University of Virginia Library

Ðonne mid fere foldbuende
se micla dæg meahtan dryhtnes
æt midre niht mægne bihlæmeð,
scire gesceafte, swa oft sceaða fæcne,
þeof þristlice, þe on þystre fareð,
on sweartre niht, sorglease hæleð
semninga forfehð slæpe gebundne,
eorlas ungearwe yfles genægeð.
Swa on Syne beorg somod up cymeð
mægenfolc micel, meotude getrywe,
beorht ond bliþe. Him weorþeð blæd gifen!
Þonne from feowerum foldan sceatum,
þam ytemestum eorþan rices,
englas ælbeorhte on efen blawað
byman on brehtme. Beofað middangeard,
hruse under hæleþum. Hlydað tosomne,
trume ond torhte, wið tungla gong,
singað ond swinsiaþ suþan ond norþan,
eastan ond westan, ofer ealle gesceaft.
Weccað of deaðe dryhtgumena bearn,
eall monna cynn, to meotudsceafte
egeslic of þære ealdan moldan, hatað hy upp astandan
sneome of slæpe þy fæstan. Þær mon mæg sorgende folc
gehyran hygegeomor, hearde gefysed,
cearum cwiþende cwicra gewyrhtu,
forhte afærde. Þæt bið foretacna mæst
þara þe ær oþþe sið æfre gewurde
monnum oþywed, þær gemengde beoð
onhælo gelac engla ond deofla,
beorhtra ond blacra. Weorþeð bega cyme,
hwitra ond sweartra, swa him is ham sceapen
ungelice, englum ond deoflum.

Þonne semninga on Syne beorg
suþaneastan sunnan leoma
cymeð of scyppende scynan leohtor
þonne hit men mægen modum ahycgan,
beorhte blican, þonne bearn godes
þurh heofona gehleodu hider oðyweð.
Cymeð wundorlic Cristes onsyn,
æþelcyninges wlite, eastan fram roderum,
on sefan swete sinum folce,
biter bealofullum, gebleod wundrum,
eadgum ond earmum ungelice.

He bið þam godum glædmod on gesihþe,
wlitig, wynsumlic, weorude þam halgan,
on gefean fæger, freond ond leoftæl,
lufsum ond liþe leofum monnum
to sceawianne þone scynan wlite,
weðne mid willum, waldendes cyme,
mægencyninges, þam þe him on mode ær
wordum ond weorcum wel gecwemdun.
He bið þam yflum egeslic ond grimlic
to geseonne, synnegum monnum,
þam þær mid firenum cumað, forð forworhte.
Þæt mæg wites to wearninga þam þe hafað wisne geþoht,
þæt se him eallunga owiht ne ondrædeð,
se for ðære onsyne egsan ne weorþeð
forht on ferðe, þonne he frean gesihð
ealra gesceafta ondweardne faran
mid mægenwundrum mongum to þinge,
ond him on healfa gehwone heofonengla þreat
ymbutan farað, ælbeorhtra scolu,
hergas haligra, heapum geneahhe.
Dyneð deop gesceaft, ond fore dryhtne færeð
wælmfyra mæst ofer widne grund.
Hlemmeð hata leg, heofonas berstað,
trume ond torhte, tungol ofhreosað.
Þonne weorþeð sunne sweart gewended
on blodes hiw, seo ðe beorhte scan
ofer ærworuld ælda bearnum;
mona þæt sylfe, þe ær moncynne
nihtes lyhte, niþer gehreoseð
ond steorran swa some stredað of heofone,
þurh ða strongan lyft stormum abeatne.

Wile ælmihtig mid his engla gedryht,
mægencyninga meotod, on gemot cuman,
þrymfæst þeoden. Bið þær his þegna eac
hreþeadig heap. Halge sawle
mid hyra frean farað, þonne folca weard
þurh egsan þrea eorðan mægðe
sylfa geseceð. Weorþeð geond sidne grund
hlud gehyred heofonbyman stefn,
ond on seofon healfa swogað windas,
blawað brecende bearhtma mæste,
weccað ond woniað woruld mid storme,
fyllað mid fere foldan gesceafte.
Ðonne heard gebrec, hlud, unmæte,
swar ond swiðlic, swegdynna mæst,
ældum egeslic, eawed weorþeð.
Þær mægen werge monna cynnes
wornum hweorfað on widne leg,
þa þær cwice meteð cwelmende fyr,
sume up, sume niþer, ældes fulle.
Þonne bið untweo þæt þær Adames
cyn, cearena full, cwiþeð gesargad,
nales fore lytlum, leode geomre,
ac fore þam mæstan mægenearfeþum,
ðonne eall þreo on efen nimeð
won fyres wælm wide tosomne,
se swearta lig, sæs mid hyra fiscum,
eorþan mid hire beorgum, ond upheofon
torhtne mid his tunglum. Teonleg somod
þryþum bærneð þreo eal on an
grimme togædre. Grornað gesargad
eal middangeard on þa mæran tid.

