University of Virginia Library

Search this document 
De Americaensche zee-roovers.

Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende.
  
  
  
  

collapse section 
 I. 
 II. 
 III. 
 IIII. 
 V. 
 VI. 
 VII. 
collapse section 
 I. 
 II. 
 III. 
 IV. 
collapse sectionV. 
  
 VI. 
collapse sectionVII. 
  
  
collapse section 
 I. 
 II. 
 III. 
 III. 
 V. 
 VI. 
 VII. 
VII. HOOFTSTUCK.
 VIII. 
collapse section 
  
  
collapse section 
collapse section 
 II. 
 III. 
 4. 
 V. 
 6. 
collapse section 
 I. 
 II. 
 III. 
 IIII. 
 V. 
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

  
  

VII. HOOFTSTUCK.

De Reysbeschrijver neemt sijn Reys langs de Kust van Costa Rica, en
verhaelt wat daer voorgevallen is, als mede wat hy aldaer langs die
Kust waergenoomen heeft.

DOen wy van Morgan afgescheyden waren / vervolgden wy onse reys
langs de Kust van Costa Rica, om aldaer een plaets te soecken / daer wy
eenige victualie konden bekomen / en met een ons vaertuygh te kalefate-
ren / dat seer leck en schaloos was. Weynigh dagen daer na quamen wy in een
groote Bay / genaemt Boca del Tauro, alwaer seer goede geleegentheydt is
Riet te aelen / en victualie te maken van Schitlepadt vleesch. Dese Bay
is omtrent tien mijlen in sijn omtreck / en rondtom met Eylanden beslooten /
soo dat men daer in beschut is voor alle winden / en is rondtom van verschey-
de natien van Indianen bewoont / die de Spanjaerden onder haer gehoor-
saemheydt niet hebben konnen brengen / en werden van haer genoemt Indios
Bravos. In sulcken kleynen begrip zijn die verscheyden natien die malkanderen
niet en verstaen / en gedurigh oorlogh tegens malkander voeren. Aen d'oost-
hoeck van dese Bay zijn Indianen / die voor desen met de Rovers plachten


142

Page 142
te handelen. Sy brachten haer al watse van doen hadden / van Mais, Ca-
favi, en alderhande vruchten van 't landt; ja oock hoenders / verckens /
ende andere dieren / die men daer vind. De Rovers gaven haer daer tegens
oud yserwerck / coralen / en diergelijcke dingen / die die menschen voor cieragie
gebruycken. Dit was altijdt een uytvlucht voor de Rovers / wanneer sy
yets van doen hadden; maer sy hebben 't met de Indianen soo gemaeckt /
dat 'er niet een van haer aen landt durst komen / om datse eens de vrou-
wen van d'Indianen afgenoomen / en de mannen doodt geslagen hebben:
zedert die tijdt hebben d'Indianen met haer niet willen handelen. In dese
Bay gekomen zijnde / gingen wy datelijck ter plaets daer wy wat hoopten
te vangen om te ververschen / maer vonden niet / soo dat wy ons moesten
laten genoegen met Crokodils eyeren / die wy op de strand in het zant begra-
ven vonden. Wy gingen naer de oosthoeck van de Bay / alwaer wy drie
van onse mackers vonden / die mede onder Morgan hadden geweest: dese
waren daer gekomen met dat selfde voorneemen dat wy hadden / maer sy
hadden 't daer seer slecht / want sy moesten haer selfs op rantsoen ftellen /
te weten / eens daeghs te eeten / soo langh als haer scheepen gekielt wier-
den / om daer van daen te komen. Doen wy sagen dat het daer soo gestelt
was / vertrocken wy aenstonts daer van daen / en zeylden nae het westelijckste
deel / alwaer wy een redelijcke goede Schillepadt vangst hadden / soo dat
wy daer rijckelijck van konden leven. Wy hadden daer eenige tijdt gele-
gen / wanneer wy begonnen water gebreck te krijgen / niet / om dat daer
niet te krijgen was; maer wy dorsten het niet halen om d'Indianen; even-
wel de noodt dwong ons ten laetsten met alle man aen een Rivier te gaen /
om water te halen; een party liep boschwaerd in / terwijl dat d'andere de
vaten vulden. Ons volck hadden qualijck een uur aen landt geweest /
wanneer sy overvallen wierden van een party Indianen / die haer wilden
beletten water te krijgen; maer soo haest als wy hoorden roepen aux Armes,
schooten wy dactlijck door het bosch in / evenwel sonder yemandt te kon-
nen sien / als op het laetste / daer wy een party Indianen door het bosch sa-
gen loopen / die wy vervolghden / en op haer schooten: sy ontliepen 't alle /
behalven twee / die op de plaets dood bleeven; d'een scheen aen sijn gewaed
een aensienlijck persoon te zijn / hy hadde een gordel / daer hy sijn schamel-
heydt mee bedeckt hadt / van bast van boomeu / anders niet bereyd / als
tusschen twee steenen geklopt / ende daer mee was het soo sacht gewordeu
Indiaen
met een
goude
waert.
als zijde. Hy droegh oock een gouden baert / zijnde een goudt plaetje / om-
trent drie vingers breedt / en drie duym lang / wegende omtrent drie loot;
dit was met een draet door twee gaetjes aen sijn onderste lip vast gemaeckt.
d'Ander was heel naeckt / en hadde mede een baerd / maer van Schilpad.
Hun wapenen waren anders niet / als stucken van Palmiste boomen / om-
trent seven voet langh / aen beyde eynden scherp / en aen 't een eynd waren
eenige haecken in dit selve hout gemaeckt; beyde d'eynden waren in 't vyer
geweest / op datse te harder wesen souden. Wy sochten naer haer woon-
plaetsen / maer konden daer geen van vinden / 't geen ons deed gelooven datse
diep in het bosch woonen moesten. Wy souden graegh een van die menschen

