De Americaensche zee-roovers. Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende. |
 |
|
 |
| I. |
| II. | II. HOOFT-STUCK. |
| III. |
| III. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
|
|
 | De Americaensche zee-roovers. |  |
II. HOOFT-STUCK.
Verhael van het Innemen van Rio de la Hache, en het voornaemste dat
aldaer voorgevallen is.
SEs dagen / na dat de vier Roof-scheepen van Morgan van Espagnola
gezeylt waren / quamen sy in 't gesicht van Rio de la Hache, alwaerse
in stilte vervielen / en van de Spanjaerden gesien wierden / die haer ter-
stont in't geweer begaven tot haerder voorsichtigheyt / doch evenwel niet
wetende dat dese Scheepen wilden landen / maer om dat de Spanjaerden /
die aldaer woonen / gewent zijn altemets van de Rovers geplondert te wor-
dit's ordinair haer eerste werck) om soose de swackste worden / by tijds t'ont-
vluchten. Daer lagh een Schip / dat van Cartegena aldaer gekomen was /
om Mais te laden / die meende haer 's nachts met de landtwindt t'ontloo-
pen / maer sy besingelden hem soo wel / dat hy in plaets van haer t'ont-
loopen / recht in 't midden van haer Scheepen geraeckte. Dit quam voor
haer seer wel / want het Schip was geladen met het geene dat sy sochten /
te weten Mais. 's Morgens met het aenbreecken van den dagh / quamen de
Scheepen soo dicht onder het landt / alsse konden / om haer volck aen landt
te setten / het geen geschiede / nochtans niet sonder groot tegenweer van de
Spanjaerden / die aen de strandt waren / en eenige borstweeringe gemaeckt
hadden / maer wierde op het laetste gedwongen die te verlaten / ende naer
het Dorp te retireeren / alwaerse noch moedt hadden om de Rovers af te
keeren. Doen de Rovers aen het Dorp quamen / begon het gevecht we-
der op nieuw / en duerde tot tegen den avondt / wanneer de Spanjaerden
het opgaven / en de blucht namen / naer datse veel volck verlooren / en aen
de Rovers weynigh schaede gedaen hadden. Doen de Rovers in het Dorp
gekomen waren / en sagen dat de Spanjaerden haer niet meer dan de lee-
dige huysen gelaten hadden / en met de goederen wegh gevlucht waren /
verlieten sy het Dorp / en volghden de Spanjaerden aenstondts na / van
de welcke sy een party achterhaelden / en gevangen kreegen. 's Anderen-
daeghs wierden de gevangens / naer gewoonte van de Rovers / gepijnigt /
om te seggen waer dat haer geldt en goedt verborgen was / waer door ee-
nige van haer het bekenden / en andere niet. De Rovers begonnen doen op
party te loopen / alwaer sy seer veel goedt en slaven by een vergader-
den; maer de Spanjaerden / die voor in het bosch haer niet begeven dor-
sten / maeckten verscheyde embuscaden / om haer tegens 't geweld der Ro-
vers te bevrijden; maer 't en hielp haer niet; want hoe meer schade sy aen
de Rovers deeden / dat droop weder op haer eygen hooft / wanneerse van de
Rovers dan gevangen wierden. Naer dat dese Rovers veertien dagen in het
Dorp vertoeft / en soo veel geplondert hadden / als haer mogelijck was
geweest / soo resolveerdense weder naer Hispaniola, tot haer medemackers /
te keeren; ede tot dien eynde lieten sy weten aen de Spanjaerden van Rio
dencken. De Spanjaerden practiseerden daer tegens / seggende datse de Stad
of Dorp liever wilden laten verbranden / en datse geen geldt hadden. De
Rovers / die de Mais alsoo graegh hadden als het geldt / accordeerden met
haer datse eenige partyen Mais souden geven. De Spanjaerden waren
daer wel eenighsins tegen; maer doense sagen dat de Rovers de plaets in
de brandt wilden steecken / versochten sy t'accordeeren / en quamen met
malkanderen over een / soo dat de Spanjaerden vier duysent Hanegas Mays
souden opbrengen (de vier duysent hanegas maecken omtrent hondert la-
sten) 't geen sy deeden / soo spoedigh alsse konden / om soo veel te eerder de
Rovers quijt te zijn. Drie dagen daer na hadden de Spanjaerden de Mais
opgebracht / doen de Rovers alle hun buyt / en alle de slaven / diese gekree-
gen hadden / aen boort brachten / en verdeeldense in haer Scheepen / en set-
ten haer kours naer het Eylandt Espagniola, alwaer het gros van haer
Vloot na haer wachte.
