University of Virginia Library

RIDDLES 1-59

1

Hwylc is hæleþa þæs horsc ond þæs hygecræftig
þæt þæt mæge asecgan, hwa mec on sið wræce,
þonne ic astige strong, stundum reþe,
þrymful þunie, þragum wræce
fere geond foldan, folcsalo bærne,
ræced reafige? Recas stigað,
haswe ofer hrofum. Hlin bið on eorþan,
wælcwealm wera, þonne ic wudu hrere,
bearwas bledhwate, beamas fylle,
holme gehrefed, heahum meahtum
wrecen on waþe, wide sended;
hæbbe me on hrycge þæt ær hadas wreah
foldbuendra, flæsc ond gæstas,
somod on sunde. Saga hwa mec þecce,
oþþe hu ic hatte, þe þa hlæst bere.

2

Hwilum ic gewite, swa ne wenaþ men,
under yþa geþræc eorþan secan,
garsecges grund. Gifen biþ gewreged,
fam gewealcen;
hwælmere hlimmeð, hlude grimmeð,
streamas staþu beatað, stundum weorpaþ
on stealc hleoþa stane ond sonde,
ware ond wæge, þonne ic winnende,
holmmægne biþeaht, hrusan styrge,
side sægrundas. Sundhelme ne mæg
losian ær mec læte se þe min latteow bið
on siþa gehwam. Saga, þoncol mon,
hwa mec bregde of brimes fæþmum,
þonne streamas eft stille weorþað,
yþa geþwære, þe mec ær wrugon.

3

4

Ic sceal þragbysig þegne minum,
hringum hæfted, hyran georne,
min bed brecan, breahtme cyþan
þæt me halswriþan hlaford sealde.
Oft mec slæpwerigne secg oðþe meowle
gretan eode; ic him gromheortum
winterceald oncweþe. Wearm lim
gebundenne bæg hwilum bersteð;
se þeah biþ on þonce þegne minum,
medwisum men, me þæt sylfe,
þær wiht wite, ond wordum min
on sped mæge spel gesecgan.

5

Ic eom anhaga iserne wund,
bille gebennad, beadoweorca sæd,
ecgum werig. Oft ic wig seo,
frecne feohtan. Frofre ne wene,
þæt me geoc cyme guðgewinnes,
ær ic mid ældum eal forwurðe,
ac mec hnossiað homera lafe,
heardecg heoroscearp, hondweorc smiþa,
bitað in burgum; ic abidan sceal
laþran gemotes. Næfre læcecynn
on folcstede findan meahte,
þara þe mid wyrtum wunde gehælde,
ac me ecga dolg eacen weorðað
þurh deaðslege dagum ond nihtum.

6

Mec gesette soð sigora waldend
Crist to compe. Oft ic cwice bærne,
unrimu cyn eorþan getenge,
næte mid niþe, swa ic him no hrine,
þonne mec min frea feohtan hateþ.
Hwilum ic monigra mod arete,
hwilum ic frefre þa ic ær winne on
feorran swiþe; hi þæs felað þeah,
swylce þæs oþres, þonne ic eft hyra
ofer deop gedreag drohtað bete.

7

Hrægl min swigað, þonne ic hrusan trede,
oþþe þa wic buge, oþþe wado drefe.
Hwilum mec ahebbað ofer hæleþa byht
hyrste mine, ond þeos hea lyft,
ond mec þonne wide wolcna strengu
ofer folc byreð. Frætwe mine
swogað hlude ond swinsiað,
torhte singað, þonne ic getenge ne beom
flode ond foldan, ferende gæst.

8

Ic þurh muþ sprece mongum reordum,
wrencum singe, wrixle geneahhe
heafodwoþe, hlude cirme,
healde mine wisan, hleoþre ne miþe,
eald æfensceop, eorlum bringe
blisse in burgum, þonne ic bugendre
stefne styrme; stille on wicum
sittað nigende. Saga hwæt ic hatte,
þe swa scirenige sceawendwisan
hlude onhyrge, hæleþum bodige
wilcumena fela woþe minre.

9

Mec on þissum dagum deadne ofgeafun
fæder ond modor; ne wæs me feorh þa gen,
ealdor in innan. Þa mec an ongon,
welhold mege, wedum þeccan,
heold ond freoþode, hleosceorpe wrah
swa arlice swa hire agen bearn,
oþþæt ic under sceate, swa min gesceapu wæron,
ungesibbum wearð eacen gæste.
Mec seo friþe mæg fedde siþþan,
oþþæt ic aweox, widdor meahte
siþas asettan. Heo hæfde swæsra þy læs
suna ond dohtra, þy heo swa dyde.

10

Neb wæs min on nearwe, ond ic neoþan wætre,
flode underflowen, firgenstreamum
swiþe besuncen, ond on sunde awox
ufan yþum þeaht, anum getenge
liþendum wuda lice mine.
Hæfde feorh cwico, þa ic of fæðmum cwom
brimes ond beames on blacum hrægle;
sume wæron hwite hyrste mine,
þa mec lifgende lyft upp ahof,
wind of wæge, siþþan wide bær
ofer seolhbaþo. Saga hwæt ic hatte.