Swa se gifra gæst grundas geondseceð;
hiþende leg heahgetimbro
fylleð on foldwong fyres egsan,
widmære blæst woruld mid ealle,
hat, heorogifre. Hreosað geneahhe
tobrocene burgweallas. Beorgas gemeltað
ond heahcleofu, þa wið holme ær
fæste wið flodum foldan sceldun,
stið ond stæðfæst, staþelas wið wæge,
wætre windendum. Þonne wihta gehwylce,
deora ond fugla, deaðleg nimeð,
færeð æfter foldan fyrswearta leg,
weallende wiga. Swa ær wæter fleowan,
flodas afysde, þonne on fyrbaðe
swelað sæfiscas; sundes getwæfde
wægdeora gehwylc werig swelteð,
byrneþ wæter swa weax. Þær bið wundra ma
þonne hit ænig on mode mæge aþencan,
hu þæt gestun ond se storm ond seo stronge lyft
brecað brade gesceaft. Beornas gretað,
wepað wanende wergum stefnum,
heane, hygegeomre, hreowum gedreahte.
Seoþeð swearta leg synne on fordonum,
ond goldfrætwe gleda forswelgað,
eall ærgestreon eþelcyninga.
Ðær bið cirm ond cearu, ond cwicra gewin,
gehreow ond hlud wop bi heofonwoman,
earmlic ælda gedreag. Þonan ænig ne mæg,
firendædum fah, frið gewinnan,
legbryne losian londes ower,
ac þæt fyr nimeð þurh foldan gehwæt,
græfeð grimlice, georne aseceð
innan ond utan eorðan sceatas,
oþþæt eall hafað ældes leoma
woruldwidles wom wælme forbærned.

Ðonne mihtig god on þone mæran beorg
mid þy mæstan mægenþrymme cymeð,
heofonengla cyning, halig scineð,
wuldorlic ofer weredum, waldende god,
ond hine ymbutan æþelduguð betast,
halge herefeðan, hlutre blicað,
eadig engla gedryht. Ingeþoncum
forhte beofiað fore fæder egsan.
Forþon nis ænig wundor hu him woruldmonna
seo unclæne gecynd, cearum sorgende,
hearde ondrede, ðonne sio halge gecynd,
hwit ond heofonbeorht, heagengla mægen,
for ðære onsyne beoð egsan afyrhte,
bidað beofiende beorhte gesceafte
dryhtnes domes. Daga egeslicast
weorþeð in worulde, þonne wuldorcyning
þurh þrym þreað þeoda gehwylce,
hateð arisan reordberende
of foldgrafum, folc anra gehwylc,
cuman to gemote moncynnes gehwone.
Þonne eall hraðe Adames cynn
onfehð flæsce, weorþeð foldræste
eardes æt ende. Sceal þonne anra gehwylc
fore Cristes cyme cwic arisan,
leoðum onfon ond lichoman,
edgeong wesan. Hafað eall on him
þæs þe he on foldan in fyrndagum,
godes oþþe gales, on his gæste gehlod,
geara gongum, hafað ætgædre bu,
lic ond sawle. Sceal on leoht cuman
sinra weorca wlite ond worda gemynd
ond heortan gehygd fore heofona cyning.

Ðonne biþ geyced ond geedniwad
moncyn þurh meotud. Micel ariseð
dryhtfolc to dome, siþþan deaþes bend
toleseð liffruma. Lyft bið onbærned,
hreosað heofonsteorran, hyþað wide
gifre glede, gæstas hweorfað
on ecne eard. Opene weorþað
ofer middangeard monna dæde.
Ne magun hord weras, heortan geþohtas,
fore waldende wihte bemiþan.
Ne sindon him dæda dyrne, ac þær bið dryhtne cuð
on þam miclan dæge, hu monna gehwylc
ær earnode eces lifes,
ond eall ondweard þæt hi ær oþþe sið
worhtun in worulde. Ne bið þær wiht forholen
monna gehygda, ac se mæra dæg
hreþerlocena hord, heortan geþohtas,
ealle ætyweð. Ær sceal geþencan
gæstes þearfe, se þe gode mynteð
bringan beorhtne wlite, þonne bryne costað,
hat, heorugifre, hu gehealdne sind
sawle wið synnum fore sigedeman.

