De Americaensche zee-roovers. Behelsende een pertiente en waerachtige beschrijving van alle de voornaemste roveryen, en onmenschelijcke wreedheden, die de Engelse en Franse rovers, tegens de Spanjaerden in America, gepleeght hebben ... Hier achter is bygevoeght, een korte verhandeling van de macht een rijkdommen, die de koninck van Spanje, Karel de Tweede, in America heeft, nevens des selfs inkomsten en regering aldaer. Als mede een kort begrijp van alle de voornaemste plaetsen in het selve gewest, onder Christen potentaten behoorende. |
 |
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IV. | IV. HOOFT-STUCK. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| III. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
|
|
|
| II. |
| III. |
| 4. |
| V. |
| 6. |
|
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
 | De Americaensche zee-roovers. |  |
IV. HOOFT-STUCK.
JOHAN MORGAN, Engelsman, sijn afkomst, eerste Roe-
veryen, en opkomst.
JOHAN MORGAN, was uyt Engelant van geboorte / uyt de Pro-
vintie van Walles, genaemt Wals Inglandt; sijn Vaders was een Acker-
man / nochtans van goede middelen. Dese Morgan geen genegentheydt
hebbende tot het Boerc-werk / begaf sich aen de Zee; daer na quam hy
aen eecker haven / daer Scheepen waren / die naer de Barbados gingen / al-
waer hy sich verbondt om mee te gaen; ende aldaer gekomen zijnde / wierd
hy verkocht naer d'Engelsche maner: sijn tijdt uyt gedient hebbende / quam
hy aen het Eylandt Geomaica, alwaer hy eenige Roof-schepen vond / die
gereedt waren om in Zee te gaen. Hy embarqueerde sich met haer / en
leerde in 't kort haer manier van even / soo dat na drie a vier tochten met
de Roovers gedaen te hebben / hy eenigh geldt met sijn mackers geprospe-
reert a / soo met dolen / als het geene sy met roven kregen. Sy
kochten dan samen een Schip / daer hy Capiteyn van wierdt / en gingh
daer mede rooven aen de vaste kust van Campesche, alwaer hy verscheyde
Scheepen nam. In die tijdt was 'er een oude Rover aen Geomaica, ge-
naemt d'oude Mansveldt, die nam voor een Vloot toe te maecken / om aen
de vaste kust te gaen landen. Dese Rover siende dat Morgan een jongman
was / daer couragie genoegh in stack / versocht hem mede te gaen / en maek-
te hem Vice Admirael van sijn Vloot. Dese Rover stack in Zee met sijn
Vloot / bestaende in vijftien Vaertuygen / op de welcke hy omtrent vijf hon-
dert man hadde / Walen en Franssen, d'Eerste plaets daer hy lande / was
het Eylandt St. Catalina, geleegen aen de vaste kust genaemt Costa Rica,
op de hooghte van twaelf en een halve graedt / noorder breedte / omtrent
dese Rovers het Spaensche guarnisoen / dat op het Eylandt lagh / gedwon-
gen hadt alle de Fortificatien van het Eylandt over te geven / liet hy een
party van die om ver werpen / en de andere stercker maecken alsse van te
vooren geweest waren / en liet aldaer hondert man / met alle de slaven die de
Spanjaerden daer hadden. Sijn volck deed hy retireeren op een Eylandt je / soo
na by het groote landt / dat men met een brugh daer over loopen konde / al
het geschut dat op het groote Eylandt was / liet hy daer op brengen / naer
dat hy op alles goede order gestelt hadde; hy deed alle de huysen van het groo-
te Eylandt verbranden / ende stack in Zee met alle de Spanjaerden / die op
het Eylandt geweest hadden / die hy aen de vaste kust bracht / aen een plaets
Porto Bello genaemt.