11

Hrægl is min hasofag, hyrste beorhte,
reade ond scire on reafe minum.
Ic dysge dwelle ond dole hwette
unrædsiþas, oþrum styre
nyttre fore. Ic þæs nowiht wat
þæt heo swa gemædde, mode bestolene,
dæde gedwolene, deoraþ mine
won wisan gehwam. Wa him þæs þeawes,
siþþan heah bringað horda deorast,
gif hi unrædes ær ne geswicaþ.

12

Fotum ic fere, foldan slite,
grene wongas, þenden ic gæst bere.
Gif me feorh losað, fæste binde
swearte Wealas, hwilum sellan men.
Hwilum ic deorum drincan selle
beorne of bosme, hwilum mec bryd triedeð
felawlonc fotum, hwilum feorran broht
wonfeax Wale wegeð ond þyð,
dol druncmennen deorcum nihtum,
wæteð in wætre, wyrmeð hwilum
fægre to fyre; me on fæðme sticaþ
hygegalan hond, hwyrfeð geneahhe,
swifeð me geond sweartne. Saga hwæt ic hatte,
þe ic lifgende lond reafige
ond æfter deaþe dryhtum þeowige.

13

Ic seah turf tredan, X wæron ealra,
VI gebroþor ond hyra sweostor mid;
hæfdon feorg cwico. Fell hongedon
sweotol ond gesyne on seles wæge
anra gehwylces. Ne wæs hyra ængum þy wyrs,
ne siðe þy sarre, þeah hy swa sceoldon
reafe birofene, rodra weardes
meahtum aweahte, muþum slitan
haswe blede. Hrægl bið geniwad
þam þe ær forðcymene frætwe leton
licgan on laste, gewitan lond tredan.

14

Ic wæs wæpenwiga. Nu mec wlonc þeceð
geong hagostealdmon golde ond sylfore,
woum wirbogum. Hwilum weras cyssað,
hwilum ic to hilde hleoþre bonne
wilgehleþan, hwilum wycg byreþ
mec ofer mearce, hwilum merehengest
fereð ofer flodas frætwum beorhtne,
hwilum mægða sum minne gefylleð
bosm beaghroden; hwilum ic bordum sceal,
heard, heafodleas, behlywed licgan,
hwilum hongige hyrstum frætwed,
wlitig on wage, þær weras drincað,
freolic fyrdsceorp. Hwilum folcwigan
on wicge wegað, þonne ic winde sceal
sincfag swelgan of sumes bosme;
hwilum ic gereordum rincas laðige
wlonce to wine; hwilum wraþum sceal
stefne minre forstolen hreddan,
flyman feondsceaþan. Frige hwæt ic hatte.

15

Hals is min hwit ond heafod fealo,
sidan swa some. Swift ic eom on feþe,
beadowæpen bere. Me on bæce standað
her swylce swe on hleorum. Hlifiað tu
earan ofer eagum. Ordum ic steppe
in grene græs. Me bið gyrn witod,
gif mec onhæle an onfindeð
wælgrim wiga, þær ic wic buge,
bold mid bearnum, ond ic bide þær
mid geoguðcnosle, hwonne gæst cume
to durum minum, him biþ deað witod.
Forþon ic sceal of eðle eaforan mine
forhtmod fergan, fleame nergan,
gif he me æfterweard ealles weorþeð;
hine berað breost. Ic his bidan ne dear,
reþes on geruman, (nele þæt ræd teale),
ac ic sceal fromlice feþemundum
þurh steapne beorg stræte wyrcan.
Eaþe ic mæg freora feorh genergan,
gif ic mægburge mot mine gelædan
on degolne weg þurh dune þyrel
swæse ond gesibbe; ic me siþþan ne þearf
wælhwelpes wig wiht onsittan.
Gif se niðsceaþa nearwe stige
me on swaþe seceþ, ne tosæleþ him
on þam gegnpaþe guþgemotes,
siþþan ic þurh hylles hrof geræce,
ond þurh hest hrino hildepilum
laðgewinnum, þam þe ic longe fleah.

16

Oft ic sceal wiþ wæge winnan ond wiþ winde feohtan,
somod wið þam sæcce, þonne ic secan gewite
eorþan yþum þeaht; me biþ se eþel fremde.
Ic beom strong þæs gewinnes, gif ic stille weorþe;
gif me þæs tosæleð, hi beoð swiþran þonne ic,
ond mec slitende sona flymað,
willað oþfergan þæt ic friþian sceal.
Ic him þæt forstonde, gif min steort þolað
ond mec stiþne wiþ stanas moton
fæste gehabban. Frige hwæt ic hatte.