143

Page 143
levendigh gehad willen hekben / om vriendtschap met haer te maecken / en
eenige victualie te verhandelen; maer daer was geen kans toe / alsoo se te
wildt waren / wy haelden evenwel soo veel water uyt de Revier als wy
van doen hadden / en gingen doe van daer. 's Nachts daer aen hoorden
wy een groot geschreeuw van Indianen / 't geen ons deed gelooven / datse
volck tot haer hulpe gehaelt hadden / en datse door het geschreeuw de dood
van hun mackers beklaeghden; wy hebben oock met konnen bemercken /
datse met eenige vaertuygen in zee komen. Doen wy sagen dat wy daer
niet op konden doen / en dat wy niet meer vongen als wy dagelijcks kon-
den eeten / resolveerden wy weer tzeyl te gaen / en onse Reys te vervorderen
naer Jamaica. Wy laverden tot voor de Rivier van Chagre, wanneer
wy een Schip in 't gesicht kregen / en jacht op ons maeckte: wy meenden
dat het een Spaensch Schip dat van Cartagena quam / en volck op het Ka-
steel van Chagre bracht / lieten 't voor de windt staen / met al wat goedt
doen kon / maer evenwel zeylde hy harder als wy; ende naer dat hy ons
vier en twintig uren gejaeght hadt / geraekte hy by ons. Doen wy by mal-
kander gekomen waeren / sagen wy dat het een van onse mackers was /
die op hadde willen laveeren / om naer Nombre de Dios te gaen / en van
daer naer Cartagena, om sijn fortuyn te soecken; maer doen de stroom en
windt soo tegen waeren / resolveerden sy mede in de Boca del Tauro te ko-
men. Dit hadt ons groot letsel gedaen / want wy hadden meer verlooren
in twee dagen / als wy in veertien gewonnen hadden / soo dat wy moesten
resolveeren om wederom naer onse oude plaets te keeren / 't geen wy dee-
den; maer bleeven daer niet lang. Wy gingen vorder in een Bay / genaemt
Boca del Drago, om aldaer een seecker kruypend dier te vangen / van de
Van Zee-
dieren, ge-
naemt Ma-
nentin.
Spanjaerden genaemt Manentin, en by de Hollanders / Zee koe / om
dat het neus / mondt en tanden heeft / als een Koe. Het onthoudt sich
altijdt in 't water / omtrent de plaetsen daer de grondt met gras bewossen
is / daer gaen dese dieren om haer te spijsigen. Haer gedaente is wonder-
lijck; het hooft is als een Koe hooft / doch sonder ooren / maer aen yder
zijde een kleyn gaetje / daer men qualick een pinck in kan steecken. Sy heb-
ben omtrent den hals twee wiecken / van gedaente als die van een Hay /
maer wat langer / en aen 't endt drie klaeuwen: onder dese wiecken zijn
twee prammen / gelijckende die van een Negrinne; vorders is het heele lijf
gladt / tot aen de staert / dat plat is / ende aen 't eynde rondt toeloopt / en
omtrent drie a vier voeten breedt / na dat het dier groot is. De grootste
van dese dieren zijn omtrent twintigh a vier en twintigh voeten lang / sy
hebben een huydt van kouleur als de Barbarische honden / met hair daer
op / op die selve manier, dese huydt is op de rugh wel anderhalf duym
dick / en wanneerse droogh is / isse soo stijf als Walvisch been / is bequaem
om rottingen van te maecken; onder de buyck is de huydt dunder / en lee-
niger / van binnen hebbende leever / long / gedarmte / en middelrif / als
een Os / tot de nieren toe. Sy hebben aen yder zijde sestien ribben / die
ronde zijn / en vry dick in 't midden / ende aen beyde d'enden seer hardt van
been: het manneken bekent 't wijfie vleeschelijck / ende omhelsen malkan-

