De Americaensche zee-roovers. Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende. |
 |
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IV. |
| V. |
| VI. | VI. HOOFT-STUCK. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| III. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
|
|
|
| II. |
| III. |
| 4. |
| V. |
| 6. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
 | De Americaensche zee-roovers. |  |
86
VI. HOOFT-STUCK.
MORGAN resolveett om de Stadt Porto Ville aen te tasten, rust sijn
Vloot toe, en verovert de Stadt met weynigh macht.
NA dat de Franse van Morgan gescheyden waren / scheen het dat d'En-
gelsche soo veel couragie niet hadden om een andere plaets te attaquee-
ren / dewijl sy veel verswackt waren; maer Morgan gaf haer moed /
seggende / dat hy middelen wist om haer rijck te maecken / alsse hem maer
wilden volgen. De goede hoop / die Morgan haer gaf / deed datse hem volg-
den. Hy kreegh noch een Roofschip met hem / dat in Campesche was ge-
weest / soo dat hy doen vier hondert en tsestigh man sterck was / en negen
vaertuygen / van welcke hy als Admicael was. Eyndelijck klaer geraeckt
zijnde / ging hy in zee / sonder sijn voorneemen te openbaren / als alleen een
goede hoop van een rijcke buyt aen sijn volck te geven: hy hiel sijn koers
naer de vaste kust / en naer weynigh dagen quam hy in 't gesicht van Costa
Rica met sijn medehebbende Scheepen. Het landt bekent hebbende / open-
baerde Morgan sijn resolutie aen sijn mede hoofden / en daer na aen het volck /
het welcke was Porto Villo by nacht te gaen overvallen / en het selfde te plon-
deren / geevende haer daer oock dese reden van: dat sulcks gemackelick te doen
soude zijn / alsoo niemand van haer komst aen de Kust verwittigt was. Som-
mige antwoorden daer op / dat se te weynigh van volck waren / om sulcks te on-
derneemen. Waer op hy seyde / zijn wy weynigh in 't getal / de portie van
yder man sal soo veel te grooter wesen; en met dese resolutie gingen sy voort.
Op dat den Leser beter begrijp van dit stout bestaen sal hebben / soo is
het noodigh hier een korte beschrijvinge van Porto Villo te doen.
De Stadt Porto Villo leydt aen Costa Rica, op de hooghte van thien
graden / noorder breedte / ende drie hondert en een graedt / en dertigh minu-
ten lenghte / omtrent veertigh mijlen van de Golfe del Darion, en acht mij-
len bewesten Nombre de Dios. Dese Stadt is de sterckste / die de Koningh
van Spanjen in geheel West-Indien heeft / behalven Havana en Cartagom;
sy is versien van twee stercke Kasteelen / die aen de mondt van de Bay
leggen / soo datse de Stadt ende Haven vewaren / dat 'er niet een eenigh vaer-
tuygh in de Bay kan komen tegen danck van de Kasteelen / daer is altijd een
guarnisoen van drie hondert soldaten binnen. De Stadt is daer en boven
bewoont door vier hondert Burgeren / die altijdt daer woonachtigh zijn;
de Kooplieden blijven daer niet wanneer dat 'er geen Gallioenen zijn / alsoo
de plaets seer ongesont is door de dampen die uyt het geberghte komen; sy
houden haer verblijf plaets tot Panama, ende hebben evenwel daer haer pack-
huysen / die door haer dienaers bewaert worden; het silver wordt van Pana-
ma op Muyl-zels daer gebracht / tegens dat de Galioenen komen sullen /
of de Scheepen van de Grillos, die de Neegers daer leeveren.
87
Morgan, die dese Kuft seer wel bekent was / komt met sijn Scheepen
Villo geleegen; ende daer bekent zijnde / zeylden hy langs de wal by nacht /
tot dat hy aen Puerto del Pontin quam / omtrent vier mijlen van de Stadt.