Ðonne sio byman stefen ond se beorhta segn,
ond þæt hate fyr ond seo hea duguð,
ond se engla þrym ond se egsan þrea,
ond se hearda dæg ond seo hea rod,
ryht aræred rices to beacne,
folcdryht wera biforan bonnað,
sawla gehwylce þara þe sið oþþe ær
on lichoman leoþum onfengen.
Ðonne weoroda mæst fore waldende,
ece ond edgeong, ondweard gæð
neode ond nyde, bi noman gehatne,
berað breosta hord fore bearn godes,
feores frætwe. Wile fæder eahtan
hu gesunde suna sawle bringen
of þam eðle þe hi on lifdon.
Ðonne beoð bealde þa þe beorhtne wlite
meotude bringað. Bið hyra meaht ond gefea
swiðe gesæliglic sawlum to gielde,
wuldorlean weorca. Wel is þam þe motun
on þa grimman tid gode lician.

Þær him sylfe geseoð sorga mæste,
synfa men, sarigferðe.
Ne bið him to are þæt þær fore ellþeodum
usses dryhtnes rod ondweard stondeð,
beacna beorhtast, blode bistemed,
heofoncyninges hlutran dreore,
biseon mid swate þæt ofer side gesceaft
scire scineð. Sceadu beoð bidyrned
þær se leohta beam leodum byrhteð.
Þæt þeah to teonum geteod weorþeð,
þeodum to þrea, þam þe þonc gode
womwyrcende wita ne cuþun,
þæs he on þone halgan beam ahongen wæs
fore moncynnes manforwyrhtu,
þær he leoflice lifes ceapode,
þeoden moncynne, on þam dæge,
mid þy weorðe, þe no wom dyde
his lichoma leahtra firena,
mid þy usic alysde. Þæs he eftlean wile
þurh eorneste ealles gemonian,
ðonne sio reade rod ofer ealle
swegle scineð on þære sunnan gyld.
On þa forhtlice firenum fordone,
swearte synwyrcend, sorgum wlitað,
geseoð him to bealwe þæt him betst bicwom,
þær hy hit to gode ongietan woldan.
Ond eac þa ealdan wunde ond þa openan dolg
on hyra dryhtne geseoð dreorigferðe,
swa him mid næglum þurhdrifan niðhycgende
þa hwitan honda ond þa halgan fet,
ond of his sidan swa some swat forletan,
þær blod ond wæter bu tu ætsomne
ut bicwoman fore eagna gesyhð,
rinnan fore rincum, þa he on rode wæs.
Eall þis magon him sylfe geseon þonne,
open, orgete, þæt he for ælda lufan,
firenfremmendra, fela þrowade.
Magun leoda bearn leohte oncnawan
hu hine lygnedon lease on geþoncum,
hysptun hearmcwidum, ond on his hleor somod
hyra spatl speowdon. Spræcon him edwit,
ond on þone eadgan ondwlitan swa some
helfuse men hondum slogun,
folmum areahtum ond fystum eac,
ond ymb his heafod heardne gebigdon
beag þyrnenne, blinde on geþoncum,
dysge ond gedwealde. Gesegun þa dumban gesceaft,
eorðan ealgrene ond uprodor,
forhte gefelan frean þrowinga,
ond mid cearum cwiðdun, þeah hi cwice næron,
þa hyra scyppend sceaþan onfengon
syngum hondum. Sunne wearð adwæsced,
þream aþrysmed; þa sio þeod geseah
in Hierusalem godwebba cyst
þæt ær ðam halgan huse sceolde
to weorþunga weorud sceawian;
ufan eall forbærst þæt hit on eorþan læg
on twam styccum. Þæs temples segl,
wundorbleom geworht to wlite þæs huses,
sylf slat on tu, swylce hit seaxes ecg
scearp þurhwode. Scire burstan
muras ond stanas monge æfter foldan,
ond seo eorðe eac, egsan myrde,
beofode on bearhtme, ond se brada sæ
cyðde cræftes meaht ond of clomme breac
up yrringa on eorþan fæðm,
ge on stede scynum steorran forleton
hyra swæsne wlite. On þa sylfan tid
heofon hluttre ongeat hwa hine healice
torhtne getremede tungolgimmum;
forþon he his bodan sende, þa wæs geboren ærest
gesceafta scircyning. Hwæt, eac scyldge men
gesegon to soðe, þy sylfan dæge
þe on þrowade, þeodwundor micel,
þætte eorðe ageaf þa hyre on lægun.
Eft lifgende up astodan
þa þe heo ær fæste bifen hæfde,
deade bibyrgde, þe dryhtnes bibod
heoldon on hreþre. Hell eac ongeat,
scyldwreccende, þæt se scyppend cwom,
waldende god, þa heo þæt weorud ageaf,
hloþe of ðam hatan hreþre. Hyge wearð mongum blissad,
sawlum sorge toglidene. Hwæt, eac sæ cyðde
hwa hine gesette on sidne grund,
tirmeahtig cyning; forþon he hine tredne him
ongean gyrede, þonne god wolde
ofer sine yðe gan. Eahstream ne dorste
his frean fet flode bisencan,
ge eac beamas onbudon hwa hy mid bledum sceop,
monge, nales fea, ða mihtig god
on hira anne gestag þær he earfeþu
geþolade fore þearfe þeodbuendra,
laðlicne deað leodum to helpe.
Ða wearð beam monig blodigum tearum
birunnen under rindum, reade ond þicce;
sæp wearð to swate. Þæt asecgan ne magun
foldbuende þurh frod gewit,
hu fela þa onfundun þa gefelan ne magun
dryhtnes þrowinga, deade gesceafte.
Þa þe æþelast sind eorðan gecynda,
ond heofones eac heahgetimbro,
eall fore þam anum unrot gewearð,
forhtafongen. Þeah hi ferðgewit
of hyra æþelum ænig ne cuþen,
wendon swa þeah wundrum, þa hyra waldend for
of lichoman. Leode ne cuþon,
modblinde men meotud oncnawan,
flintum heardran, þæt hi frea nerede
fram hellcwale halgum meahtum,
alwalda god. Þæt æt ærestan
foreþoncle men from fruman worulde
þurh wis gewit, witgan dryhtnes,
halge higegleawe, hæleþum sægdon,
oft, nales æne, ymb þæt æþele bearn,
ðæt se earcnanstan eallum sceolde
to hleo ond to hroþer hæleþa cynne
weorðan in worulde, wuldres agend,
eades ordfruma, þurh þa æþelan cwenn.