17

Ic eom mundbora minre heorde,
eodorwirum fæst, innan gefylled
dryhtgestreona. Dægtidum oft
spæte sperebrogan; sped biþ þy mare
fylle minre. Frea þæt bihealdeð,
hu me of hrife fleogað hyldepilas.
Hwilum ic sweartum swelgan onginne
brunum beadowæpnum, bitrum ordum,
eglum attorsperum. Is min innað til,
wombhord wlitig, wloncum deore;
men gemunan þæt me þurh muþ fareð.

18

Ic eom wunderlicu wiht; ne mæg word sprecan,
mældan for monnum, þeah ic muþ hæbbe,
wide wombe[OMITTED] [OMITTED]
Ic wæs on ceole ond mines cnosles ma.

19

Ic on siþe seah
hygewloncne, heafodbeorhtne,
swiftne ofer sælwong swiþe þrægan.
Hæfde him on hrycge hildeþryþe
nægledne rad
Widlast ferede
rynestrong on rade rofne
For wæs þy beorhtre,
swylcra siþfæt. Saga hwæt ic hatte.

20

Ic eom wunderlicu wiht, on gewin sceapen,
frean minum leof, fægre gegyrwed.
Byrne is min bleofag, swylce beorht seomað
wir ymb þone wælgim þe me waldend geaf,
se me widgalum wisað hwilum
sylfum to sace. Þonne ic sinc wege
þurh hlutterne dæg, hondweorc smiþa,
gold ofer geardas. Oft ic gæstberend
cwelle compwæpnum. Cyning mec gyrweð
since ond seolfre ond mec on sele weorþað;
ne wyrneð wordlofes, wisan mæneð
mine for mengo, þær hy meodu drincað,
healdeð mec on heaþore, hwilum læteð eft
radwerigne on gerum sceacan,
orlegfromne. Oft ic oþrum scod
frecne æt his freonde; fah eom ic wide,
wæpnum awyrged. Ic me wenan ne þearf
þæt me bearn wræce on bonan feore,
gif me gromra hwylc guþe genægeð;
ne weorþeð sio mægburg gemicledu
eaforan minum þe ic æfter woc,
nymþe ic hlafordleas hweorfan mote
from þam healdende þe me hringas geaf.
Me bið forð witod, gif ic frean hyre,
guþe fremme, swa ic gien dyde
minum þeodne on þonc, þæt ic þolian sceal
bearngestreona. Ic wiþ bryde ne mot
hæmed habban, ac me þæs hyhtplegan
geno wyrneð, se mec geara on
bende legde; forþon ic brucan sceal
on hagostealde hæleþa gestreona.
Oft ic wirum dol wife abelge,
wonie hyre willan; heo me wom spreceð,
floceð hyre folmum, firenaþ mec wordum,
ungod gæleð. Ic ne gyme þæs compes [OMITTED]

21

Neb is min niþerweard; neol ic fere
ond be grunde græfe, geonge swa me wisað
har holtes feond, ond hlaford min
woh færeð weard æt steorte,
wrigaþ on wonge, wegeð mec ond þyð,
saweþ on swæð min. Ic snyþige forð,
brungen of bearwe, bunden cræfte,
wegen on wægne, hæbbe wundra fela;
me biþ gongendre grene on healfe
ond min swæð sweotol sweart on oþre.
Me þurh hrycg wrecen hongaþ under
an orþoncpil, oþer on heafde,
fæst ond forðweard. Fealleþ on sidan
þæt ic toþum tere, gif me teala þenaþ
hindeweardre, þæt biþ hlaford min.

22

Ætsomne cwom LX monna
to wægstæþe wicgum ridan;
hæfdon XI eoredmæcgas
fridhengestas, IIII sceamas.
Ne meahton magorincas ofer mere feolan,
swa hi fundedon, ac wæs flod to deop,
atol yþa geþræc, ofras hea,
streamas stronge. Ongunnon stigan þa
on wægn weras ond hyra wicg somod
hlodan under hrunge; þa þa hors oðbær
eh ond eorlas, æscum dealle,
ofer wætres byht wægn to lande,
swa hine oxa ne teah ne esna mægen
ne fæthengest, ne on flode swom,
ne be grunde wod gestum under,
ne lagu drefde, ne on lyfte fleag,
ne under bæc cyrde; brohte hwæþre
beornas ofer burnan ond hyra bloncan mid
from stæðe heaum, þæt hy stopan up
on oþerne, ellenrofe,
weras of wæge, ond hyra wicg gesund.

23

Agof is min noma eft onhwyrfed;
ic eom wrætlic wiht on gewin sceapen.
Þonne ic onbuge, ond me of bosme fareð
ætren onga, ic beom eallgearo
þæt ic me þæt feorhbealo feor aswape.
Siþþan me se waldend, se me þæt wite gescop,
leoþo forlæteð, ic beo lengre þonne ær,
oþþæt ic spæte, spilde geblonden,
ealfelo attor þæt ic ær geap.
Ne togongeð þæs gumena hwylcum,
ænigum eaþe þæt ic þær ymb sprice,
gif hine hrineð þæt me of hrife fleogeð,
þæt þone mandrinc mægne geceapaþ,
fullwered fæste feore sine.
Nelle ic unbunden ænigum hyran
nymþe searosæled. Saga hwæt ic hatte.