144

Page 144
deren buyck aen buyck; het manneken heeft een pees gelijck een bul / ende
het wijsje haer natuur gelijck een Koe / omtrent een span breedt onder de
navel; 't wijsje en draegljt niet meer als een jonge tseffens: hoe lang datse
vragen / weet ick niet te seggen / want ick heb geen gelegentheydt gehadt
om dit konnen aenmercken.

Dese dieren zijn machtigh gauw van gehoor / want door het minste ge-
rucht / dat men maeckt / is het onmogelijck om haer te vangen / daerom
zijn die gene / die haer willen vangen / genoodtsaeckt / in plaets datse rie-
men gebruycken in haer vaertuygen / om te roeyen / seecker korte riempjes /
diese Pagayos noemen / en de Spanjaerden Caneletas, met welcken sy sacht
weten te roeyen / datse niet gehoort werden. Sy dorven oock nizt spree-
ken / maer alleen op sien / waer dat de Harpenier / die voor op staet / haer
aen wijst. Dese Manantins worden op de selve manier geharponneert als
de Schildpadden / maer in plaets dat de harpen daer men de Schild-
padden mee harponneert / alleen vier kantigh zijn sonder haecken / so zijn aen
dese haecken / ende zijn een weynigh langer als d'anderen: de Manantins
hebben seer kleyne oogen / en konnen weynigh sien / dat heel contrary is
aen de Schildpad / want de Schildpad kan wonderlik snel sien / maer is doof.
Het vleesch van Manantins is het kalf vleesch seer gelijckende / en van smaeck
als verckens vleesch / het heeft oock speck gelijck een vercken. Het vleesch
werd gesouten en geroockt / en gelijck verckens en ossen vleesch / als in het eet-
ste deel verhaelt is / hoe dat de Boeckaniers het vleesch toemaeckten. Een
groote Manantin sal wel twee Tonnen vleesch sonder de beenen / en be-
halven het speck / uytmaken / sijn staert is klaer speck / de Rovers smelten dit
spek / en gieten 't in Spaense potten / en eeten 't tot Mais, diese op de selve manier
koocken als gort; heeft geen traenige smaeck / maer ter contrary smaecht het
veel beter als oly / of verkens vet. Dit is het geen dat ick van de Manan-
tins kan schrijven / alsoo ick daer niet vorders van ondervonden heb. In
dese Bay gekomen zijnde / vongen wy van dese Manantins soo veel als wy
konden / doen souten wy het vleesch / ende veholpen ons van de afval tot
onse dagelijcksche kost / te weten leever / long / darmen / nieren / en het
vleesch dat aen het gebeente bleef. Op sekeren dagh / dat wy niet gevangen
hadden / en evenwel ons soute vleesch niet wilden aentasten / resolveerden
wy langs een Eylandtje / dat daer omtrent was / te gaen visschen / en vogels
te schieten. Ondertusschen wierden wy een Indiaensche Canoes gewaer /
in de welcke vier Indianen waren / die / soo haest sy ons saegen / naer de
wal roeyden so sterck als se konden; maer wy waren sterker in 't roeyen als
sy lieden / ende wy liepense nae / om te sien of 'er geen kans was om met
kaer yets te handelen / te weten van mondtkost; maer alsoo dese India-
nen met geen Christenen willen handelen / liepen sy met hun Canoes aen
de strandt / ende soo drae alse aen landt waren / namense hun Canoes me-
de; wy volghden haer soo kort nae / datse gedwongen wierden haer Ca-
noes te verlaeten / diese evenwel twee hondert treeden in het bosch ghe-
sleept hadden met hun vier; dese Canoes was wel twee duysendt
ponden swaer / soo dat wy ons verwonderden over de sterckte van dese men-


