer op
de Spanjaerden / of sy moesten wis schieten / soo dat yder schoot een man
was / doodt / of gequetst. Eyndelijck tegen den avondt wierden de Span-
om te parlementeren / en gaven de Stadt ten besten / versoeckende quartier /
en twee uuren tijdt / om haer met eenige van hare goederen elders heen te
begeven / 't geen haer van Lolonois toegestaen wierdt. Hier op quamen de
Roovers in de Stadt / ende bleven twee uuren stil / volgens haer belofte /
maer dit kost de Spanjaerden weynigh baten / alsoo de Rovers haer kort
achter de hielen waren / en onmamen al haer goedt / dat sy mee genomen
hadden / en daer toe wierden sy noch gevangen genoomen: het meeste goedt
was evenwel wegh / soo dat sy in de Stadt anders niet vonden als eenige
leederen sacken met Indigo. Eyndelijck / naer eenige dagen aldaer vertoeft /
en na haer gewoonte veel tyranni epleeght te hebben / verbranden sy de
om gekomen zijnde / hadden haer mackers / die aen de Scheepen gebleeven wa-
ren / langs de kust geweest / en aldaer eenige Indiaensche Visschers gekre-
gen / die haer geseydt hadden / dat in de Rivier van Guatimale een heckboot
uyt Spangien verwacht wierdt. Sy resolveerden dan aen d'Eylanden die
aen d'ander zijde van de Golfe zijn / te gaen / om aldaer haer Scheepen schoon
te maecken; en sy lieten twee Canoes voor de mondt van de Rivier van Gua-
timalle, om op het Schip te passen / dat uyt Spanjen verwacht wierdt;
doch de meeste oorsaeck / waerom dat sy naer de Eylanden gingen / was om
leeftocht te soecken / alsoo daer veel Schildpadden zijn / seer bequaem om t'eeten.
Aldaer gearriveert zijnde / verspreyden sy haer van malkanderen / ende yder
trop hiel sijn plaets daer sy ordinaris gingen visschen. Yder een was besigh
met netten te braeyen om Schildtpadden te vangen. Die netten maecken sy
van seecker bast van booven / die sy Makao noemen: daer van maecken sy
oock alderhande Touwerck voor haer Scheepen / soo dat sy noyt verleegen
zijn; want sy weten door 't een of 't ander middel haer te behelpen. Daer
zijn oock seeckere Eylanden die vol pick zijn / dat bequaem is om scheepen
dicht van maecken / ende als sy teer van doen hebben / maecken sy dit pick
weeck met Traen van Hayen. Dit Pick wordt door de Zee aengespoelt /
altemets in soo grooten meenigte / dat'er heele Eylandekens van geformeert
zijn: dit pick is niet gelijck als het scheepspick dat wy hier gebruycken / maer
het is seecker zee schuym / 't geen de Natuurkenders Bitumen noemen: mijn
oordeel is / dat het komt door 't wasch / 't geen door storm en onweder in de
zee geworpen / en aldaer aen de strandt ghespoelt wordt / want het is met
zandt gemengt / ende het heeft een reuck als swarte Amber de Gris, die uyt het
Oosten komt. Dese gewesten door zijn oock groote quantiteyt van Byen /
die hooning in het bosch aen de boomen maecken / en het gebeurt dickwils /
dat door groote storm het wasch met de hooning die aen de boom hangt / t'zee-
waert ingedreeven wordt. Sommige Naturalisten willen dat uyt dese hoo-
ke afscheydinge het Amber de Gris gemaeckt werdt: dit is seer licht te ge-
looven; want wanneer het Amber de Gris gevonden word / is het noch weeck /
ende ruyckt na het wasch.