24

Ic eom wunderlicu wiht, wræsne mine stefne,
hwilum beorce swa hund, hwilum blæte swa gat,
hwilum græde swa gos, hwilum gielle swa hafoc,
hwilum ic onhyrge þone haswan earn,
guðfugles hleoþor, hwilum glidan reorde
muþe gemæne, hwilum mæwes song,
þær ic glado sitte. mec nemnað,
swylce ond fullesteð,
ond Nu ic haten eom
swa þa siex stafas sweotule becnaþ.

25

Ic eom wunderlicu wiht, wifum on hyhte,
neahbuendum nyt; nængum sceþþe
burgsittendra, nymþe bonan anum.
Staþol min is steapheah, stonde ic on bedde,
neoþan ruh nathwær. Neþeð hwilum
ful cyrtenu ceorles dohtor,
modwlonc meowle, þæt heo on mec gripeð,
ræseð mec on reodne, reafað min heafod,
fegeð mec on fæsten. Feleþ sona
mines gemotes, seo þe mec nearwað,
wif wundenlocc. Wæt bið þæt eage.

26

Mec feonda sum feore besnyþede,
woruldstrenga binom, wætte siþþan,
dyfde on wætre, dyde eft þonan,
sette on sunnan, þær ic swiþe beleas
herum þam þe ic hæfde. Heard mec siþþan
snað seaxses ecg, sindrum begrunden;
fingras feoldan, ond mec fugles wyn
geond speddropum spyrede geneahhe,
ofer brunne brerd, beamtelge swealg,
streames dæle, stop eft on mec,
siþade sweartlast. Mec siþþan wrah
hæleð hleobordum, hyde beþenede,
gierede mec mid golde; forþon me gliwedon
wrætlic weorc smiþa, wire bifongen.
Nu þa gereno ond se reada telg
ond þa wuldorgesteald wide mære
dryhtfolca helm, nales dol wite.
Gif min bearn wera brucan willað,
hy beoð þy gesundran ond þy sigefæstran,
heortum þy hwætran ond þy hygebliþran,
ferþe þy frodran, habbaþ freonda þy ma,
swæsra ond gesibbra, soþra ond godra,
tilra ond getreowra, þa hyra tyr ond ead
estum ycað ond hy arstafum
lissum bilecgað ond hi lufan fæþmum
fæste clyppað. Frige hwæt ic hatte,
niþum to nytte. Nama min is mære,
hæleþum gifre ond halig sylf.

27

Ic eom weorð werum, wide funden,
brungen of bearwum ond of burghleoþum,
of denum ond of dunum. Dæges mec wægun
feþre on lifte, feredon mid liste
under hrofes hleo. Hæleð mec siþþan
baþedan in bydene. Nu ic eom bindere
ond swingere, sona weorpe
esne to eorþan, hwilum ealdne ceorl.
Sona þæt onfindeð, se þe mec fehð ongean,
ond wið mægenþisan minre genæsteð,
þæt he hrycge sceal hrusan secan,
gif he unrædes ær ne geswiceð,
strengo bistolen, strong on spræce,
mægene binumen; nah his modes geweald,
fota ne folma. Frige hwæt ic hatte,
ðe on eorþan swa esnas binde,
dole æfter dyntum be dæges leohte.

28

Biþ foldan dæl fægre gegierwed
mid þy heardestan ond mid þy scearpestan
ond mid þy grymmestan gumena gestreona,
corfen, sworfen, cyrred, þyrred,
bunden, wunden, blæced, wæced,
frætwed, geatwed, feorran læded
to durum dryhta. Dream bið in innan
cwicra wihta, clengeð, lengeð,
þara þe ær lifgende longe hwile
wilna bruceð ond no wið spriceð,
ond þonne æfter deaþe deman onginneð,
meldan mislice. Micel is to hycganne
wisfæstum menn, hwæt seo wiht sy.

29

Ic wiht geseah wundorlice
hornum bitweonum huþe lædan,
lyftfæt leohtlic, listum gegierwed,
huþe to þam ham of þam heresiþe;
walde hyre on þære byrig bur atimbran,
searwum asettan, gif hit swa meahte.
Ða cwom wundorlicu wiht ofer wealles hrof,
seo is eallum cuð eorðbuendum,
ahredde þa þa huþe ond to ham bedraf
wreccan ofer willan, gewat hyre west þonan
fæhþum feran, forð onette.
Dust stonc to heofonum, deaw feol on eorþan,
niht forð gewat. Nænig siþþan
wera gewiste þære wihte sið.