Na dat de Rovers alle de gevangens aen laudt geset hadden / gingen sy
zeylen langhs de kust van Costa Rica: kort daer aen landen sy aen de Rivier
van Colle, in meeninge om al de Dorpen te plonderen / en tot aen de Stadt
Natta te gaen: maer de President van Panama, van de komst van dese Ro-
dat hy gedwongen wierdt met sijn volck te retireeren. De Rover / siende
dat hy langhs de heele kust ontdeckt was / en dat hy daer weynigh voordeel
soude konnen doen / resolveerde weder naer St. Catalina te keeren / om te sien /
hoe het volck / dat hy daer gelaten hadde / het al stelden. Hy hadt daer ge-
laten als Gouverneur een seker Fransman / genaemt St. Simon, de welcke
alle dingen in sulcken goeden ordre hadde gebracht / terwijl dat Mansfelt weg
geweest was / dat alle de Fortificatien onwinbaer gemaeckt waren / en het
kleyn Eylandeken doen beplanten / soo datse daer soo veel victualie konden
vergaderen als sy van nooden hadden / tot datse een nieuw secours van Ja-
maica souden krijgen. Mansfelt was seer genegen om dat Eylandt te hou-
den / alsoo 't seer wel gelegen was voor de Roovers om haer daer t'onthou-
den / soo om de bequaemheyt van de haven / als om dat het na by de Spaen-
sche kust was / en mackelijck te bevaren is / als ick in ons derde deel sal too-
nen met een schoone Figuer / die ick daer van geven sal.
Mansfelt resolveerde weder naer Geomaica te keeren / en eenigh secours te
senden aen het Eylandt St. Catalina, om voor eerst sich te konnen verweren te-
gens eenige Spaensche macht / die daer van de vaste kust souden mogen ko-
men. In Geomaica gekomen zijnde / dient hy den Gouverneur aen het
de Gouverneur / aen d'een zijde / vreesende in ongenade van den Kontngh te
vervallen / als'er klachten aen het Hof van Engelandt quamen: aen d'an-
der zijde / dat hy Geomaica daer door soude vers wacken / en tot niet ma-
ken / weygerde hem onderstandt. Mansfelt siende / dat 'er van die ka geen
apparentie was / om het Eylandt te houden; ende alsoo hy selver geen
middelen hadde om het alleen te doen / soo resolveerde hy naer de Gonver-
neur van Tortuga te gaen / om van de selve onderstandt te vragen; maer hy
quam tot sijn voorneemen niet / alsoo de doodt het hem belette.
St. Simon, die als Gouverneur op het Eylandt was gebleeven / begon te
ras de Gusman, die doen eerst in't Gouvernement van Costa Rico gekomen
was / ende die een seer vigilant en gaenw Soldaet was / dat'er aen de Kroon
van Spanjen veel aen geleegen was / dat men het Eylandt St. Cathalina we-
derom neemen moest / eer dat de Roovers aldaer versterckt waren. Hy
Equipeerden dan een considerable macht / ende sondt die daer na toe / om het
Eylandt van de Rovers wederom te neemen / en daer een bequaem guarni-
soen in te laten. Don Juan schreef mede een brief aen de Gouverneur van de
Rovers / waer in hy hem eenige vergeldinge beloofde / soo hy het Eylandt
willigh over gaf. St. Simon, die geen kans sagh om by het Eylandt eenig
voordeel te doen / alsoo hy geen secours kreegh / gaf het Eylandt over op soo-
danige conditien / als hem van de Spanjaerden opgeleydt wierdt. Net Ey-
landt eenige dagen aen de Spanjaerden over geweest zijnde / quam'er een
Engels vaertuygh van Geomaica, dat de Gouverneur onder den duym ge-
sonden hadde / in het welcke veertien mannen / ende eenige vrouwen waren.
De Spanjaerden lieten d'Engelsche Dlagge waeyen / en dwongen St. Si-
mon aen de strandt te loopen / en het vaertuygh nae sijn sin in de haven
te doen komen / gelijck het geschiede: het scheepje wferd van haer genomen /
ende alle die daer op waren / gevangen. De Spanjaerden deden victo-
rfe branden over dese groote overwinningh / die se tegens d'Engelse Rovers
bevochten hadde. Zeecker Spaens Ingenieur heeft een verhael daer van
gemaeckt / 't geen my ter handt gekomen is / door sijn eygen handt in de
Spaense Taele geschreeven / 't welck ick / tot voldoening van de nieuwsgse-
rige Lezer / vertaelt heb. Het selveluyd dus:
Pertinent verhael van de geluckige Victorie, door de Wa-
penen van sijne Catholijcke Majesteyt bevochten tegens de
Engelsche Rovers, door Don Juan Perez de Gusman, Rid-
der van de order van St. Jacob, Gouverneur en Capiteyn
Generael van het Rijck van Tierra Firma, en de Provintie
van Veragua.