Dese Roovers maeckten haer Scheepen op het spoedigste weer schoon / ende
hielden haer gereedt tegens dat sy tijdingh van d'aenkomst van het Schip
krijgen souden. Ondertusschen liepen sy met haer Canoes langhs de kust
van Julatam, alwaer veel Indianen haer onthouden / om op d'Amber de
Gris te passen / die aen d'Eylanden / langhs de vaste kust geleegen / komt te
stranden. Ick sal / terwijl dat de Roovers ons hier gebracht hebben / yets
van dese Indianen schrijven / alsoo der yets aenmerckelijcks is / omtrent haer
Godtsdienst / en manier van leven.
Deze Indianen zijn over de hondert jaren onder de Spaensche dwinglan-
dye gebracht; ende als de Spanjaerden haer van nooden hadden / namen
syse wegh / en tracteerden haer seer qualijck: de Spanjaerden stuerden alle
half jaer daer een Priester / om (soo sy voorgaven) bekeeringh aen haer te
dienst; want sy komen daer niet / als om dese arme onnoosele lieden te be-
rooven van het geene sy besitten; want als de Priester by haer komt moet
d'Opperste van haer / die sy Casico noemen / hem sijn dochter geven / of
een ander naer sijn sin / die gebruyckt hy soo langh als hy 'er is: daer en bo-
ven moeten alle d'Indianen alle dagen soo veel hoenders / soo veel eyeren /
en soo veel katoen / in 't kort geseydt van alles wat sy hebben / geven / als de
Priester haer belast; ende soo sy bevonden werden haer eygen Godtsdienst
te plegen / soo werden sy van de Priester en sijn medemackers gevangen ge-
nomen / en gestraft. Maer als de Spaensche Priester siet dat sy geen meer
opbrengen konnen / soo vertreckt hy; en als by wegh is / pleegen de India-
nen weder haer eygen Godtsdienst.
Yder een van haer heeft een Godt / die sy dienen en aenbidden naer haer
welgevallen. Als onder haer een kindt geboren wordt / wordt het stracks
in haer Kerck gebracht (alwaer sy dagelijcks aen haer goederen offeren) en
daer wordt assche in een ronde krans gestrooit / en door een zeef gedaen / op
dat 'er geen vuyligheydt by gemenght sal worden; het kindt wordt dan in 't
middel van de krans (daer de assche in gestrooit is) neer geleyt / en moet daer
de gantsche nacht blijven / ende de Kerck is rontom open / soo dat alle dieren
daer in konnen naer haer welgevallen, 's Anderendaeghs 's morgens ka-
men de vrienden van het kindt daer naer kijcken / ende sien of'er oock eenige
dieren 's nachts by geweest zijn / ende soo niet / laten sy het noch al leggen /
soo laugh tot dat sy bemercken dat 'er eenighe dieren omtrent het kindt zijn
geweest. Dit sien sy aen de voetstappen / en het dier dat sy bemercken dat
by het kindt is geweest (het zy een kat of hondt / of paerdt / of een leeuw /
wat dier het oock soude mogen zijn) die houden sy voor de patroon van het
kindt / die hem vewaren / en in alle tegenspoed helpen moet; en hem ter eeren
branden sy seeckere ruyckende Gom / die sy Copat noemen / ende by ons
Gomma Caragna geheeten wordt. Als 't kindt nu tot sijn jaren gekomen is /
geven sijn ouders hem te kennen wie dat hy aenbidden moet; waer op hy in
de Kerck gaet / en offert aen soodanigh beest / als sijn ouders hem aengewe-
sen hebben. Soo wanneer hen eenigh leedt geschiedt is / gelijck als wanner
sy malkanderen iets ontstoolen hebben; die het leedt geschied is / gaet en offert
van aen sijn Patroon / en klaeght aen hem het leedt dat hem aengedaen is /
en soeckt daer wraeck van: 't gebeurt oock dickwils dat twee of drie dagen