Vijf weeken was het geleeden / dat dese vier Roof-scheepen met de bar-
que van Morgan afgezeylt waren / die op haer komst al begon te twijffe-
len / niet wetende wat hy dencken soude / ofse oock wel goede buyt ghe-
maeckt hadden / en datse daer mede doorgegaen waren / dan of sy de ne-
derlaegh mochten gekreegen hebben / alsoo die plaets secours kan krijgen
van Cartagena, en Santa Maria, en dat 'er altijdt eenige Scheepen van Car-
tagena kruyssen op de Rovers. Morgan was nu gesint een andere resolutie
te neemen / wanneer hy de Scheepen sagh aenkomen met grooter getal als
sy uytgegaen waren. Doen was de vreught van Morgan seer groot / als
mede van de gantsche Vloot; en deselve vermeerderde seer / wanneerse be-
richt kregen / dat alle de Scheepen met Mais geladen waren.
De Scheepen van Morgan waren altemael klaer / en wachten niet an-
ders / als na het wederkeeren van dese Scheepen / die terstond gelost wier-
den / en het volck wierdt uyt het bosch aen boord ontboden. Terwijl dat
vleesch op het spoedighste aen boort gebracht / en de Mais wierdt gedeelt
aen yder Schip / naer de quantiteyt van 't volck. Morgan gaf Rendevous
aen sijn medehebbende Scheepen / aen Cabo Tiburn, zijnde de westhaeck
van het Eylandt Espagniola, alwaerse haer eerste resolutie souden nemen /
en met malkanderen overleggen / wat plaets men attaqueeren soude. Kort
daer naer quamen alle de Scheepen aen Cabo Tiburon, alwaer Morgan
ten ancker lagh / en wachten naer haer; daer quamen oock noch eenighe
Scheepen van Jamaica, om de Vloot van Morgan op te soecken, Dese
Vloot was in 't geheel seven en dertigh Raa-zeyls sterck / met noch eenige
kleyne barquen; op al welcke Scheepen (naer een generale monsteringe)
twee duysent en eenige mannen wierden bevonden / altemael wel verjien
met roers / pistools / houwers / en andere amonitie van kruydt en loot
naer advenant. De Scheepen waren mede wel versien met geschut nae
haer grootte; den Admirael hadde twee en twintigh stucken Canon op /
met ses metaele bassen / en was het swaerste Schip; d'andere hadden
kleynste waren: de selve waren mee naer advenant versien met buskruyd /
handtgranaten / en andere vuurwercken. Naer dat Morgan het over al be-
sichtight / en aen een ander die wat ontbrack / bygeset hadde / maeckte hy
een Admiraelschap / en verdeelde de Vloot in twee Esquadres / onder twee
verscheyde Vlaggen / te weten onder des Koninghs van Engelandts / en
onder de witte vlagge / en maeckte daer toe Officiers / als Vice Admira-
len / en Schouts by Nacht; alle de Scheepen die geen Commissie hadden /
gaf hy 'er een / om op de Spaense Landen alle gheweldt te gaen doen /
ende haer Scheepen / in zee / of in havens vindende / te mogen nemen / door
het recht van Represalie / als openbare vyanden van de Kroon van Enge-
landt, alsoo sy alle de Scheepen van de Engelsche Natie / die in haer Ha-
vens quamen om water / of andere noodtsakelickheden / sonder andere in-
formatie prijs maeckten. Als Morgan nu alles in goede ordre gestelt had-
de / ontboodt hy alle de hooge Officiers en Capiteynen van sijn Vloot / op
dat sy met malkanderen over een souden komen om hem een seekere somme
geldt voor sijn Generaelschap toe te staen. Alle de Officiers quamen by
hem / en stemden in 't gemeen / dat Morgan van yder hondert man / voor
siju Generaelschap een part soude trecken: dit wierd mede aen het gemee-
ne volck bekent gemaeckt / die oock daer toe haer stem gaven. Daer nae
wierd' er een gemeen accoort gemaeckt voor de Capiteyns / watse hebben
souden voor haer Scheepen; daer toe vergaderden alle de gemeene Offi-
ciers van de Scheepen / te weten / alle de Lieutenants en Bootsluyden /
ende stemden met malkanderen / dat men de Capiteyns voor haer Schee-
pen acht mans deelingen / of parten / soude geven / ende daer en boven voor
haer persoonen / een part gelijck de beste man / ende voor de Chirurgijns twee
hondert stucken van achten voor haer Medicament kisten / en daer boven
haer part nevens de beste man op het Schip: aen de Timmerlieden hou-
dert stucken van achten / en daer boven haer part nevens de beste man.