Hwæs weneð se þe mid gewitte nyle
gemunan þa mildan meotudes lare,
ond eal ða earfeðu þe he fore ældum adreag,
forþon þe he wolde þæt we wuldres eard
in ecnesse agan mosten?
Swa þam bið grorne on þam grimman dæge
domes þæs miclan, þam þe dryhtnes sceal,
deaðfirenum forden, dolg sceawian,
wunde ond wite. On werigum sefan
geseoð sorga mæste, hu se sylfa cyning
mid sine lichoman lysde of firenum
þurh milde mod, þæt hy mostun manweorca
tome lifgan, ond tires blæd
ecne agan. Hy þæs eðles þonc
hyra waldende wita ne cuþon;
forþon þær to teonum þa tacen geseoð
orgeatu on gode, ungesælge,
þonne Crist siteð on his cynestole,
on heahsetle, heofonmægna god,
fæder ælmihtig. Folca gehwylcum
scyppend scinende scrifeð bi gewyrhtum,
eall æfter ryhte rodera waldend.
Ðonne beoð gesomnad on þa swiþran hond
þa clænan folc, Criste sylfum
gecorene bi cystum, þa ær sinne cwide georne
lustum læstun on hyra lifdagum,
ond þær womsceaþan on þone wyrsan dæl
fore scyppende scyrede weorþað,
hateð him gewitan on þa winstran hond,
sigora soðcyning, synfulra weorud.
Þær hy arasade reotað ond beofiað
fore frean forhte, swa fule swa gæt,
unsyfre folc, arna ne wenað.

Ðonne bið gæsta dom fore gode sceaden
wera cneorissum, swa hi geworhtun ær,
þær bið on eadgum eðgesyne
þreo tacen somod, þæs þe hi hyra þeodnes wel
wordum ond weorcum willan heoldon.
An is ærest orgeate þær
þæt hy fore leodum leohte blicaþ,
blæde ond byrhte ofer burga gesetu.
Him on scinað ærgewyrhtu,
on sylfra gehwam sunnan beorhtran.
Oþer is to eacan ondgete swa some,
þæt hy him in wuldre witon waldendes giefe,
ond on seoð, eagum to wynne,
þæt hi on heofonrice hlutre dreamas
eadge mid englum agan motun.
Ðonne bið þridde, hu on þystra bealo
þæt gesælige weorud gesihð þæt fordone
sar þrowian, synna to wite,
weallendne lig, ond wyrma slite
bitrum ceaflum, byrnendra scole.
Of þam him aweaxeð wynsum gefea,
þonne hi þæt yfel geseoð oðre dreogan,
þæt hy þurh miltse meotudes genæson.
Ðonne hi þy geornor gode þonciað
blædes ond blissa þe hy bu geseoð,
þæt he hy generede from niðcwale
ond eac forgeaf ece dreamas;
bið him hel bilocen, heofonrice agiefen.
Swa sceal gewrixled þam þe ær wel heoldon
þurh modlufan meotudes willan.