30a

Ic eom legbysig, lace mid winde,
bewunden mid wuldre, wedre gesomnad,
fus forðweges, fyre gebysgad,
bearu blowende, byrnende gled.
Ful oft mec gesiþas sendað æfter hondum,
þæt mec weras ond wif wlonce cyssað.
Þonne ic mec onhæbbe, ond hi onhnigaþ to me
monige mid miltse, þær ic monnum sceal
ycan upcyme eadignesse.

31

Is þes middangeard missenlicum
wisum gewlitegad, wrættum gefrætwad.
Ic seah sellic þing singan on ræcede;
wiht wæs nower werum on gemonge,
sio hæfde wæstum wundorlicran.
Niþerweard wæs neb hyre,
fet ond folme fugele gelice;
no hwæþre fleogan mæg ne fela gongan,
hwæþre feþegeorn fremman onginneð,
gecoren cræftum, cyrreð geneahhe
oft ond gelome eorlum on gemonge,
siteð æt symble, sæles bideþ,
hwonne ær heo cræft hyre cyþan mote
werum on wonge. Ne heo þær wiht þigeð
þæs þe him æt blisse beornas habbað.
Deor domes georn, hio dumb wunað;
hwæþre hyre is on fote fæger hleoþor,
wynlicu woðgiefu. Wrætlic me þinceð,
hu seo wiht mæge wordum lacan
þurh fot neoþan, frætwed hyrstum.
Hafað hyre on halse, þonne hio hord warað,
bær, beagum deall, broþor sine,
mæg mid mægne. Micel is to hycgenne
wisum woðboran, hwæt sio wiht sie.

32

Is þes middangeard missenlicum
wisum gewlitegad, wrættum gefrætwad.
Siþum sellic ic seah searo hweorfan,
grindan wið greote, giellende faran.
Næfde sellicu wiht syne ne folme,
exle ne earmas; sceal on anum fet
searoceap swifan, swiþe feran,
faran ofer feldas. Hæfde fela ribba;
muð wæs on middan. Moncynne nyt,
fereð foddurwelan, folcscipe dreogeð,
wist in wigeð, ond werum gieldeð
gaful geara gehwam þæs þe guman brucað,
rice ond heane. Rece, gif þu cunne,
wis worda gleaw, hwæt sio wiht sie.

33

Wiht cwom æfter wege wrætlicu liþan,
cymlic from ceole cleopode to londe,
hlinsade hlude; hleahtor wæs gryrelic,
egesful on earde, ecge wæron scearpe.
Wæs hio hetegrim, hilde to sæne,
biter beadoweorca; bordweallas grof,
heardhiþende. Heterune bond,
sægde searocræftig ymb hyre sylfre gesceaft:
“Is min modor mægða cynnes
þæs deorestan, þæt is dohtor min
eacen up liden, swa þæt is ældum cuþ,
firum on folce, þæt seo on foldan sceal
on ealra londa gehwam lissum stondan.”

34

Ic wiht geseah in wera burgum,
seo þæt feoh fedeð. Hafað fela toþa;
nebb biþ hyre æt nytte, niþerweard gongeð,
hiþeð holdlice ond to ham tyhð,
wæþeð geond weallas, wyrte seceð;
aa heo þa findeð, þa þe fæst ne biþ;
læteð hio þa wlitigan, wyrtum fæste,
stille stondan on staþolwonge,
beorhte blican, blowan ond growan.

35

Mec se wæta wong, wundrum freorig,
of his innaþe ærist cende.
Ne wat ic mec beworhtne wulle flysum,
hærum þurh heahcræft, hygeþoncum min.
Wundene me ne beoð wefle, ne ic wearp hafu,
ne þurh þreata geþræcu þræd me ne hlimmeð,
ne æt me hrutende hrisil scriþeð,
ne mec ohwonan sceal am cnyssan.
Wyrmas mec ne awæfan wyrda cræftum,
þa þe geolo godwebb geatwum frætwað.
Wile mec mon hwæþre seþeah wide ofer eorþan
hatan for hæleþum hyhtlic gewæde.
Saga soðcwidum, searoþoncum gleaw,
wordum wisfæst, hwæt þis gewæde sy.

36

37

Ic þa wihte geseah; womb wæs on hindan
þriþum aþrunten. Þegn folgade,
mægenrofa man, ond micel hæfde
gefered þæt hit felde, fleah þurh his eage.
Ne swylteð he symle, þonne syllan sceal
innað þam oþrum, ac him eft cymeð
bot in bosme, blæd biþ aræred;
he sunu wyrceð, bið him sylfa fæder.

38

Ic þa wiht geseah wæpnedcynnes,
geoguðmyrþe grædig; him on gafol forlet
ferðfriþende feower wellan
scire sceotan, on gesceap þeotan.
Mon maþelade, se þe me gesægde:
“Seo wiht, gif hio gedygeð, duna briceð;
gif he tobirsteð, bindeð cwice.”