daer naer / die het leedt gedaen heeft / den hals gebrooken is / of geslagen / of
gebeten van soodanigen Dier als d'ander aengebeden heeft; soo dat men daer
door bemercken kan / hoe die onnoosele lieden van den duyvel misleydt / en
geplaeght werden. Een Spanjaerdt heeft my een kleyne geschiedenis daer
van verhaelt / die hier niet te onpas sal komen: De selve was aldaer geko-
men om eenige handeling met dese Indianen te doen / en terwijl hy daer
eenigen tijdt verblijven moest / en de Spanjaerden soo van aerdt zijn / dat sy
sonder vrouwen niet leven konnen / soo nam hy een Indiaense vrouw / om op
hem te passen / en die hy meerder tot sijn vermaeck (als men dit vermaeck
noemen mach) hiel. Net gebeurde dat dese Indiaense vrouw naer de plan-
uytblijvende / gingh den Spanjaert daer na toe / om te sien waer sy soo lang
bleef. Als hy omtrent de plantagien quam / sagh hy d'Indiaensche vrouw
met een dier / van gedaente als een Leeuw / die sijn wil met haer deede. Hier
over wierdt dese Spanjaerdt soo verbaest / dat hy terstondt naer huys liep;
en soo dra d'Indiaense vrouw weder huys gekomen was / vroeg hy haer / wat
sy met dien Leeuw / die hy by haer gesien hadt / deede? In 't eerst scheen
sy beschaemt te zijn / en wilde sulcks verloochenen; maer op het laetste bekende
sy het / seggende dat die Leeuw haer patroon was. De Spanjaerdt joegh
haer toen wegh / en wilde na die tijdt niet meer met haer te doen hebben.
Dese Indianen onthouden haer op alle de Eylanden leggende in de Golfe
schoone plaetsen hebben / daer sy haer wooningen houden; sy zijn malkan-
deren ontrouw / soo dat sy gedwongen zijn haer plantagien diep in de bos-
schen te maken / buyten weten van haer medemackers. Sy hebben oock
besondere Ceremonien in haer Huwelijken / gelijck als yenand onder haer een
dochter ten Huwelijck begeert / soo gaet hy se eerst aen haer ouders versoec-
ken; dan wordt hy door de vader van de dochter ondervraeght / of hy geen
ander vrouw getrouwt / en of hy oock een groote plantagie heeft / en of
hy wel visschen kan / en veel andere diergelijcke dingen meer. Als hy dan op
alles naer des Vaders sin geantwoordt heeft / geeft de Vader hem een pijl met
een boogh. Dan gaet hy terstondt na de dochter / en geeft haer een krans
van bladeren gevlochten / met eenige bloemen daer in / die moet sy op haer
hooft setten / en werpen de andere / die sy te voren gedragen heeft / wegh:
(want het is de manier onder de dochters / die noch maeght zijn / een ge-
vlochte krans op haer hooft te dragen) daer na gaet yder een van haer aen
sijn patroon offeren / en vragen of het geschieden magh. Dan werdt seecker
dranck van Mais gemaeckt in 't huys van des dochters Vader / en al de
vrienden vergaderen daer by een: dan geeft de Vader sijn dochter aen die
geen / die se versocht heeft; getrouwt zijnde / brengt de Bruydegom de Bruyd
wegh. 's Anderen daeghs komt de dochter by haer moeder / en neemt het
kransjen van haer hooft / en breeckt het voor haer moeders voeten aen stuc-
ken / maeckende een groot geschrey; ende haer man komt met sijn wapens /
en bewijst de Vader groote vriendtschap. Het is de manier onder haer / dat
wauneer een maeght beslapen is / dat sy dan haer krans breeckt voor haer
moeders voeten / ende aldaer een groot geschrey maeckt. Dit is het geene
ick van de manier van leven van dese wilde menschen / den gunstigen Leser
te verhalen hadde. Nu sullen wy weder onse Historie vervolgen / en overgaen
tot de Rovery.
