De Americaensche zee-roovers. Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende. |
 |
| I. |
| II. | II. HOOFT-STUCK. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IV. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| III. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
|
|
|
| II. |
| III. |
| 4. |
| V. |
| 6. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
 | De Americaensche zee-roovers. |  |
II. HOOFT-STUCK.
Beschrijvingh van het Eylandt Tortuga. Desselfs gewas en vruchten.
Hoe de Fransen daer gekomen zijn. Tweemael door de Spanjaerden
weder uytgedreven, ende hoe de Reys-beschrijver aldaer dtie mael
is verkocht geweest.
HEt Eylandt Tortuga leght aen de Noordt-zijde van het groote en ver-
maerde Eylandt Espaniola, omtrent twee mijlen van 't vaste Landt /
op de hooghte van twintigh graden / dertigh minuten / Noorder breet-
te / ende heeft omtrent sestien mijlen in de rondte. 't Heeft de naem van
Tortuga gekreegen / om dat het de gedaente van een Schildtpad heeft / die de
Spanjaerden Tortuga noemen. Het is seer klipachtigh / en evenwel bedeckt
met groote Boomen / die op de klippen wassen / sonder dat men eenige aerde
sien kan; want de wortelen van de Boomen leggen op de klippen bloot. De
Noordtzijde is onbewoont / en seer ongemackelijck / door dien dat 'er
geen Haven noch Stranden zijn / als ennige plaetsen tusschen de klippen; soo
dat de Zuydzijde alleen bewoont is / en heeft maer een Haven / daer de Sche-
pen aen konnen komen. Het geen dat bewoont is / is in quartieren verdeelt /
en worden aldus genaemt; la Basse Terra is het voornaemste / van wegen de
Haven / het Dorp is genaemt Cayone, een plaets daer de voornaemste Plan-
tecs zijn. Lemiplantage is noch niew / en seer vruchtbaer in Taback; als
mede la Ringot: dese plaetsen leggen aen het Westeynde van het selve Eylandt.
La Montagne zijn d'eerste Plantagien / die op het Eylandt Tortuga gemaeckt
werden. De Haven is redelijck goet / en bevrijt van een Rif; daer zijn twee
gaten om in te zeylen. Daer konnen Schepen met 70 Stucken in leggen / en
is een seer schoone santgrondt.
Wat de Gewassen van het Eylandt Tortuga aengaet / daer groeyt veel
geel. Het geel Sandel-hout wordt by d'Inwoonderen Bois de Chandel-
le genoemt / dat is Kaers-hout te seggen / om dat het soo licht brandt als
een kaers / ende dient haer om toortsen van te maken / waer mede sy 's nachts
gaen vissen. Daer wast oock het Lignum Sanctum, het welck in dese Lan-
den Pock-hout genoemt wordt. De Boomen / die de Gom. Elemni draegen /
wassen daer by menighte; van gelijcken de Radix China, maer is soo goet
niet als d'Oost-Indische / is heel wit en sacht / soo dat de wilde Swijnen /
niet anders vinden om te eten als desen Radix China. Men vint daer oock het
5
gewas; en oock seer bequaem Hout om Schepen en Huysen van te bouwen.
Men vindt hier allerley Vruchten / gelijck men in de Caribes Eylanden vind /
als Magniot, Patates, Igniamos, Water-Meloenen, Spaensche Meloe-
nen, Goyaves, Banannes, Bacovens, Paquaies, Carosols, Mamains,
Ananas, Acajous Appelen, en menighte andere Vruchten / die ick (om
den Lezer niet moejetijck te vallen) nu niet noemen sal. Daer wassen oock
menighte van Palmite Boomen / om Wijn van te maecken / en met de Bla-
deren werden de Huysen gedeckt.