Ðonne bið þam oþrum ungelice
willa geworden. Magon weana to fela
geseon on him selfum, synne genoge
atolearfoða ær gedenra.
Þær him sorgendum sar oðclifeð,
þroht þeodbealu, on þreo healfa.
An is þara þæt hy him yrmþa to fela,
grim helle fyr, gearo to wite
ondweard seoð, on þam hi awo sculon,
wræc winnende, wærgðu dreogan.
Þonne is him oþer earfeþu swa some
scyldgum to sconde, þæt hi þær scoma mæste
dreogað fordone. On him dryhten gesihð
nales feara sum firenbealu laðlic,
ond þæt ællbeorhte eac sceawiað
heofonengla here, ond hæleþa bearn,
ealle eorðbuend ond atol deofol,
mircne mægencræft, manwomma gehwone
magun þurh þa lichoman, leahtra firene,
geseon on þam sawlum. Beoð þa syngan flæsc
scandum þurhwaden swa þæt scire glæs,
þæt mon yþæst mæg eall þurhwlitan.
Ðonne bið þæt þridde þearfendum sorg,
cwiþende cearo, þæt hy on þa clænan seoð,
hu hi fore goddædum glade blissiað,
þa hy, unsælge, ær forhogdun
to donne þonne him dagas læstun;
ond be hyra weorcum wepende sar
þæt hi ær freolice fremedon unryht.
Geseoð hi þa betran blæde scinan;
ne bið him hyra yrmðu an to wite,
ac þara oþerra ead to sorgum,
þæs þe hy swa fægre gefean on fyrndagum
ond swa ænlice anforletun,
þurh leaslice lices wynne,
earges flæschoman idelne lust.
Þær hi ascamode, scondum gedreahte,
swiciað on swiman; synbyrþenne,
firenweorc berað, on þæt þa folc seoð.
Wære him þonne betre þæt hy bealodæde,
ælces unryhtes, ær gescomeden
fore anum men, eargra weorca,
godes bodan sægdon þæt hi to gyrne wiston
firendæda on him. Ne mæg þurh þæt flæsc se scrift
geseon on þære sawle, hwæþer him mon soð þe lyge
sagað on hine sylfne, þonne he þa synne bigæð.
Mæg mon swa þeah gelacnigan leahtra gehwylcne,
yfel unclæne, gif he hit anum gesegð,
ond nænig bihelan mæg on þam heardan dæge
wom unbeted, ðær hit þa weorud geseoð.

Eala, þær we nu magon wraþe firene
geseon on ussum sawlum, synna wunde,
mid lichoman leahtra gehygdu,
eagum unclæne ingeþoncas!
Ne þæt ænig mæg oþrum gesecgan
mid hu micle elne æghwylc wille
þurh ealle list lifes tiligan,
feores forhtlice, forð aðolian,
synrust þwean ond hine sylfne þrean,
ond þæt wom ærran wunde hælan,
þone lytlan fyrst þe her lifes sy,
þæt he mæge fore eagum eorðbuendra
unscomiende eðles mid monnum
brucan bysmerleas, þendan bu somod
lic ond sawle lifgan mote.

Nu we sceolon georne gleawlice þurhseon
usse hreþercofan heortan eagum,
innan uncyste. We mid þam oðrum ne magun,
heafodgimmum, hygeþonces ferð
eagum þurhwlitan ænge þinga,
hwæþer him yfel þe god under wunige,
þæt he on þa grimman tid gode licie,
þonne he ofer weoruda gehwylc wuldre scineð
of his heahsetle hlutran lege.
Þær he fore englum ond fore elþeodum
to þam eadgestum ærest mæðleð,
ond him swæslice sibbe gehateð,
heofona heahcyning; halgan reorde
frefreð he fægre ond him friþ beodeð,
hateð hy gesunde ond gesenade
on eþel faran engla dreames,
ond þæs to widan feore willum neotan:
“Onfoð nu mid freondum mines fæder rice
þæt eow wæs ær woruldum wynlice gearo,
blæd mid blissum, beorht eðles wlite,
hwonne ge þa lifwelan mid þam leofstum,
swase swegldreamas, geseon mosten.
Ge þæs earnedon þa ge earme men,
woruldþearfende, willum onfengun
on mildum sefan. Ðonne hy him þurh minne noman
eaðmode to eow arna bædun,
þonne ge hyra hulpon ond him hleoð gefon,
hingrendum hlaf ond hrægl nacedum;
ond þa þe on sare seoce lagun,
æfdon unsofte, adle gebundne,
to þam ge holdlice hyge staþeladon
mid modes myne. Eall ge þæt me dydon,
ðonne ge hy mid sibbum sohtun, ond hyra sefan trymedon
forð on frofre. Þæs ge fægre sceolon
lean mid leofum lange brucan.”