39

Gewritu secgað þæt seo wiht sy
mid moncynne miclum tidum
sweotol ond gesyne. Sundorcræft hafað
maran micle, þonne hit men witen.
Heo wile gesecan sundor æghwylcne
feorhberendra, gewiteð eft feran on weg.
Ne bið hio næfre niht þær oþre,
ac hio sceal wideferh wreccan laste
hamleas hweorfan; no þy heanre biþ.
Ne hafað hio fot ne folme, ne æfre foldan hran,
ne eagena ægþer twega,
ne muð hafaþ, ne wiþ monnum spræc,
ne gewit hafað, ac gewritu secgað
þæt seo sy earmost ealra wihta,
þara þe æfter gecyndum cenned wære.
Ne hafað hio sawle ne feorh, ac hio siþas sceal
geond þas wundorworuld wide dreogan.
Ne hafaþ hio blod ne ban, hwæþre bearnum wearð
geond þisne middangeard mongum to frofre.
Næfre hio heofonum hran, ne to helle mot,
ac hio sceal wideferh wuldorcyninges
larum lifgan. Long is to secganne
hu hyre ealdorgesceaft æfter gongeð,
woh wyrda gesceapu; þæt is wrætlic þing
to gesecganne. Soð is æghwylc
þara þe ymb þas wiht wordum becneð;
ne hafað heo ænig lim, leofaþ efne seþeah.
Gif þu mæge reselan recene gesecgan
soþum wordum, saga hwæt hio hatte.

40

Ece is se scyppend, se þas eorþan nu
wreðstuþum wealdeð ond þas world healdeð.
Rice is se reccend ond on ryht cyning
ealra anwalda, eorþan ond heofones,
healdeð ond wealdeð, swa he ymb þas utan hweorfeð.
He mec wrætlice worhte æt frymþe,
þa he þisne ymbhwyrft ærest sette,
heht mec wæccende wunian longe,
þæt ic ne slepe siþþan æfre,
ond mec semninga slæp ofergongeþ,
beoð eagan min ofestum betyned.
Þisne middangeard meahtig dryhten
mid his onwalde æghwær styreð;
swa ic mid waldendes worde ealne
þisne ymbhwyrft utan ymbclyppe.
Ic eom to þon bleað, þæt mec bealdlice mæg
gearu gongende grima abregan,
ond eofore eom æghwær cenra,
þonne he gebolgen bidsteal giefeð;
ne mæg mec oferswiþan segnberendra
ænig ofer eorþan, nymþe se ana god
se þisne hean heofon healdeþ ond wealdeþ.
Ic eom on stence strengre micle
þonne ricels oþþe rose sy,
[OMITTED] on eorþan tyrf
wynlic weaxeð; ic eom wræstre þonne heo.
Þeah þe lilie sy leof moncynne,
beorht on blostman, ic eom betre þonne heo;
swylce ic nardes stenc nyde oferswiþe
mid minre swetnesse symle æghwær,
ond ic fulre eom þonne þis fen swearte
þæt her yfle adelan stinceð.
Eal ic under heofones hwearfte recce,
swa me leof fæder lærde æt frymþe,
þæt ic þa mid ryhte reccan moste
þicce ond þynne; þinga gehwylces
onlicnesse æghwær healde.
Hyrre ic eom heofone, hateþ mec heahcyning
his deagol þing dyre bihealdan;
eac ic under eorþan eal sceawige
wom wraðscrafu wraþra gæsta.
Ic eom micle yldra þonne ymbhwyrft þes
oþþe þes middangeard meahte geweorþan,
ond ic giestron wæs geong acenned
mære to monnum þurh minre modor hrif.
Ic eom fægerre frætwum goldes,
þeah hit mon awerge wirum utan;
ic eom wyrslicre þonne þes wudu fula
oððe þis waroð þe her aworpen ligeð.
Ic eorþan eom æghwær brædre,
ond widgielra þonne þes wong grena;
folm mec mæg bifon ond fingras þry
utan eaþe ealle ymbclyppan.
Heardra ic eom ond caldra þonne se hearda forst,
hrim heorugrimma, þonne he to hrusan cymeð;
ic eom Ulcanus up irnendan
leohtan leoman lege hatra.
Ic eom on goman gena swetra
þonne þu beobread blende mid hunige;
swylce ic eom wraþre þonne wermod sy,
þe her on hyrstum heasewe stondeþ.
Ic mesan mæg meahtelicor
ond efnetan ealdum þyrse,
ond ic gesælig mæg symle lifgan
þeah ic ætes ne sy æfre to feore.
Ic mæg fromlicor fleogan þonne pernex
oþþe earn oþþe hafoc æfre meahte;
nis zefferus, se swifta wind,
þæt swa fromlice mæg feran æghwær;
me is snægl swiftra, snelra regnwyrm
ond fenyce fore hreþre;
is þæs gores sunu gonge hrædra,
þone we wifel wordum nemnað.
Hefigere ic eom micle þonne se hara stan
oþþe unlytel leades clympre,
leohtre ic eom micle þonne þes lytla wyrm
þe her on flode gæð fotum dryge.
Flinte ic eom heardre þe þis fyr drifeþ
of þissum strongan style heardan,
hnescre ic eom micle halsrefeþre,
seo her on winde wæweð on lyfte.
Ic eorþan eom æghwær brædre
ond widgelra þonne þes wong grena;
ic uttor eaþe eal ymbwinde,
wrætlice gewefen wundorcræfte.
Nis under me ænig oþer
wiht waldendre on worldlife;
ic eom ufor ealra gesceafta,
þara þe worhte waldend user,
se mec ana mæg ecan meahtum,
geþeon þrymme, þæt ic onþunian ne sceal.
Mara ic eom ond strengra þonne se micla hwæl,
se þe garsecges grund bihealdeð
sweartan syne; ic eom swiþre þonne he,
swylce ic eom on mægene minum læsse
þonne se hondwyrm, se þe hæleþa bearn,
secgas searoþoncle, seaxe delfað.
Nu hafu ic in heafde hwite loccas
wræste gewundne, ac ic eom wide calu;
ne ic breaga ne bruna brucan moste,
ac mec bescyrede scyppend eallum;
nu me wrætlice weaxað on heafde
þæt me on gescyldrum scinan motan
ful wrætlice wundne loccas.
Mara ic eom ond fættra þonne amæsted swin,
bearg bellende, þe on bocwuda,
won wrotende wynnum lifde
þæt he [OMITTED]