Daer zijn veel wilde Swijnen / maer het jagen met Honden wordt ver-
kleyn is: en soo de Vyandt quam / men soude sich in 't Bosch konnen retiree-
ren / en leven van de jacht: nochtans is daer seer qualijck te jagen / om de
klippen / die altemet bedeckt zijn van kleyne Bosschagien; en men valt daer in /
eer men het gewaer wordt: op soo een manter zijnder verscheyde persoonen
vermist. Men heeft oock veel geraemte gevonden / maer evenwel en kon
men niet oordeelen / of sy onlangs gestorven waren / of niet. De wilde Duyven
komen daer in sekere tijt van 't jaer met sulcken groote menighte / dat d'In-
woonders daer van konnen leven / sonder ander vleesch te gebruycken; maer
als die tijdt verloopen is / soo en en zijn sy niet meer goet / om gegeten te wor-
den; worden dan mager / en bitter / ter oorsaeck van zeecker zaet / dat
sy eten / het welck seer bitter is. Aen de Zee-kant vindt men groote menigh-
te van Zee- en Landt-krabben / die seer groot zijn / en goet om te eten. De
Slaven en Dienaers eten die dickwils / en zijn goet van smaeck / maer seer
schadelijck aen het gesicht; want door het dickmaels eten daer van krijght
men duyselinge / dat men altemets een quartier uurs is / sonder te konnen
sien.
De Fransse eenige Colonien op het Eylant St. Christoffel geplant hebbende /
en daer redelijck sterck zijnde / hebben eenige Vaertuygen uytgerust / en West-
Espagniola aengedaen hebben. Aldaer aen Landt gekoomen zijnde / hebben
sy het selve seer vruchtkaer gevonden / en vermenighvuldight van alderhande
wildt Gedierte / als wilde Stieren, Koeyen, Swijnen en Paerden; maer
siende dat sy daer geen profijt mee souden konnen doen / sonder eenige schuyl-
plaets te hebben / (om dat het Eylandt Espagniola wel bewoont is van de
Spaense Natie) soo vonden sy goet het Eylandt Tortuga in te nemen / het
geen sy deden / verjagende tien of twaelf Spanjaerden / die daer op waren /
en bleven daer omtrent een half jaer / sonder dat iemandt haer moveer-
den; sy voeren over met haer Canoos na het groote Landt / en begonnen
op het Eylandt Tortuga Plantagies te maecken / en ontbooden noch meer
Volck van boven. Ondertusschen de Spanjaerden dit niet wel aensien kon-
nende / rusten eenige Vaertuygen uyt / en quamen om Tortuga weder in te ne-
men / het geen haer wel geluckt is; want soo dra sy van de Franssen gesien
wierden / vluchten sy met haer Goedt in't Bosch / en voeren 's nachts met
haer Canoos na 't vaste Landt; en hadden het voordeel / dat sy niet belem-
6
om de kost te soecken / en oock haer mackers te waerschouwen / om
geen tijdt aen de Spanjaerden te geven / op Tortuga eenige Fortificatien te
maecken. De Spanjaerden voeren mee over / en meenden haer te verdrij-
ven / en van honger te daen sterven / gelijck sy de Indianen gedaen hadden /
maer het wilde haer niet wel gelucken; want de Fransse waren wel voorsien
van Kruyt / Loot / en goede Vuur-roers. Sy namen de gelegentheydt op
een tijdt waer / wanneer de Spanjaerden meest na 't groote Landt gevaren
waren / met hun geweer / en veel volck / om de Franssen te soecken / soo
keerdn de deselve met haer Canoos weder nae Tortuga, en verjoegen alle de
Spanjaerden / die daer noch waren / beletten de andere weder te komen / en
bleven meester van het Eylandt.
De Fransse weder meester van het Eylandt zijnde / ontbooden secours van
boven / en versochten aen de Gouverneur of Generael van St. Christoffel, dat
saemheydt te brengen / en aldaer een Colonie te planten. Den Generael / die
sulcks wel aenstondt / gaf terstondt ordre aen een Schip / het weck op de Ree-
de lagh / om het selve klaer te maecken / en sondt tot Gouverneur van Tortu-
tuga, Monsr. le Vasseur, met veel Volck / en alderhande noodige behoeften.