De Rovers hadden eenige Canoes van de Indianen genoomen aen het
Eylandt Sambale, omtrent vijf mijlen van de kust van Jacatam. Op dit
Eylandt komt Amber de Gris, als 'er een storm uyt het oosten gewaeyt heeft:
de stroomen brengen allerhande dingen nader: men heeft'er stucken van Ca-
noos gevonden / die van de Caribische Eylanden / door de stroomen zijn aen-
gedreeven / zijnde wel by de vijf hondert mijlen daer van daen. Tusschen dit
tuygen door en konnen. Op dit Eylandt is veel Campesche hout / als
mede op de vaste kust; en veel andere verw-houten / die hier te lande seer
goedt en kostelijck souden konnen zijn / by aldien men de kennisse daer van
hadde; d'Indianen weten daer seer schoone verwen van temaken / die niet
verblicken gelijck d'onse doen.
Na dat de Roovers aldaer omtrent drie maenden vertoeft hadden / soo
kreegense tijdinge van het Spaensch Schip datse verwachtende waren.
Sy maeckten haer dan op het spoedighste zeyl-ree / en gingen alwaer het
Schip ten ancker lagh / en besigh was om te lossen. Sy maecken haer
gereedt om hem aen boort te leggen / ende andere kleyne vaertuygen gin-
gen aen de mondt van de Rivier om eene Barque te verwachten / die
seer kostelijcke Koopmanschappen van boven brachten / als Concenille, In-
digo en Silver. Het groote Schip was wel voorsien om sich te defenderen /
want het was gewaerschout dat dese Rovers op de kust waren / waer tegens
het gemonteert was met twee en veertigh stucken Canon / ende andere am-
monitie naer advenant / nevens hondert en dertigh man. Lolonois leyde
hem met sijn Schip aen boort / op welcke hy acht en twintigh stucken Ca-
non hadde / maer wierdt van de Spanjaerden soodanigh onthaelt / dat hy
afwijcken moest / en noch een Schip dat hy by hem hadt. Terwijl dat dese
Rovers teghens den Spanjaerdt doende waren / quamen vier Canoes
met volck / onder de duysterkeydt van de roock / en enterde den Spanjaerd /
en dwongen hem tot overgeeven. Maer de buyt en was soo groot niet als
sy gemeent habben; want het Schip was op sijn spoedighste gelost / alsoo
de Spanjaerden verwittight waren / en haer meeningh was na 't lossen
van het Schip / het selve in de Rivier in te halen / en daer soo lang te wach-
ten / tot dat de Rovers gereedt waren om uyt te komen. Sy vonden nock
in 't Schip vijftigh lasten yser / vijftigh lasten papier / ende een goede party
potten vol wijn / met noch eenige packen / maer van weynigh belangh.
Naer 't veroveren van dit Schip / hieldt Lolonois raedt met sijn gantsche
dere weder niet. Daer waren veele die noyt meer by de Rovers geweest
hadden; ende daer by gekomen zijnde / meendense dat de stucken van achten
van de boomen te schudden waren; maer sy wierden bedroogen / so dat sy met
malkanderen weder naer huys toe wilden. d'Anderen die dit leven gewent
waren / seyden dat sy liever van honger wilden vergaen / als thuys te komen
sonder geldt.