HEt Rijck van Terra Firma, sich versien en bequaem bevindende om
de Rovers van Jamaico tegens te staen / volgens de tijdinge die men
gekreegen hadde van veertien Scheepen / diese langs de kust hadden /
om aldaer te rooven en te plonveren alle de Onderdanen van sijn Ca-
tholijcke Majesteyt. Den veertienden Juny sestien hondert vijf en sestigh
zijn tijdsngen tot Panama gekomen / als dat d'Engelse Rovers aen Puerto
de Naos gekomen waren / en albaer het guarnisoen van St. Catalina aen land
geset hadden / onder de welcke was de Gouverneur Don Steven de Campo,
van wien sy het Eylandt gewonnen hadden / met twee hondert man van
verscheyde natien. Met dese tijdinge sondt de Heer Deldtmarschalck Don
Juan Perez de Gusman, Gouverneur en Capiteyn Generael van dit Rijck /
waer sy een pertinent verhael aen sijn Ed. deeden / hoe dat de Rovers op
den 27. May omirent middernacht aen landt gekomen waren / sonder van
die van het Eylandt gesien te worden / ende 's auderen daeghs 's morgens
ten ses uren / sonder eenige rescontre / sich van alle de Fortificatien meesters
gemaeckt / en het volck gevangen genomen hadden. Op den 27. Juny heeft
sijn Ed. den Krijghsraedt doen vergaderen / aen wie hy geremonstreert heeft
de groote progressen die de Roovers dagelijcks deeden / ende dat sy haer mee-
sters souden maken van de West-Indien / tot groote schande en schade van de
Spaense Natie; en hebbende nu het Eylandt St. Catalina onder haer geweld /
souden sy noch meer onderneemen / gelijck se alreeds aen de vaste kust getoont
hadden met het plonderen van verscheyden plaetsen; ende dat het noodsake-
lijckst was / terwijlse noch niet heel sterck waren / dat men eenige macht
daer na toe foude stueren tot het hernemen van het selve Eylandt; doch ee-
nige van de Krijghsraed vonden het niet goed / seggende: dat het niet de pijne
waerd was / en dat de Roovers aldaer nier soude vinden om van te konnen
subsisteeren / so dat sy het van self souden moeten verlaten. d'Andere vonden het
geen den Gouverneur geseydt hadde / seer noodigh voor de Spaense Kroon /
en tot reputatie van deselve natie. Sijn Ed. gaf op het spoedighste ordre /
als een kloeckmoedigh en wijs Hooftman / om victualie naer Puerto Villo te
senden voor de soldaten; maer dit werck aen niemandt vertrouwende / begaf
hy sich selver derwaerts / sonder d'ongemackelickheydt van de wegh aen te
sien / swemmende door alle de Rivieren die op de wegh waren / niet sonder
groot gevaer van sijn leven / maer het selve voor den Koningh als een trouw
onderdaen wagende. Hy quam aldaer op den 7. July / en vindende in de
haven het Schip de St. Vincent, de Compagnie van de Negros toebehoo-
rende / ende wel met amonitie van oorlogh voorsien / heeft het selve bevracht /
en daer op als Commandant gestelt Capiteyn Joseph Sanches Ximenes, Ma-
jor van de Stadt Puerto Villo, zijnde een moedigh soldaet / ende gaf hem
meede twee hondert seven en twintigh man / seven en veertigh van de gevan-
gens van het selfde Eylandt / die / om te toonen dat sy moedige soldaten wa-
ren / gingen als Leeuwen om haer eer weder te verkrijgen / vier en dertigh
Spanjaerden van 't guarnisoen / negen en twintigh stucks half slagh / of
Mulatos van Panama, twaelf Indianen die seer gaeuw waren met pijlen te
schieten / seven Constapels seer geoeffent in haer konst / twee Adjutants of
helpers / twee Lootsen / een Barbter / ende een Monick van d'order Scoraphica,
om haer te biechten. Hy gaf daar na d'instructie aen haer Hooftofficier / hoe
dat hy sijn ordere soude volgen: en dat / soo de Gouverneur van Cartagena
hem niet by stondt met volck en baertuygen / als hy het van hem eyschten /
dat hy hem dan een Request soude presenteeren in de naem van sijn Ma-
jesteyt / en dat hy sijn scheepen voorsien soude met volck soo veel als hy van
nooden hadde / ende nochtans belaste hy hem sijn reys te vervorderen naer