Dese Gouverneur aldaer gekoomen zijnde / liet een Sterckte op werpen op
een klip / die de Haven kond bedrijden voor Vyandtlijcke Scheepen. Dit
Fort is ongenakelijck / als van een zijde / noch en konnen niet meer / als twee
persoonen nevens malkanderen in gaen. In 't midden van het selve is een
holligheydt in de klip / dat tot een Ammonitie-huys dient: en daer boven een
bequame gelegentheydt / om een Batterye te maecken. De Gouverneur
liet op het Fort een Huys bouwen / en plantte daer twee Metale Stucken op /
en gebruyckte een ladder / om op te klimmen / welcke ladder konde opgehaelt
worden. In het Fort komt een spruyt soet water / dat bequaem is om duy-
sent menschen dagelijcks te voedeu / en kan niet afgesneeden woren; want
het komt uyt de klippen. Rontom het Fort zijn Plantagies / die seer vruchtbaer
zijn in Taback en andere Vruchten. Doen de Fransse aidaer hun Colonie
geplant hadden / en redelijck sterck wierden / begon Elck sijn heyl te soecken;
eenige voeren over nae 't groote Landt / om te gaen jagen / om Huyden te be-
koomen; andere / die niet geneegen waren om sulcks te doen / begaven haer
op de roof / en gingen op de Spaenfse kusten kapen / gelijck sy noch heeden
doen; de overige / die wijven hadden / bleven op het Eylandt / sommigen
maeckten Plantagies / en plantten Taback; andere gingen tappen / soo dat
ieder een gelegentheydt vondt om sich t'onderhouden.
De Spanjaerden en konden dat werck met geen goede oogen aensien / oor-
deelende dat de Franssen daer soo machtigh soude worden / dat sy op het laetste
waer / wanneer veel Fransse in Zee / en eenige op de act waren. Sy ru-
sten dan hunne Canoos toe / en landden voor de tweede mael op Tortuga, met
gelegentheydt van eenige Fransse gevangens / die sy by hen hadden; de Span-
giaerden waren 800 man sterck. De Franssen en konden hun het landen niet
7
boomen omtrent het Fort afkappen / om den Vyandt beter te konnen sien;
de Spanjaerden siende dat 'er geen kans was / sonder Geschut het selve te
dwingen / raetslaeghden hoe sy het best souden aeneggen. Sy sagen dat al-
leen de hooge boomen / die het Fort bedeckten / afgekapt waren / en dat het
selve van den Bergh kon beschooten worden / maeckten een wegh / om het
Geschut op deselve te brengen. Dese Bergh is tamelijck hoogh / en kan /
als men daer boven op is / het geheele Eylandt rondt sien; hy is vlack / en
rontom gesoomt met klippen / soo dat het ongenaeckelijck is om op te kon-
nen komen / als door een wegh / die de Spanjaerden gemaeckt hebben / ge-
lijck ick vervolgens verhalen sal.