Onginneð þonne to þam yflum ungelice
wordum mæðlan þe him bið on þa wynstran hond,
þurh egsan þrea, alwalda god.
Ne þurfon hi þonne to meotude miltse gewenan,
lifes ne lissa, ac þær lean cumað
werum bi gewyrhtum worda ond dæda,
reordberendum; sceolon þone ryhtan dom
anne geæfnan, egsan fulne.
Bið þær seo miccle milts afyrred
þeodbuendum, on þam dæge,
þæs ælmihtigan, þonne he yrringa
on þæt fræte folc firene stæleð
laþum wordum, hateð hyra lifes riht
ondweard ywan þæt he him ær forgeaf
syngum to sælum. Onginneð sylf cweðan,
swa he to anum sprece, ond hwæþre ealle mæneð,
firensynnig folc, frea ælmihtig:
“Hwæt, ic þec mon minum hondum
ærest geworhte, ond þe ondgiet sealde.
Of lame ic þe leoþo gesette, geaf ic ðe lifgendne gæst,
arode þe ofer ealle gesceafte, gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,
mægwlite me gelicne. Geaf ic þe eac meahta sped,
welan ofer widlonda gehwylc, nysses þu wean ænigne dæl,
ðystra þæt þu þolian sceolde. Þu þæs þonc ne wisses.
Þa ic ðe swa scienne gesceapen hæfde,
wynlicne geworht, ond þe welan forgyfen
þæt ðu mostes wealdan worulde gesceaftum,
ða ic þe on þa fægran foldan gesette
to neotenne neorxnawonges
beorhtne blædwelan, bleom scinende,
ða þu lifes word læstan noldes,
ac min bibod bræce be þines bonan worde.
Fæcnum feonde furþor hyrdes,
sceþþendum scaþan, þonne þinum scyppende.
Nu ic ða ealdan race anforlæte,
hu þu æt ærestan yfle gehogdes,
firenweorcum forlure þæt ic ðe to fremum sealde.
Þa ic þe goda swa fela forgiefen hæfde
ond þe on þam eallum eades to lyt
mode þuhte, gif þu meahte sped
efenmicle gode agan ne moste,
ða þu of þan gefean fremde wurde,
feondum to willan feor aworpen.
Neorxnawonges wlite nyde sceoldes
agiefan geomormod, gæsta eþel,
earg ond unrot, eallum bidæled
dugeþum ond dreamum, ond þa bidrifen wurde
on þas þeostran weoruld, þær þu þolades siþþan
mægenearfeþu micle stunde,
sar ond swar gewin ond sweartne deað,
ond æfter hingonge hreosan sceoldes
hean in helle, helpendra leas.
Ða mec ongon hreowan þæt min hondgeweorc
on feonda geweald feran sceolde,
moncynnes tuddor mancwealm seon,
sceolde uncuðne eard cunnian,
sare siþas. Þa ic sylf gestag,
maga in modor, þeah wæs hyre mægdenhad
æghwæs onwalg. Wearð ic ana geboren
folcum to frofre. Mec mon folmum biwond,
biþeahte mid þearfan wædum, ond mec þa on þeostre alegde
biwundenne mid wonnum claþum. Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!
Lytel þuhte ic leoda bearnum, læg ic on heardum stane,
cildgeong on crybbe. Mid þy ic þe wolde cwealm afyrran,
hat helle bealu, þæt þu moste halig scinan
eadig on þam ecan life, forðon ic þæt earfeþe wonn.

Næs me for mode, ac ic on magugeoguðe
yrmþu geæfnde, arleas licsar,
þæt ic þurh þa wære þe gelic,
ond þu meahte minum weorþan
mægwlite gelic, mane bidæled.
Ond fore monna lufan min þrowade
heafod hearmslege; hleor geþolade,
oft ondlata, arleasra spatl,
of muðe onfeng, manfremmendra.
Swylce hi me geblendon bittre tosomne
unswetne drync ecedes ond geallan.
Ðonne ic fore folce onfeng feonda geniðlan,
fylgdon me mid firenum, fæhþe ne rohtun,
ond mid sweopum slogun. Ic þæt sar for ðe
þurh eaðmedu eall geþolade,
hosp ond heardcwide. Þa hi hwæsne beag
ymb min heafod heardne gebygdon,
þream biþrycton, se wæs of þornum geworht.
Ða ic wæs ahongen on heanne beam,
rode gefæstnad, ða hi ricene mid spere
of minre sidan swat ut guton,
dreor to foldan, þæt þu of deofles þurh þæt
nydgewalde genered wurde.
Ða ic, womma leas, wite þolade,
yfel earfeþu, oþþæt ic anne forlet
of minum lichoman lifgendne gæst.
Geseoð nu þa feorhdolg þe ge gefremedun ær
on minum folmum ond on fotum swa some,
þurh þa ic hongade hearde gefæstnad;
meaht her eac geseon orgete nu gen
on minre sidan swatge wunde.
Hu þær wæs unefen racu unc gemæne!
Ic onfeng þin sar þæt þu moste gesælig
mines eþelrices eadig neotan,
ond þe mine deaðe deore gebohte
þæt longe lif þæt þu on leohte siþþan,
wlitig, womma leas, wunian mostes.
Læg min flæschoma in foldan bigrafen,
niþre gehyded, se ðe nængum scod,
in byrgenne, þæt þu meahte beorhte uppe
on roderum wesan, rice mid englum.