Daer na wierd'er een vergeldinge toegeleydt voor die geenen / die eenighe
genereuse actien souden doen tot afbreuck van den vyandt / als namelijck
voor die 't eerste de Vlagh van een Fort soude strijcken / ende d'Engelsche
vlagh daer op setten / die soude buyten sijn deelinge noch vijftig stucken van
aehten genieten; die een gevangen nam / en aenbrocht in tijdt van noodt /
soude buyten sijn deelingh ghenieten twee hondert stucken van achten; de
Granadiers / die gestelt waren om granaten in een Kasteel te werpen / sou-
den voor yder granaed / diese in het Kasteel geworpen hebben / buyten haer
part / genieten vijf stucken van achten.
Daer wierdt oock een vergeldinge toegeleyd voor de verminckte / te we-
ten / voor die beyde de beenen in een slagh quamen te verliesen / die soude bo-
ven sijn part genieten vijftien hondert stucken van achten / of vijftien slaven
na de keur van de verminckte.
Voor die geenen die beyde handen in een slagh tegen den vyandt quamen
te verliesen / die soude buyten sijn part / ghenieten achtien hondert stucken
van achten / of achtien slaven naer keur van de verminckte.
Voor het verlies van een been / sonder exceptie van de slincker of rechter /
boven de deelingh / vijf hondert stucken van achten / of ses slaven / naer de
keur van de verminckte.
Voor het verlies van een handt / sonder eenige exceptie van de slincker of
rechter / vijf hondert stucken van achten / of ses slaven / nae de keur van den
patient.
Voor het verlies van een oogh hondert stucken van achten / of een slaef /
naer de keur van den patient.
Voor het verlies van een vinger hondert stucken van achten / of een slaes /
als vooren.
Voor de smerte van een wondt in het lichaem / daer de patient een pijp in
moet dragen / vijf hondert stucken van achten / of vijf slaven.
Voor een stijf lidt / het zy arm / been / of vinger / de selve vergeldinge / als
of het lidt t'eenemael af was.
Dese boven gemelde vergeldinge souden genoomen werden uyt de gemeene
buyt / eer dat de selve gedeelt was.
Dese Artijckelen wierden met eenparige stemmen ingestelt / en van Mor-
gan eerst geteyckent / daer na van alle de Capiteynen / en Officiers van de
Vloot.
Doen Morgan alle dese dingen besorght hadde / hield hy Krijghsraed met
al de Scheeps Capiteynen / om met malkander te overleggen / wat plaets
men eerst soude aentasten. De Krijghsraedt vergadert zijnde / wierdt 'er
voorgeslagen / dat men een van dese drie plaetsen soude attaqueeren / te we-
ten / Cartagena, Panama, of Vora Crux. Daer wierdt niet gedisputeert /
of men sterck genoegh was / of welcke plaets dat de sterckste was van de drie:
gen van de selve wierdt soo rijck geoordeelt als Panama; ende daerom wierd
'er met gemeene stemmen geresolveert die plaets eerst aen te tasten en te plon-
deren. Tot dien eynde soude men eerst het Eylandt Santa Cathalina gaen innee-
men / om aldaer een Gits te bekomen / om ons de wegh naer Panama te wijsen /
alsoo op dat Eylandt veel Banditen zijn / van alle plaet sen van die kust.
Daer wierdt oock een bysonder Artijckel gemaeckt / of het gebeurde dat
men Scheepen in zee vondt / of in eenige Havens / dat sulcks mede in een
generaele deelinghe soude komen / maer het Schip dat een vyandts Schip
eerst enteren soude / soude daer voor genieten een premie van duysent stuc-
ken van achten; ende soo het vyands Schip boven de tien duysent stucken
van achten waerdigh was / soude het van yder tien duysent stucken van ach-
ten / duysent hebben.
Daer wierd oock vastgestelt / en op lijfsaf verboden / dat niemandt sich
vervorderen soude om aen boort van eenigh Schip te komen / dat geen vyandt
was / op dat men niet verklickt soude werden.
| De Americaensche zee-roovers. | |