De Spanjaerden hadden by haer veel Slaven / en Arbeydts-lieden / als
Mattates, of Half-slach en Indianen / dese lieten sy arbeyden / om een
wegh door de klippen te maken / en Geschut op den Bergh te krijgen / om een
Baterye te planten / om het Fort te beschieten / daer de Franssen in waren / en
haer tot overgeven te dwingen. Terwijl de Spanjaerden hier mee besig wa-
ren / kregen de Franssen middel / om haer mackers te waerschouwen / en tot
kaep begeven / vervoeghden sich te samen / en by nacht op Tortuga gelandt
hebbende / kregen middel om van de noordtzijde op den Bergh te klimmen /
de wijl sy daer wel bedreeven waren. De Spanjaerden hadden met groote
moeyte twee Stucken Geschuts op den Bergh gekreegen / om des anderen
daeghs op het Fort te cannonneeren / en wisten van de komste der Franssen
niet; maer des morgens / wanneer de Spanjaerden besigh waren / om hun
Geschut in ordre te stellen / quamen de Franssen van achteren / en deeden het
meesie deel der Spanjaerden van boven neder in de steylte springen / daer sy
hals en beenen braken / soo dat daer niet een is van te recht gekoomen; d'overige
sloegen sy doodt / sonder quartier te geven. De andere Spanjaerden / die
beneeden waren / en het geschreeuw hoorde / oordeelden dat het boven op den
Bergh niet wel geschapen stondt / gingen nae de Zeekant / en voeren ter-
stondt over / wanhoopigh zijnde van ooyt Tortuga te bemachtigen.
De Gouverneurs van het Eylandt Tortuga hebben altijdt als Eygenaers
geweest van het Eylandt / tot het Jaer sestien hondert vier en tsestigh / wan-
neer de Fransse West-Indische Compagnie het in besit heeft genoomen / en
aldaer Monsr. Ogeron, als Gouverneur / op gestelt / en hebben hun Co-
lonie geplant / met haer Gecommitteerde en Dienaers / in meeninge om
met de Spanjaerden eenige negotie te drijven / gelijck de Hollanders in Cu-
rassouw doen / doch sulcks is niet geluckt; sy wilden met vreemde Natien
handelen / maer konden sulcks met hun eygen niet doen; want doen de Com-
pagnie sijn begin nam / yder een / soo wel Kapers / Jagers als Planters /
kochten van de Compagnie / die alles op credit gaf / maer wanneer het tot be-
taling quam / wierdt niemandt gevonden / soo dat de Compagnie is genoot-
alles te verkoopen / het geen sy konden / en soo zijn sy daer uyt gescheyden.
Alle Dienaers van de Compagnie wierden verkocht / eenige voor twintigh /
8
Dienaer van de Compagnie / en hadt juyst het ongeluck / dat ick by de snood-
ste schelm van het geheele Eylant geraeckte: hy was als Onder-Gouver-
neur / of Luytenant Generael / en deed my alle quaet / dat hy kon bedenc-
ken / ja deed my groote honger lijden / beletten my mijn konst te gebruyc-
ken / en wilde hebben / dat ick my voor drie hondert stucken van achten
lossen soude / gelijck hy presenteerden my daer voor vry te laten. Eyndelijck
door al 't geleeden ongemack / viel ick in een sware sieckte / en mijn Meester /
vresende dat ick sterven soude / verkocht my aen een Chirurgijn / voor 70 stuc-
ken van achten. Soo draick gesont begon te worden / had ick niet om my te
klecden / als een oudt hemdt / en onderbroeck: mijn nieuwe Meester was
vry beter / als de eerste; want hy gaf my kleeding / en alles wat ick van
nooden hadt; en wanneer ick hem een jaer gedient hadt / presenteer de hy
my voor hondert vijftigh stucken van achten vry te laten / en soude soo lang
met de betaling wachten / tot ick het gelt gewonnen hadde.
So dra ick vry waer / was ick als Adam / doen hy eerst geschapen was. Ik
en hadt niet / derhalven soo resolveerde ick my onder de Kapers of Rovers te
begeven / alwaer ick gebleven ben tot het jaer sestienhondert twee en tseventig /
en heb met haer ver scheyde tochten bygewoont / en veel voorname Roofstuc-
ken bedreeven / gelijck hier nae beschreeven sal werden; maer eerst sal ick
iets van het Eylandt Espagnola beschrijven / om den nieuwsgierigen Leser
te voldoen / in alles / het geen aenmerckens waerdigh voorgevallen is in het
Westelijcke deel van America.
| De Americaensche zee-roovers. | |