145

Page 145
schen; wy hadden genoegh te doen met ons elven / om de Canoes weder in
het water te brengen. Doense sagen dat wy hun Canoes mede namen / be-
gonnen sy heel hardt te schreeuwen; wy schooten daer omtrent daer wy de
stemme gehoort hadden / maer wat effect dat het dee / konden wy niet we-
ten / alsoo wy door het bosch niet dorsten loopen / om dat d'Indianen op dat
Eylandtje seer storck zijn. Onse Lootsman die ons daer gebracht hadde /
en die daer verscheyde mael gheweest was / verhaelde ons dat hy daer met
een geheele Vloot van Rovers hadde geweest / en dat 'er eenige Canoes onder
de wal waren geroeyt / om aldaer te visschen / en te sien of 'er vogelen te
schieten waren / eenige van dese Indianen waren op de boomen geklommen.
Wanneer de Canoes in de Rivier quamen roeyen / soo spronghen sy van
boven in 't water / nde namen met een groote snelheydt eenige van de Ro-
vers wegh / loopende daer mede boschwaerdt in / eer dat d'andere Rovers
vaerdigh waren om haer mackers te konnen helpen. 's Anderen daeghs
gingh de Generael van de Vloot aen landt / met vijf hondert man / om dese
Rovers / die d'Indianen wegh genoomen hadden / weder te bekomen; maer
hy was qualijck met sijn volck op het landt / of hy moest op het spoedigste /
weder retireeren. Wy oordeelden / dewijle daer sulcken macht niet hadt
konnen uytrichten / dat wy daer soo veel te minder souden hebben konnen
doen / daerom maeckten wy ons met den eersten van daer / en vonden in
haer Canoes anders niet als een net / omirent vier vadem lang / en een halve
vadem breed / op de wijs van een Zeege gemaeckt; daer by waren vier stoc-
ken / omtrent seven voeten lang / van Palmiste boomen. Wy oordeelden dat
dit haer wapenen moesten zijn / aen het een eyndt waren seven of acht hae-
ken / ende het ander eyndt wat spits / en slecht / gelijck men hier sien kan.

[ILLUSTRATION]

Haer Canoes was van wildt Ceeder hout / en seer plomp gemaeckt / daer
uyt wy presumeerde datse geen yser gereedschap hadden. Dit Eylandt / daer
dese Indianen woonen / is seer kleyn / ja nauwelijcks drie mijlen in de rond-
te; en behalven dat hebben sy geen ander landt / want sy hebben oorlogh met
de Indianen van de vaste kust / sy konnen malkanderen oock niet verstaen.
Aen de vaste Kust dorsten wy oock niet komen / alsoo d'Indianen / die daer
woonen / oock niemandt daer willen sien.

De oorsaeck van de wildigheydt deser menschen / mijns oordeels / is / dat
wanneer de Spanjaerden in 't landt zijn gekomen / sy soo veel wreedtheydt
en d'inwoonders hebben gedaen / datse een schrick voor haer gekreegen heb-
ben / en gevlucht zijn landwaert in / daerse leven in de wildernissen / en sonder
de aerde te bouwen / maer alleen van de visch / die sy vangen in de Rivier / en
van de vruchten / die d'aerde haer geeft / en hebben naderhandt haer aen geen
blancke menschen durven vertrouwen / meenende dat het altemael Span-
jaerden waren / selver niet aen andere Indianen / alsoo sommige de party


146

Page 146
van de Spanjaerden hebben gehouden / en haer Landtslieden wreedelijck
geplaeght. Aldus gevlucht zijnde van verscheyden gewesten / heeft sulcken
verandering van tael veroorsaeckt / en daer door vyandtschap; want daer en
is niet / dat daer meer vyandtschap kan brengen tusschen twee natien / als
datse malkanderen niet verstaen / door dien het onmoogelijck is voor een ge-
meen mensch / iemandt te beminnen / of eenige genegentheydt toe te dra-
gen / als hy hem niet verstaet. Hier door hebben dese wilde menschen tegens
malkander oorlogh / sonder eenighe pretensie op den anderen te hebben / of
van landen / die d'een den ander ontnoomen heeft / of om eenige eer / die den
een van den ander pretendeert / of om eenige schulden / maer alleen om datse
elckanderen niet verstaen; ende wanneer sy eenige gevangens van malkan-
deren krijgen / doen sy die de grootste Tormenten van de wereld aen / en maec-
kense dan noch tot slaven. Dit is het geen / dat ick heb konnen aenmerken we-
gens de wilde menschen in de Bay van Boca del Drago.