het Eylandt / ende aldaer de hernemingh van het selve in 't werck te stellen /
dewijl hy een bequame quantiteyt van moedige soldaten mede hadde. Hy
gaf hem credijt-brieven voor d'alderrijckste kitsen van Cartagea, en deed het
Daer na monsterde hy het volck / en deedse scheep gaen. Op den veertien-
den dito 's morgens gingh sijn Ed. scheep / om het Schip buyten de haven
te brengen / en siende dat de windt goedt was / deede hy het volck vergade-
ren / die hy aenmoedighde en voorstelden / dat sy schuldigh waren / het hey-
lige Catholijcke Geloof voor te staen / als mede de stoutigheydt der Ketters
in 't breecken van de Kercken te straffen; ende dat het scheen dat sy de wa-
pens van sijne Majesteyt niet vrees den / dewijle sy de stoutigheydt hadden
om sijne landen in te neemen / 't welck hy / soo langh als hy regeeren sou-
de / niet soude lijden / ende dat hy op de wederkomste met eenige geluckige
victorie / alle die soude recompenseeren / die haer schuldighe plicht voldaen
hadden. Met dese reden / vol van een brandende genegentheydt / die alle de
herten doordrongh / nam hy sijn afscheydt / gaende van het Schip af / 't geen
aenstonds onder zeyl gingh.
Sy quamen met het Schip in Cartagena, op den 22 dito / alwaer de Ma-
joor sijn order volghde / gevende sijn instructie aen den Gouverneur over.
Dese dit kloeckmoedigh voorneemen siende / resolveerde hem te helpen met
een Fregat / een Galjoot / en drie Barquen / met hondert ses en twintigh
man / te weten ses en sestigh Spanjaerden van sijn guarnisoen / en sestigh
halve slachten / of Mulattos, ende als Hooftman / Don Joseph Ramirez de
Leyba, evenwel onder het gebiedt van de Major / de welcke voorsien zijnde
van alles / uyt Cartagena den tweeden Augustus tzeyl gingen.
Op den tienden dito quamen sy in 't gesicht van het Eylandt St. Cathalina,
aen de westpunt / en niet tegenstaende een contrarie windt / quamen sy ten
ancker voor de haven / hebbende een Barque verlooren op de Klip Quita
Saignos, door een storm. De vyandt haer siende / schoot drie schooten met
scharp / die terstont beantwoord wierden met drie andere schooten. De Majoor
stuerde yemandt naer haer toe / om haer te sommeeren en het Eylandt op te
geven / terwijl sy het selve tegens d'artijckelen van de vreede / tusschen bey de
Kroonen / ingenoomen hadden / ende soo se obstinaet waren / dat hy haer
altemael door 't swaert soude doen vergaen. Daer op sy antwoorden / dat het
Eylandt eertijds onder de Kroon van Engelandt hadde geresorteert / en datse
liever souden sterven / als het tegenwoordigh wederom te geven.
Op Drydagh den dartienden dito / quamen drie Swarten van de vyandt /
aen boort van den Admirael / brengende tijdinge / datse niet meer als twee
en seventigh sterck op het Eylandt waren / ende dat sy daer bevreest waren
sulck een macht voor haer oogen te sien. Met dese tijdinge gingen onse / die
naer eene geluckige victorie wenschten / wel geprepareert zijnde / ten ancker
leggen onder de Canon schooten van de Forten / alwaerse sterck op schooten
tot in den donckeren nacht toe.
Op Sondagh den seventienden / zijnde Hemelvaerts dagh van onse Lieve
Drouw / het weder wat bedaert zijnde / maeckte het volck haer gereedt om te
landen / en de victorie wierdt op dese wijs bevochten.
Het Schip St. Vincent, / als Admirael / gaf de geheele dagh vuur op de
batterye / genaemt la Conception.
Het Schip St. Pedrito, als Vice Admirael / met de Galjoot / gaven vuur
op de batterye genaemt St. Jago.
De Sloepen brachten het volck aen landt / aen de batterye St. Jago, ende
daer van daen marcheerden sy naer de post de Cortadura genaemt. d'Adju-
tant Francisco Carceres, gingh met sijn volck / zijnde vijftien in 't getal / om
de vyandtlijcke macht te erkennen / en guam aen het Fort de Cortadura, maer
wierdt gecommandeert te retireeren / den vyandt hadde orgels van sestig pij-
pen / die se in een reys af schooten.