Het meeste deel van haer siende dat de tocht van Nicaragua niet lucken
wilde / alsoo de meeste part van het volck de moedt opgaf / en resolveerden
van Lolonois af te scheyden; een genaemt Moyse Vauklijn, die het Schip
sijn reys naer Tortuga, daer hy gingh kruysen. Een ander / genaemt
Pierre le Picart, siende dat d'andere wegh waren / resolveerde van gelijcken
te doen. Dese gingh langhs de vaste kust / en guam aen Costa Rica, al-
waer hy een landingh deedt aen de Rivier van Viragua, daer hy met sijn
de / niet tegenstaende het tegenweer dat sy daer vondenvan de Spanjaerden /
die haer in 't geweer begeven hadden. Sy brachten een party van de burgers
op haer Schip gevangen; maer de plondering die sy daer deeden / bedroegh
seer weynigh / want dese plaets is alleen bewoont van arme lieden / die
aen de mijnen wercken; daer zijn eenige goudrmijnen / maer sy zijn niet ge-
opent / als alleen van de slaven / die de aerde uyt de bergen graven / en gaen die
aen de Rivier wassen / vinden daer gemeenlijck kleyne stuckjes goud in / als
erreweten eenige grooter en andere oock kleynder / soo dat de Rovers anders
niet en vonden / als omtrent seven of acht ponden goudt. Maer haer mee-
ninge was om hooger op te gaen naer een Stadt aen de Zuyd-zee / genaemt
Nata, om die te plonderen / alsoo daer meeste de Rooplicden woonen / die
hare slaven hebben in Viragua. Maer sy konden tot haer oogwit niet geraken /
door de groote meenigte der Spanjaerden die op haer pasten. Lolonois was
alleen gebleeven in de Golfe van Honduras, met het Heckboor / dat hy met sijn
medemackers van de Spanjaerden genoomen hadde / en op de welrke hy
drie hondert man hadt: hy soude d'andere wel gevolght hebben /
maer mits hy een swaer Schip hadt / konde het soo niet tegen de stroomen
oplaveeren / als d'andere lichte Schepen deeden; daer hy had hy gebreck van
moudtkost / soo dat hy meest aen landt wesen moest om de kost te soecken /
sy schooten Apen / ende alder hande dieren / die sy vinden konden om t'er-
ten. Eyndelijck quam Lolonois, naer veel suckelens / boven Cabo Gratia
a Dios, aen seecker Eylandeken genaemt Ilas de Laspertas, alwaer twee re-
delijcke groote Eylanden zijn / die de Rovers noemen Carneylandt, aldaer
omtrent die Eylanden verzeylden Lolonois sijn Schip op een Rif / alsoo
het dieper gingh / als hy selver gemeent hadde. Sy gingen terstondt aen
landt met alle man / en namen het geschut daer af / ende losten al het yser
dat'er in was / maer dat hielp nier / het Schip bleef echter sitten. Syre-
solveerven evenwel onder malkanderen van de nood een deught te maken /
en het Schip te sloopen soo veer als sy konden / ende van het hout en yser
dat sy daer af kreegen / een Barque Longue te maecken. Terwijl onse
Rovers daer mee doende zijn / sal ick een kleyne beschrijvinge doen van
dit Eylandt / en van d'inwoonders aldaer.
Dese twee Eylanden zijn bewoont van seker soort van volck / die men
met groote reden / wilden magh noemen / alsoo nooyt Christen mensch
haer gesprooken / noch haer wooningen gevonden heeft. Daer zijn veele
lieden geweest / die ses a seven maenden op dese Eylanden gewoont heb-
ben / en evenwel haer wooningen noyt hebben konnen vinden. Dese In-
dianen zijn kloeck van lichaem / ende seer snel in 't loopen / en in 't duycken.
Sy hadden 't ancker van een Roover / dat wel ses hondert ponden woegh /
van de grondt afgehaelt / en sijn kabeltouw aen een klip vast gemaerkt;
haer geweer / dat sy hebben / is altegaer van hout / sonder yser / somtijds
gebruyckense aen 't endt van haer geweer een hay-tande / schieten met geen
boogh / als andere Indianen doen / maer met een seecker fatsoen van As-
segayen / die omtrent anderhalve vadem langh zijn. Sy hebben op het
van genieten / als Petatos, Bananen, Backoven, Anassen, en meer andere
naer 's landts aerdt / maer ontrent hare plantagien en zijn geen huysen.