Daer gearriveert zijnde / ging hy ten ancker leggen / ende sprong met alle man
in de Canoes / en in kleyne vaertuygen / die men roeyen konde / ende lieten soo
veel volcks / als se van nooden hadden / om de Scheepen te bewaeren / en
die des anderen daeghs dan in de haven te brengen. Omtrent middernacht qua-
men sy aen een plaets / genaemt Estera Longa lemo, alwaerse landen: daer
van daen marcheerden sy tot aen d'eerste post van de Stadt; hadden een
Engelsman mee die haer Gitse was / zijnde onlanghs aldaer gevangen ge-
weest / en daer door de wegen heel wel wist. Dese Engelsman gingh met
drie a vier man / en namen de schildt wacht wegh / sonder schieten / of eenigh
gerucht te maecken; sy bonden hem vast / en brachten hem by Morgan, die
hem datelijck ondervraeghden hoe het in de Stadt gestelt was / en hoe sterck
het guarnisoen was: dese gevangen verhaelde haer alles hoe het in de Stadt
geleegen was. Aldus gebonden deden sy hem voor aen marcheeren / en dreyg-
den / soo hy de waerheydt niet geseydt hadde / dat het hem sijn leven kosten
soude. Sy hadden omtrent een quartier uur gemarcheert / wanneer sy aen de
redout quamen / die se omcingelden / op dat 'er geen volck soude uyt loopen.
Daer na dwong hy die van binnen dese Redout op te geven / of soo niet / datse
geen quartier krijgen souden. Daer en tegen toonden haer eenighsints obsti-
naet / en schooten dapper / om ten minsten die van de Stadt te waer schou-
wen / gelijck oock terstondt alarm in de Stadt gemaeckt wierdt; evenwel
de Redoute en duurde niet langh / sonder onder de voet te zijn; want soo dra
als de Rovers die ingenoomen hadden / deden sy de selfde opspringen met
alle de Spanjaerden die daer in waren; en liepen doen voort in de Stadt /
alwaer noch de meeste Burgers op haer bedt waren; want niemandt hadt
gedachten / dat de Rovers soo stout souden wesen / om soo een plaets / als Porto
Villo, aen te doen. Als nu de Rovers in de Stadt guamen / namen die luyden /
die op waren / het geen sy hadden / en smeeten 't in putton / hoopende dat de
Roovers gestut souden worden: maer een deel van de Roovers gingen naer
de Kasteelen / en het ander deel naer de Kloosters / en namen alle de Geeste-
lijcken gevangen. De Gouverneur was in de Kasteelen geweecken / en
schoot sterck op de Rovers / die hem niet schuldigh bleven; want sy pasten
soo op de geschut gaten / dat de Spanjaerden seven of acht man verlooren /
eer datse een stuck laden konden. Het gevecht hadt gheduert van de mor-
gen stondt tot 's middaeghs toe / eer dat de Rovers de Kasteelen veroveren kon-
den. Haer Scheepen lagen voor de mondt van de Haven / en die een Schip
hadt genoomen om te vluchten / konde niet binnen komen door het hardt
schieten van de Kasteelen aen beyde zijden. Eyndelijck / de Rovers siende
datse veel volck verlooren hadden / en geen voordeel op de Kasteelen deeden /
begonnen met handgranaten daer in te goyen / en de poort te willen branden;
maer doense dicht onder deselve quamen / deden de Spanjaerden haer haest te
rugge keeren / want sy lieten wel vijftigh potten vol kruydt van boven ne-
88
vers. Morgan begon met sijn volck te wanhoopen / wanneer sy d'Engelse
Vlagge van het kleyne Kasteel sagen waeyen / en een troep van sijn volck naer
hem toekomen / roepende: Victorie: Morgan, die slagen gekreegen hadt /
dit siende / begon moed te scheppen / en ging Stadtwaert in / om yets te
practiseeren / om het Fort in te neemen / alsoo voor haer veel daer aen gelee-
gen was; want de principaelste van de Stadt waren daer in / en hadden haer
goudt en silver / en juweelen mede genoomen / als mede het silver van de
Kercken. Morgan liet tien a twaelf groote ladders maecken / daer vier
mannen nevens malkanderen op klimmen konden / ende nam alle de Monic-
ken en vrouwen / en liet haer die naer de Casteelen brengen / en tegens de muuren
aenplanten. Hy hadde eerst aen de Gouverneur laten seggen / dat hy sulcks
doen soude soo sy het Casteel niet overgaven; maer kreegh tot ant woordt / dat
hy het Casteel sijn leven noyt hebben soude. Morgan liet de ladders ko-
men / die door de Monicken / Papen en vrouwen gedragen wierden / en aen-