For hwon forlete þu lif þæt scyne
þæt ic þe for lufan mid mine lichoman
heanum to helpe hold gecypte?
Wurde þu þæs gewitleas þæt þu waldende
þinre alysnesse þonc ne wisses?
Ne ascige ic nu owiht bi þam bitran
deaðe minum þe ic adreag fore þe,
ac forgield me þin lif, þæs þe ic iu þe min
þurh woruldwite weorð gesealde;
ðæs lifes ic manige þe þu mid leahtrum hafast
ofslegen synlice sylfum to sconde.
For hwan þu þæt selegescot þæt ic me swæs on þe
gehalgode, hus to wynne,
þurh firenlustas, fule synne,
unsyfre bismite sylfes willum?
Ge þu þone lichoman þe ic alysde me
feondum of fæðme, ond þa him firene forbead,
scyldwyrcende scondum gewemdest.
For hwon ahenge þu mec hefgor on þinra honda rode
þonne iu hongade? Hwæt, me þeos heardra þynceð!
Nu is swærra mid mec þinra synna rod
þe ic unwillum on beom gefæstnad,
þonne seo oþer wæs þe ic ær gestag,
willum minum, þa mec þin wea swiþast
æt heortan gehreaw, þa ic þec from helle ateah,
þær þu hit wolde sylfa siþþan gehealdan.
Ic wæs on worulde wædla þæt ðu wurde welig in heofonum,
earm ic wæs on eðle þinum þæt þu wurde eadig on minum.
Þa ðu þæs ealles ænigne þonc
þinum nergende nysses on mode.

Bibead ic eow þæt ge broþor mine
in woruldrice wel aretten
of þam æhtum þe ic eow on eorðan geaf,
earmra hulpen. Earge ge þæt læstun,
þearfum forwyrndon þæt hi under eowrum þæce mosten
in gebugan, ond him æghwæs oftugon,
þurh heardne hyge, hrægles nacedum,
moses meteleasum. Þeah hy him þurh minne noman
werge, wonhale, wætan bædan,
drynces gedreahte, duguþa lease,
þurste geþegede, ge him þriste oftugon.
Sarge ge ne sohton, ne him swæslic word
frofre gespræcon, þæt hy þy freoran hyge
mode gefengen. Eall ge þæt me dydan,
to hynþum heofoncyninge. Þæs ge sceolon hearde adreogan
wite to widan ealdre, wræc mid deoflum geþolian.”

Ðonne þær ofer ealle egeslicne cwide
sylf sigora weard, sares fulne,
ofer þæt fæge folc forð forlæteð,
cwið to þara synfulra sawla feþan:
“Farað nu, awyrgde, willum biscyrede
engla dreames, on ece fir
þæt wæs Satane ond his gesiþum mid,
deofle gegearwad ond þære deorcan scole,
hat ond heorogrim. On þæt ge hreosan sceolan!”

Ne magon hi þonne gehynan heofoncyninges bibod,
rædum birofene. Sceolon raþe feallan
on grimne grund þa ær wiþ gode wunnon.
Bið þonne rices weard reþe ond meahtig,
yrre ond egesful. Ondweard ne mæg
on þissum foldwege feond gebidan.

Swapeð sigemece mid þære swiðran hond
þæt on þæt deope dæl deofol gefeallað
in sweartne leg, synfulra here
under foldan sceat, fæge gæstas
on wraþra wic, womfulra scolu
werge to forwyrde on witehus,
deaðsele deofles. Nales dryhtnes gemynd
siþþan gesecað, synne ne aspringað,
þær hi leahtrum fa, lege gebundne,
swylt þrowiað. Bið him synwracu
ondweard undyrne; þæt is ece cwealm.
Ne mæg þæt hate dæl of heoloðcynne
in sinnehte synne forbærnan
to widan feore, wom of þære sawle,
ac þær se deopa seað dreorge fedeð,
grundleas giemeð gæsta on þeostre,
æleð hy mid þy ealdan lige, ond mid þy egsan forste,
wraþum wyrmum ond mid wita fela,
frecnum feorhgomum, folcum scendeð.