Men seyde dat sy de menschen aeten. Terwijlen dat Lolonois daer
was / gingh een van sijn volck in 't bosch met een Spanjaerdt / sonder an-
der volck by haer te hebben / ende oock sonder ander geweer als een Roer:
een mijl of ander half in 't bosch zijnde / wierden sy van een troep Indianen
verrast; de Fransman schoot een schoot / en begon het op de loop te stel-
len / maer de Spanjaerdt bleef achter / alsoo hy soo wel niet loopen kon-
de / d'ander quam weynigh tijds daer na aen de strandt / maer hadde sijn
macker verlooren / die oock noyt weder quam. Een wijle tijds daer naer /
gingen sy boschwaerdt in met een trop van tien a twaelf mannen / alle
wel gewapent; dese Fransman was by haer / ende door nieuwsgierigheydt
bracht hy haer weer omtrent daer hy d'Indianen gesien hadde. Sy qua-
men ten laetsten op een plaets / alwaer d'Indianen vuur aengestoocken
hadden / ende vonden aldaer de beenen van de Spanjaerdt die sy gemist
hadden / met noch een handt / die gebraden / en half opgegeeten was.
Sy bemerckten aen de handt dat hy het was / want hy hadt maer drie
vingers aen die hand die sy daer vonden:sy verjaegden d'Indianen terwijl sy
daer waren / ende hebben vier vrouwen met vijf mans persoonen ghe-
noomen. Sy brachtense aen de slrandt / ende riepen d'Indianen die sy
mede hadden / om by haer te komen spreken (alsoo sy daer omtrent ge-
woont hadden) maer sy konden malkanderen niet verstaen. De Rovers
presenteerden haer coralen / messen en bijlen / 't geen se aennamen; oock be-
jegenden sy haer seer vriendelijck / geevende haer eeten en drincken / maer
sy wilden noch eeten noch drincken hebben: noch men heeft niet bemerckt /
dat sy oyt tot malkanderen gesproocken hebben / soo lang als sy gevangen
zijn geweest. Doen sy sagen dat d'Indianen soo bevreest voor haer waren /
lieten syse loopen / en gaven haer soo wat snorrenijpen mede / om haer aen
te locken / waer op sy haer wesen datse weder komen souden; maer qua-
men niet weder / noch se hebbense sedert die tijdt oock niet meer op het Ey-
landt vernoomen / alhoewel sy noyt eenige vaertuygen gevonden hebben /
daer sy mede konden overvaren / soo datse niet anders konden oordeelen /
of sy waren by nacht naer de kleyne Eylanden over geswommen.
Ondertusschen was Lolonois met sijn volck lustigh doende om het groo-
te Schip af te sloopen; maer siende dat sy eenige tijdt van doen hadden /
al eer dat sy met alle man daer van daen konden komen / begonnense te ar-
beyden / en plantagien te maecken / om aldaer eenige vruchten te planten /
om daer van te konnen leven. 't Eerste datse planten / waren seeckere
boontjes / die de Spanjaerden Friholes noemen / en d'Italianen Facioli:
in de tijdt van ses weecken hadden sy een groote meenighte van Spaensche
Tarw / als mede Banannes en Backovens, soo datse doen geen nood hadden
om van honger te vergaan. Na vijf a ses maenden aldaer vertoeft te heb-
ben / en een Barque Longue van het afloopsel van het groote Schip ge-
maeckt te hebben / beslooten sy onder malkanderen / dat een partye van
gen / om de rest van het volck te komen halen: en om dat 'er geen oneentg-
heydt komen souden / soo speeiden sy wie in de Barque / en met eenige Canoes
die sy noch hadden / gaen souden. De helft van het volck begaven haer in
de vaertuygen / en d'andere helft bleef op het Eylandt. Na weynigh da-
gen zeylens / quam Lolonois aen de mondt van de Rivier van Nicaragua,
alwaer hy het ongeluck / dat hem lange tijdt vervolght hadde / op de hie-
len quam / alsoo hy ontdeckt wierdt van d'Indianen en van de Span-
jaerden / die een groot gedeelte van sijn volck doodt stoegen / en hy selve met
het ander gedeelte gedwongen wierdt te vluchten; evenwel konde Lolonois
niet resolveeren by sijn mackers sonder Schip weder te komen: hy hield
dan raed met sijn volck / dat hy noch hadt / om met de Barque die sy had-
den / naer de kuft van Cartagena te gaen / en te sien of sy daer geen Schip
konden krijgen. Maer het scheen dat Godt niet langer de godtloosheden van
desen mensch konde toelaten / maer hem door een wreede doodt straffen wilde
voor alle de wreedtheden / die hy aen soo veel onnoosele menschen hadde ge-
pleeght; want in de Golfe van Darien komende / is hy met sijn volck ver-
vallen in de handen der Wilden / by de Spanjaerden Indios Bravos genaemt.