gevoert door de Rovers / die geen gedachten hadden dat de Gouverneur van
het Casteel op sijn eygen volck soude schieten / maer hy verschoonde haer soo
min als hy de Rovers dede. De Monicken begonnen de Gouverneur te be-
zweeren by alle de Heyligen / die in den Hemel zijn / het Casteel over te gee-
ven om haer leven te verschoonen / maer se kreegen geen gehoor. Se moe-
sten de Ladders aenbrengen ofse wilden of niet. Als de ladders tegen de
muuren geplant waren / wierdense datelijck van een party Rovers beklom-
men / die handtgranaden / en stinckpotten hadden / en op de Spanjaerden
seer hardt aenvielen; maer sy wierden seer fel door de Spanjaerden te rugh
gedreeven. De Rovers lieten de moedt noch niet sacken / een party van haer
staecken de poort van 't Kasteel in de brandt / en klommen weder op met de
selve heevigheydt alsse te vooren gedaen hadden. Doen de Spanjaerden
sagen datse soo heevigh aengetast wierden / gaven sy 't op / behalven de Gou-
verneur van 't Casteel / die als desperaet / soo wel sijn eygen volck / als de
vyandt doodt floegh. De Rovers vroegen hem of hy quartier wilde hek-
ben? hy antwoorde neen / seggende dese woorden: Mas vale morir como sol-
dado honrado que ser a horcado como un Cobardo. Dat is: het is beter te
sterven als een moedigh soldaet, als opgehangen te werden als een flaeuwherti-
ge. Sy sochten hem gevangen te krijgen / maer konden niet / en wierden
gedwongen hem doodt te schieten. Sijn eygen vrouw / en dochter / die me-
de in 't Casteel waren / baden hem in 't leven te willen blijven / maer 't en
hielp niet. Na dat het Casteel over was / dat omtrent 's avondts geschte-
de / wierden alle de gevangens daer in gebracht / doch de mannen en vrou-
wen wierden yder in een bysonder huys geset / en daer wierdt eenigh volck
gecommandeert om op de selve te passen: daer na brachten sy haer gequet-
sten mede in een huys daer omtrent. Na datse nu alles in ordre gestelt had-
den / begonnen sy lustigh te domineeren met de wijn / en met de vrouwen.
Indien 'er die nacht vijftigh moedige mannen geweest waren / sy souden
alle de Rovers om hals hebben konnen brengen.
's Anderen daeghs begonden de Rovers de buyt te vergaderen / en alle de
[ILLUSTRATION]
89
gens / en vroegen haer wie de rijckste waren; en als die haer aengewesen
wierden / vroegen sy haer / waer dat haer goed was? als dan de gevan-
gens onwilligh waren om het te seggen / wierden sy terstondt op de pijn-
banck geleyd / en soo lang getormenteert / tot datse de geest gaven / of het
bekenden. Menige onnoosele menschen / die niet hadden / storven als
martelaren / door de tormenten / die de Rovers haer aendeeden / soo dat'er
niemandt vry van was / als die geene / die haer brachten ter plaetse daer
haer goedt verborgen lagh. Ondertusschen deed de President van Pana-
ma, die tijdinge gekreegen hadt van het veroveren van Porto Villo, alle
naerstigheydt die hy konde / om een bequame macht by een te trecken / en
de Rovers van Porto Villo te verdrijven. De Roovers wierden daer van
gewaerschouwt door eenige gevangens / diese kregen; maer sy achten het
niet veel / alsoo sy by haer Scheepen waren / en als se het niet langer hou-
den konden / souden sy de Stadt in de brand steecken / en dan t'scheep gaen.
Doense daer veertien dagen vertoeft hadden / begon de landtsieckte sterck
onder haer te domineeren door dien de lucht bedorven was door de stank van
soo veel doode lichamen; en ten anderen door het sterck debaucheren datse
gedaen hadden met drincken / ende by de vrouwen te loopen; de meeste van
haer gequetsten stierven oock: van de Spaensche quamender mee seer wey-
nigh op / doch die storven niet door overvloedt / maer door gebreck en on-
gemack / want in plaets van alle morgen een kopje Chocolaet te krijgen
naer haer gewoonte / waren sy blijdt / datse een stuck broodt / of Muyl-
ezels vleesch kreegen. Ondertusschen deed Morgan alles gereedt maecken
om te vertreccken. De buyt wierdt gescheept / nevens soo veel victualie
als se konden krijgen; daer naer deed Morgan weten aen alle de gevangens /
dat hy brandtschattinge voor de Stadt wilde hebben / of anders dat hy
deselve in de brandt sou steecken / ende de Casteelen onder de voet werpen.