Den Capiteyn Don Joseph Ramirez de Leyba, gingh met sestigh koppen
om het Fort la Cortadura te attaqueeren / 't geense naer een seer hard gevecht
veroverden.
Capiteyn Juan Galeno, met negetigh koppen / half slachten / ende India-
nos, met drie Swarten / die van de vyandt ghekomen waren / passeerden
door het geberghte heen / om van daer het Casteel St. Tereza te bevechten.
De Major Don Joseph Sanchez Ximenes, als Generael ende Gouverneur /
quam uyt de batterye van St. Jacob, met de rest van het volck / ende ging de
haven door met vier Sloepen / en quam in weerwil van den vyandt (die
seer fel schoot met Canon en musquetten) aen landt. Op die tijdt begon de
Capiteyn Juan Galeno op het Casteel te stormen / soo dat ons volck op drie
plaetsen den vyandt te gelijck aenvielen; en dat soo couragieus / dat 'er ses
van des vyandts volck wierden doodt geschooten. Den vyandt / ziende dat se
het niet meer konden houden / namen de vlucht / en besiooten haer in het
Fort de Cortadura, alwaer sy om quartier riepen; het leven wierdt haer
gegunt / ende terstondt gaven sy alle de Fortificatien over. Aenstonds quam
Don Joseph Ramirez over de brugh marcheeren / en in die stondt wierdt het
gantsche Eylandt overgegeven / alwaer de vlagh wierdt opgeheyst in den
naem van sijne Majesteyt. Men deed oock datelijck een danck gebedt aen de
Goddelijcke Majesteyt / die ons sulck een groote en geluckige victorie op den
dagh van de Hemelvaert Maria / hadt gelieven te verleenen.
Het getal van d'Engelsche dooden was ses / en eenige gequetsten / nevens
tseventigh gevangens: van d'onse wierdt een doodt geschooten / en vier ge-
quetst.
Daer wierdt op het Eylandt gevonden twee duysent acht hondert ponden
buskruydt / twee hondert en vijftigh ponden musquet koegels / acht hondert
poden lont / en meer andere amonitie van oorloge.
's Anderen daeghs deed de Major (volgens sijn schuldige plicht) twee
Spanjaerden / die 't met d'Engelsche Rovers gehouden / ende de wapens
tegens den Koningh hadden aengenoomen / arquebuseeren.
Den 10. September wierd'er een Engels Scheepje gesien / de Gouver-
neur gaf last aen Monsieur Simon, een Fransman van geboorte / dat hy
seggen soude dat het Eylandt noch Engels was / het geen hy met alle vlijt
dee / wanneer het scheepjen in de haven quam / in hebbende veertien man /
een vrouw / met een dochtertje. Dese sestien persoonen wierden by d'andere
gevangens geset.
Dese Engelse Rovers wierden naer het Rijck gevoert / alwaer sijn Ed.
de rest in Puerto Villo blijven / om aen het Casteel S. Jeronimo te wercken /
van 't welcke sijn Ed. het bewerp soo sterck als konstigh gemaeckt heeft. Het
is gebouwt op een gemaeckte grondt / in 't midden van de haven / en vier-
kantigh / van kalck en steen: sijn hooghte is 88. Geometrische voeten; de
muuren zijn veertien voeten dick / yder Gordijne 75 voeten Diameter / dat
samen doet drie hondert voeten Diameter met de Magasijnen / en al de wer-
ken die van binnen zijn. Dit Kasteel is gemaeckt buyten kosten van sijn
Majesteyt / ende sijn Ed. heeft selver een groote somme geldts daer toe gege-
ven / etc.
Ick heb dit verhael hier van woordt tot woordt verhaelt / op dat den Le-
zer sien sou hoe groot geroep de Spanjaerden maecken van een saecke van
weynigh belangh / en wat een toestel datse maeckten / om tseventigh man
uyt een landt te helpen / daer sy graegh af wesen wilde; want niet tegen-
staende de macht der Spanjaerden / hadden de Roovers het willen houden /
sy hadden de Spanjaerden daer wel afkeeren konnen / als ick met de Figuer
beter sal toonen in het derde deel van dit verhael.
| De Americaensche zee-roovers. | |