Sp hebben hem aen stucken gekayt en gebraeden / naer het verhael van een
sijner meedemackers / die het selve soude geleeden hebben / hadde hy sijn te-
ven niet met de vlucht gesalveert. Dit is het endt van een mensch die soo
veel onschuldigh bloedt gestort en soo veel gruwelen bedreven heeft.
Het ander volck / dat op het Eylandt gebleven was / geen tijdinge van
van de welcke het voornemen was / aen Cabo Gratia Dios te landen / om van
daer de Rivier met hun Canoes op te roepen / en de Stadt Cartagi te gaen
inneemen. Dese beyde partpen van Rovers waren bly datse malkander
gevonden hadden; d'eene om van d'elende berlost te wesen / in de welcke sy
amtrent tien maenden hadden geweest / en d'andere / om dat sy soo veel te
meerder macht souden hebben om tot haer voorneemen te komen. Eyndelijck
aen Cabo Gratia Dios gekomen zijnde / wierdt haer volck in Canoes ge-
scheept / om naer boven te gaen: sy waren omtrent vijf hondert man sterck /
met de Rovers die sy van het Eylandt afgehaelt hadden / en lieten haer
Scheepen aen de mondt van de Rivier / met vijf of ses man op yder Schip.
Dese Rovers hadden geen victualie mede genomen / meenende vat sy ge-
noegh onderwegen souden vinden; maer wierden in haer gissinge bedroo-
gen; want d'Indianen / die haer plantagien langs de Rivier hebben / vluch-
ten / en lieten haer niets; want het weynige datse hadden / namense mede
om in het bosch van te leven / terwijl sy vluchtigh waren. Dese Rovers
hadden niet langh van de zee-kant af geweest / of quamen groote honger te
lijden / maer de hoop die sy hadden van goede buyt / stelde haer eenigsins te
vreeden / soo datse haer behtelpen met eenige vruchten die se langs de Rivier
vonden: maer na veertien dagen reysens begonnen sy flaeuw te werden / door
gebreck van noodigh voedsel / soo datse resolveerden de Rivier te verlaten /
en boschwaert in te gaen / om te sien ofse geen Dorp of Stadt vinden sou-
door het bosch gedoolt te hebben / wierden sy genoodtsaeckt (onverrichter sa-
ken) wederom te keeren: ende aen de Rivier weder gekomen zijnde / resol-
veerden sy doen naer de zee-kant te gaen / alsoo veele van haer door honger
stierven / ja sy aten al watse vinden konden / tot de schoenen van haer voeten
toe / en de scheeden van haer messen; ja sy quamen in sulcken noodt / datse
resolveerden d'Indianen op te eeten / by aldien dat sy se vonden. Maer doe
sy by d'Indianen quamen aen de zec-kant / vonden sy mondtkost / alwaer
sy haer honger verzadighden. Hier mede eyndigen de daden en wreedtheden
van Franciscus Lolonois en sijn aenhang. Nu sullen wy hier beschrijven de
voornaemste Roveryen van Johan Morgan, Engelsman / die geen minder
wreetheydt omtrent de Spanjaerden gepleeght heeft als Lolonois wel heeft ge-
daen / maer met meerder geluck.
| De Americaensche zee-roovers. | |