En op datse daer voor souden sorge dragen / gaf hy haer verlof om twee
mannen uyt te senden / om de brandtschattingen te vergaderen / welc-
ke ter somme van hondert duysent stucken van achten bedroegh. De
twee mannen / die de brandtschattinge souden gaen halen / gingen naer de
President van Panama, en berichten hem van het geen dat 'er passeerden in
Porto Villo.
De President had al eenigh volck vergadert / ende quam daer mede naer
verwittigt zijnde / gingen hem wachten op een naeuwe passagie met hondert
man / wel gewapent / en brachten daer een hoop volck van om den hals; daer
nae keerden sy weder te rugh naer het Casteel. De President van Panama
liet aen Morgan weten / indien hy niet uyt de Kasteelen wilde vertrecken /
dat hy met een groote macht soude op hem af komen / en niemandt quar-
tier geven. Maer Morgan, die niet vervaert was / en die altijdt naer sijn wel-
gevallen konde vluchten / gaf tot antwoordt / dat hy de Kasteelen niet ruy-
men souden / voor datse hem het ge-eyschte rantsoen brachten; en op het
alderuyterste / als hy vertrecken moest / sou hy ten minsten de Kasteelen
90
den hals brengen. De Gouverneur van Panama siende geen raedt om dese
Rovers te dwingen / liet de Burgers van Porto Villo daer mee omsprin-
gen / en onthiel hem met sijn volck buyten de Stadt. Eyndelijck brach-
ten de Burgers soo veel by een / datse de hondert duysent stucken van ach-
ten aen de Rovers gaven / om van haer verlost te zijn.
De President van Panama verwondert zijnde / dat vier hondert man /
alleen met handtgeweer / sulcke stercke Kasteelen hadden verovert / daer
't nochtans aen geen couragie van die van binnen hadt gemanqueert / sond
een man naer Morgan, en versocht het geweer / daer hy sulck een kracht
mee konde doen / te mogen sien. Morgan ontfingh de gesant van de Presi-
dent seer beleefdelijck / en gaf hem een Franse Goer mede van vier en een
halve voet loops / die een koegel van sestien in een pont kost schieten; hy
gaf hem oock een Patroon tas met dartig Kardoesen vol kruyd / die hy uyt
Vranckrijck had / en daer toe erpres gemaeckt was. Na dat hy dit goet aen
den gesant gegeven hadde / belaste hy hem aen sijn Heer te seggen / dat hy
hem dit Roer vereerde / en dat hy het over een jaer of twee tot Panama weder
soude komen halen. De President sondt de selve gesant weder met een
vereeringe voor Morgan, zijnde een goude ringh / met een roos van Esme-
ralde steenen / en deed hem hertelijck bedancken voor sijn Roer / en versocht
dat Morgan hem niet wilde komen besoecken op die wijs als hy tot Porto
Villo gedaen had; want ten soude hem misschien soo wel niet bekomen.
Morgan sijn Scheepen naer behooren hebbende laten voorsien van alder-
hande victualie / en scheepsbehoeften / die overvloedigh in Porto Villo wa-
ren / vertrock ten laetsten. Evenwel konde hy niet laten yets tot gedach-
tenisse mede te neemen / zijnde eenige metale stucken Canon / die op de Ka-
steelen lagen / en liet d'andere vernagelen.
Weynigh tijdts naer het verlaten van Porto Villo, quam Morgan in de
Zuyd Cayos van het Eylandt Cuba, alwaer hy / naer gewoonte / de buyt /
die hy gemaeckt hadde / met sijn volck deelde. Sy bevonden datse hadden
in geldt / juweelen / en silverwerck / twee hondert en vijftien duysent stuc-
ken van achten / sonder de andere plonder agien van lijwaet / zijde stoffen / en
meer andere goederen. De buyt gedeelt zijnde / quam Morgan met groote
eer en magnificentie in Geomaica, alsoo hy veel geldt mede bracht.
| De Americaensche zee-roovers. | |