41

[OMITTED] edniwu;
þæt is moddor monigra cynna,
þæs selestan, þæs sweartestan,
þæs deorestan þæs þe dryhta bearn
ofer foldan sceat to gefean agen.
Ne magon we her in eorþan owiht lifgan,
nymðe we brucen þæs þa bearn doð.
Þæt is to geþencanne þeoda gehwylcum,
wisfæstum werum, hwæt seo wiht sy.

42

Ic seah wyhte wrætlice twa
undearnunga ute plegan
hæmedlaces; hwitloc anfeng
wlanc under wædum, gif þæs weorces speow,
fæmne fyllo. Ic on flette mæg
þurh runstafas rincum secgan,
þam þe bec witan, bega ætsomne
naman þara wihta. Þær sceal Nyd wesan
twega oþer ond se torhta Æsc
an an linan, Acas twegen,
Hægelas swa some. Hwylc þæs hordgates
cægan cræfte þa clamme onleac
þe þa rædellan wið rynemenn
hygefæste heold heortan bewrigene
orþoncbendum? Nu is undyrne
werum æt wine hu þa wihte mid us,
heanmode twa, hatne sindon.

43

Ic wat indryhtne æþelum deorne
giest in geardum, þam se grimma ne mæg
hungor sceððan ne se hata þurst,
yldo ne adle. Gif him arlice
esne þenað, se þe agan sceal
on þam siðfate, hy gesunde æt ham
findað witode him wiste ond blisse,
cnosles unrim, care, gif se esne
his hlaforde hyreð yfle,
frean on fore. Ne wile forht wesan
broþor oþrum; him þæt bam sceðeð,
þonne hy from bearme begen hweorfað
anre magan ellorfuse,
moddor ond sweostor. Mon, se þe wille,
cyþe cynewordum hu se cuma hatte,
eðþa se esne, þe ic her ymb sprice.

44

Wrætlic hongað bi weres þeo,
frean under sceate. Foran is þyrel.
Bið stiþ ond heard, stede hafað godne;
þonne se esne his agen hrægl
ofer cneo hefeð, wile þæt cuþe hol
mid his hangellan heafde gretan
þæt he efenlang ær oft gefylde.

45

Ic on wincle gefrægn weaxan nathwæt,
þindan ond þunian, þecene hebban;
on þæt banlease bryd grapode,
hygewlonc hondum, hrægle þeahte
þrindende þing þeodnes dohtor.

46

Wer sæt æt wine mid his wifum twam
ond his twegen suno ond his twa dohtor,
swase gesweostor, ond hyra suno twegen,
freolico frumbearn; fæder wæs þær inne
þara æþelinga æghwæðres mid,
eam ond nefa. Ealra wæron fife
eorla ond idesa insittendra.

47

Moððe word fræt. Me þæt þuhte
wrætlicu wyrd, þa ic þæt wundor gefrægn,
þæt se wyrm forswealg wera gied sumes,
þeof in þystro, þrymfæstne cwide
ond þæs strangan staþol. Stælgiest ne wæs
wihte þy gleawra, þe he þam wordum swealg.

48

Ic gefrægn for hæleþum hring endean,
torhtne butan tungan, tila þeah he hlude
stefne ne cirmde, strongum wordum.
Sinc for secgum swigende cwæð:
“Gehæle mec, helpend gæsta.”
Ryne ongietan readan goldes
guman galdorcwide, gleawe beþencan
hyra hælo to gode, swa se hring gecwæð.