Eyndelijck resolveerden wy van dese Bay te vertrecken / alsoo wy geen
middelen sagen / om victualie te bekomen / want wy hadden moeyte genoegh
om slechts aen de kost te komen / soo veel als wy dagelijcks van doen had-
den. Wy zeylden van langs de Kust / westwaert aen; naer een etmael zey-
lens / quamen wy aen een plaets / genaemt Rio de Zuere, alwaer eenighe
wooningen van Spanjaerden zijn / behoorende onder de Stadt Cartago: on-
se meeninge was aldaer Schilpadden te vangen / die in die tijdt daer komen
haer eyeren te leggen; maer wy vonden niet / 't geen ons deed voorneemen
de Spanjaerden te gaen besoecken / maer die hadden ons niet als de leege huy-
sen gelaten / want soo alsse ons hadden sien komen / warense boschwaerdt
in gevlucht; wy moesten ons belijden met eenige vruchten / die by de Span-
jaerden Plantanos genoemt worden. Ick sal van dese vruchten niet spreec-
ken / alsoose van yder een / die om de west geweest is / wel bekent zijn. Na
dat wy ons vaertuygh by nae gevult hadden van dese Plantanos, zeylden wy
langhs de Kust / om een goede haven te soecken / om ons vaertuygh te kiel-
haelen / alsoo het seer leck was / dat eenighe slaven geduerigh aen de pomp
moesten staen / anders soude het gesoncken hebben / het water / dat daer uyt
quam / was schoonder / als dat over boort was. Naer veertien dagen zey-
lens langhs de Kust / quamen wy in een groote Bay / by de Rovers genaemt
de Bay Bleeckveldt. Dese naem is gekomen van een Rover / die daer veel
quam / om sijn Schip te repareeren: daer was seer goede gelegentheydt om
ons vaertuygh te kielhaelen / alwaer wy oock op het spoedighste preparatie
toe maeckten. Terwijl dat eenige van ons volck beesigh waren om het schip
te kielhaelen / gingen d'anderen in 't bosch om te jagen: daer zijn wilde swij-
nen / die de navel op de rugh hebben / en werden navel verckens genoemt:
daer zijn oock Dassen / maer niet veel: wy konden weynigh Verckens en
Dassen bekomen / soo dat onse meeste jacht bestondt in Apen en Phaysante

onder-
lijcke
jacht op
Apen.
vogels te schteten / waer mede wy ons volck dagelijcks spijsden / maer met
Aapen het meest / alsoose daer in groote meenighte waren. Hoewel wy in
groote elende waren / lieten wy evenwel met groot vermaeck te scheppen in
't schieten van d'Apen / want wy schooten altemets wel vijftien of sestien /

147

Page 147
dat wy 'er qualijck drie a vier van kreegen; want alsse niet mors doodt
gesehooten wierden / was het onmoogelijck om die te krijgen / door dien se
haer by de staert vast houden aen kleyne tacken / en bestorven daer soodanig
aen / dat / al warense dood / evenwel soo lang daer aen blijven hangen / tot
datse begonnen te vergaen. De wijfies dragen haer jongens op haer rugh als
de Negerinnen haer kinders doen; ende als de moer dood geschooten wert / en
het jong noch in 't leven blijft / sal het evenwel de moer niet verlaeten / het zy
datse valt of niet / maer sal sich altijdt op de rugh van de moer vast houden.
Wanneer men onder een boom passeert daer se op zijn / dan gooyense met haer
eygen dreck / en breecken tacken van de boomen / en gooyen daer mede op
het hooft der geener die onder de boomen zijn. Wanneer dat 'er op een
troep van Apen geschooten wordt / en dat een van haer gequetst wordt / ko-
men d'andere daer datelijck by / ende staen tondom hem / en ruycken aen
sijn wonde / en wanneer der veel bloedt uyt komt / houden sy de wonde
vast / op dat 'er het bloedt niet uytloopen sal; andere neemen mos / dat op
de boomen wast / en steecken dat daer in; andere soecken seekere kruyden /
diese knauwen / en steecken die dan in de wondt. Ick heb dickwils met
groote verwonderingh aengesien / hoe die Dieren malkanderen in de nood
bystaen / en in perijckel van hun leven haer mackers soecken te helpen.