Þæt we magon eahtan ond on an cweþan,
soðe secgan, þæt se sawle weard,
lifes wisdom, forloren hæbbe,
se þe nu ne giemeð hwæþer his gæst sie
earm þe eadig, þær he ece sceal
æfter hingonge hamfæst wesan.
Ne bisorgað he synne to fremman,
wonhydig mon, ne he wihte hafað
hreowe on mode þæt him halig gæst
losige þurh leahtras on þas lænan tid.
Ðonne mansceaða fore meotude forht,
deorc on þam dome standeð, ond deaðe fah,
wommum awyrged, bið se wærloga
fyres afylled. Feores unwyrðe,
egsan geþread, ondweard gode
won ond wliteleas hafað werges bleo,
facentacen feores. Ðonne firena bearn
tearum geotað, þonne þæs tid ne biþ,
synne cwiþað; ac hy to sið doð
gæstum helpe, ðonne þæs giman nele
weoruda waldend, hu þa womsceaþan
hyra ealdgestreon on þa openan tid
sare greten. Ne biþ þæt sorga tid
leodum alyfed, þæt þær læcedom
findan mote, se þe nu his feore nyle
hælo strynan þenden her leofað.
Ne bið þær ængum godum gnorn ætywed,
ne nængum yflum wel, ac þær æghwæþer
anfealde gewyrht ondweard wigeð.
Forðon sceal onettan, se þe agan wile
lif æt meotude, þenden him leoht ond gæst
somodfæst seon. He his sawle wlite
georne bigonge on godes willan,
ond wær weorðe worda ond dæda,
þeawa ond geþonca, þenden him þeos woruld,
sceadum scriþende, scinan mote,
þæt he ne forleose on þas lænan tid
his dreames blæd ond his dagena rim,
ond his weorces wlite ond wuldres lean,
þætte heofones cyning on þa halgan tid
soðfæst syleð to sigorleanum
þam þe him on gæstum georne hyrað.

Þonne heofon ond hel hæleþa bearnum,
fira feorum, fylde weorþeð.
Grundas swelgað godes ondsacan,
lacende leg laðwende men,
þreað þeodsceaþan, ond no þonan læteð
on gefean faran to feorhnere,
ac se bryne bindeð bidfæstne here,
feoð firena bearn. Frecne me þinceð
þæt þas gæstberend giman nellað,
men on mode, þonne man fremmað,
hwæt him se waldend to wrace gesette,
laþum leodum. Þonne lif ond deað
sawlum swelgað. Bið susla hus
open ond oðeawed, aðlogum ongean,
ðæt sceolon fyllan firengeorne men
sweartum sawlum. Þonne synna to wrace
scyldigra scolu ascyred weorþeð
heane from halgum on hearmcwale.
Ðær sceolan þeofas ond þeodsceaþan,
lease ond forlegene, lifes ne wenan.
ond mansworan morþorlean seon,
heard ond heorogrim. Þonne hel nimeð
wærleasra weorud, ond hi waldend giefeð
feondum in forwyrd; fa þrowiað
ealdorbealu egeslic. Earm bið se þe wile
firenum gewyrcan, þæt he fah scyle
from his scyppende ascyred weorðan
æt domdæge to deaðe niþer,
under helle cinn in þæt hate fyr,
under liges locan, þær hy leomu ræcað
to bindenne ond to bærnenne
ond to swingenne synna to wite.
Ðonne halig gæst helle biluceð,
morþerhusa mæst, þurh meaht godes,
fyres fulle, ond feonda here,
cyninges worde. Se biþ cwealma mæst
deofla ond monna! Þæt is dreamleas hus,
ðær ænig ne mæg ower losian
caldan clommum. Hy bræcon cyninges word,
beorht boca bibod; forþon hy abidan sceolon
in sinnehte, sar endeleas,
firendædum fa, forð þrowian,
ða þe her forhogdun heofonrices þrym.

Þonne þa gecorenan fore Crist berað
beorhte frætwe. Hyra blæd leofað
æt domdæge, agan dream mid gode
liþes lifes, þæs þe alyfed biþ
haligra gehwam on heofonrice.
Ðæt is se eþel þe no geendad weorþeð,
ac þær symle forð synna lease
dream weardiað, dryhten lofiað,
leofne lifes weard, leohte biwundne,
sibbum bisweðede, sorgum biwerede,
dreamum gedyrde, dryhtne gelyfde.
Awo to ealdre engla gemanan
brucað mid blisse, beorhte mid lisse,
freogað folces weard. Fæder ealra geweald
hafað ond healdeð haligra weorud.

Ðær is engla song, eadigra blis,
þær is seo dyre dryhtnes onsien
eallum þam gesælgum sunnan leohtra.
Ðær is leofra lufu, lif butan endedeaðe,
glæd gumena weorud, gioguð butan ylde,
heofonduguða þrym, hælu butan sare,
ryhtfremmendum ræst butan gewinne,
domeadigra dæg butan þeostrum,
beorht blædes full, blis butan sorgum,
frið freondum bitweon forð butan æfestum,
gesælgum on swegle, sib butan niþe
halgum on gemonge. Nis þær hungor ne þurst,
slæp ne swar leger, ne sunnan bryne,
ne cyle ne cearo, ac þær cyninges giefe
awo brucað eadigra gedryht,
weoruda wlitescynast, wuldres mid dryhten.