Men soude hier over veel bedenckingen konnen maecken / maer om den
Leser niet te verveelen / sullen wy hier maer een eenvoudigh verhael doen
wat ons voorgevallen is. Dese Apen zijn goed van smaek / en seer voedsaem /
wy koockten / en bradender alle dagen soo veel Apen vleesch / dat wy het
begonnen gewendt te worden / en het smaekten ons beter als de Phaysanten.
Wy hadden omtrent acht dagen soo gheleeft / terwijl yder een ondertus-
schen beesigh was in sijn werck / eenige / als ick seyde / om het Schip te
lossen en te kalafateren / en ander Scheepswerck te doen / de derde / om
op de jacht te gaen. Wy hadden cenige slaven en slavinnen / die gebruyck-
ten wy oock / de mannen om brandthout te kappen / en kalck te bran-
den / om / in plaets van harpuys / het Schip mee te smeeren / en dicht
te maecken / en de vrouwen / om water te haelen van seeckere putten / die
wy op strandt hadden gegraven. Het Schip was haest klaer / en daer
wierdt aen de slavinnen belast de vaeten op het spocdighste te vullen. 's An-
der daeghs 's morgens met het aenbreecken van den dagh / gingen de sla-
vinnen met haer potten om water te halen aen de bovengenoemde putten /
en twee van haer liepen een weynigh achter d'anderen / en pluckten eenige
zaetjens van boomen om t'eeten. Terwijl sy hier mee doende waren /
hoorden sy in het bosch haer medegesellinnen schreeuwen. Hierom dach-
ten sy / datse van eenige ongedierten mochten gebeeten worden / en liepen daer
na toe; eer sy daer by quamen / sagense een troep Indianen uyt het bosch
komen; sy lieten terstond haer potten vassen / en begonnen te loopen en te
schreeuwen / Indios, Indios. Wy namen datelijck / op het geroep van dese
slavinnen / ons geweer / en liepen na haer toe / ter plaetse daer sy ons aen-
wesen datse de Indianen gesien hadden; daer gekomen zijnde / vonden
wy de doode lichamen van dese twee Negerinnen / die elck wel met twaelf


148

Page 148
Slavinnen
door d'In-
dianen
vermord.
of dertien pijlen doorstoocken / diese noch in het lijf hadden; sy waren door
het lijf / door de hals / en door de beenen geschooten; en het scheen of dese
wilden haer vermaeck daer in hadden gehadt om die menschen met pijlen
te doorsteecken / want van d'eerste pijl kondense wel gestorven zijn. Dese
pijlen waren van een wonderlijck fatsoen / of maecksel / van slechte stocken
gemaeckt / omtrent een vinger dick / en acht voet lang; aen het eene endt
was een haeck van hout vast gebonden met een gesplitste draet / waer me-
de daer een vuursteen aen vast was / en aen het ander endt was een hout
als een kooker / in de welcke eenige steentjes waren / die eenighsins geraes
maekten wanneer de pijlen roerden; daer warender oock onder die van Pal-
miste boomen gemaeckt / en roodt geverwt waren / dat seer schoon stond /
of het lackwerck hadt gewest. Wy oordeelden dat de sulcke pijlen zijn
geweest van de Capiteynen / en wy bemerckten dat die pijlen in het middel-
lijs van de Negrinnen staecken aldus waren.

[ILLUSTRATION]

Figuur van de Pijlen.

A. Een vuursteen / die aen de pijl vast gemaeckt is.

B. Een houte haeck / die mede aen de steen vast is.

C. Is de Pijl.

D. Is het kookertje / dat aen het endt van de pijl is.

Dese Pijlen zijn sonder eenigh yser gereedschap gemaeckt; want al watse
snijden / latense eerst soo ver af branden / alsse het hebben willen; daer na
schraepen sy het af met vuursteenen. Dese Indianen zijn seer snel in 't
loopen door het bosch / want hoe nauw wy toesagen / konden echter geen
voetstappen van haer sien / noch de minste teeckenen niet / datse door het
bosch gheloopen waeren. Sy waeren oock soo voorsichtigh / datse de
steentjes / die in haer koockertjes van de pijlen waren / met blaederen
van boomen gestut hadden / op datse geen geraes souden maecken. Nae
dat wy in 't bosch gesocht hadden / ofse nergens geen vaertuygh hadden
liggen / ende niet gevonden hebbende / keerden wy weder naer ons vaer-
tuygh / en rusten het selfde toe / ende scheepten ons goedt daer weder in.
Ten laetsten gingen wy t'zeyl / alsoo wy ons aen landt niet langer ver-
trouwden / vreesende dat dese Indianen soo sterck mochten komen / datse
ons altemael overweldight mochten hebben.