49

Ic wat eardfæstne anne standan,
deafne, dumban, se oft dæges swilgeð
þurh gopes hond gifrum lacum.
Hwilum on þam wicum se wonna þegn,
sweart ond saloneb, sendeð oþre
under goman him golde dyrran,
þa æþelingas oft wilniað,
cyningas ond cwene. Ic þæt cyn nu gen
nemnan ne wille, þe him to nytte swa
ond to dugþum doþ þæt se dumba her,
eorp unwita, ær forswilgeð.

50

Wiga is on eorþan wundrum acenned
dryhtum to nytte, of dumbum twam
torht atyhted, þone on teon wigeð
feond his feonde. Forstrangne oft
wif hine wrið; he him wel hereð,
þeowaþ him geþwære, gif him þegniað
mægeð ond mæcgas mid gemete ryhte,
fedað hine fægre; he him fremum stepeð
life on lissum. Leanað grimme
þam þe hine wloncne weorþan læteð.

51

Ic seah wrætlice wuhte feower
samed siþian; swearte wæran lastas,
swaþu swiþe blacu. Swift wæs on fore,
fuglum framra; fleag on lyfte,
deaf under yþe. Dreag unstille
winnende wiga se him wegas tæcneþ
ofer fæted gold feower eallum.

52

Ic seah ræpingas in ræced fergan
under hrof sales hearde twegen,
þa wæron genamnan, nearwum bendum
gefeterade fæste togædre;
þara oþrum wæs an getenge
wonfah Wale, seo weold hyra
bega siþe bendum fæstra.

53

Ic seah on bearwe beam hlifian,
tanum torhtne. Þæt treow wæs on wynne,
wudu weaxende. Wæter hine ond eorþe
feddan fægre, oþþæt he frod dagum
on oþrum wearð aglachade
deope gedolgod, dumb in bendum,
wriþen ofer wunda, wonnum hyrstum
foran gefrætwed. Nu he fæcnum weg
þurh his heafdes mægen hildegieste
oþrum rymeð. Oft hy an yste strudon
hord ætgædre; hræd wæs ond unlæt
se æftera, gif se ærra fær
genamnan in nearowe neþan moste.

54

Hyse cwom gangan, þær he hie wisse
stondan in wincsele, stop feorran to,
hror hægstealdmon, hof his agen
hrægl hondum up, hrand under gyrdels
hyre stondendre stiþes nathwæt,
worhte his willan; wagedan buta.
Þegn onnette, wæs þragum nyt
tillic esne, teorode hwæþre
æt stunda gehwam strong ær þon hio,
werig þæs weorces. Hyre weaxan ongon
under gyrdelse þæt oft gode men
ferðþum freogað ond mid feo bicgað.

55

Ic seah in healle, þær hæleð druncon,
on flet beran feower cynna,
wrætlic wudutreow ond wunden gold,
sinc searobunden, ond seolfres dæl
ond rode tacn, þæs us to roderum up
hlædre rærde, ær he helwara
burg abræce. Ic þæs beames mæg
eaþe for eorlum æþelu secgan;
þær wæs hlin ond acc ond se hearda iw
ond se fealwa holen; frean sindon ealle
nyt ætgædre, naman habbað anne,
wulfheafedtreo, þæt oft wæpen abæd
his mondryhtne, maðm in healle,
goldhilted sweord. Nu me þisses gieddes
ondsware ywe, se hine on mede
wordum secgan hu se wudu hatte.

56

Ic wæs þær inne þær ic ane geseah
winnende wiht wido bennegean,
holt hweorfende; heaþoglemma feng,
deopra dolga. Daroþas wæron
weo þære wihte, ond se wudu searwum
fæste gebunden. Hyre fota wæs
biidfæst oþer, oþer bisgo dreag,
leolc on lyfte, hwilum londe neah.
Treow wæs getenge þam þær torhtan stod
leafum bihongen. Ic lafe geseah
minum hlaforde, þær hæleð druncon,
þara flana geweorc, on flet beran.

57

Ðeos lyft byreð lytle wihte
ofer beorghleoþa. Þa sind blace swiþe,
swearte salopade. Sanges rope
heapum ferað, hlude cirmað,
tredað bearonæssas, hwilum burgsalo
niþþa bearna. Nemnað hy sylfe.

58

Ic wat anfete ellen dreogan
wiht on wonge. Wide ne fereð,
ne fela rideð, ne fleogan mæg
þurh scirne dæg, ne hie scip fereð,
naca nægledbord; nyt bið hwæþre
hyre mondryhtne monegum tidum.
Hafað hefigne steort, heafod lytel,
tungan lange, toð nænigne,
isernes dæl; eorðgræf pæþeð.
Wætan ne swelgeþ ne wiht iteþ,
foþres ne gitsað, fereð oft swa þeah
lagoflod on lyfte; life ne gielpeð,
hlafordes gifum, hyreð swa þeana
þeodne sinum. Þry sind in naman
ryhte runstafas, þara is Rad foran.

59

Ic seah in healle hring gyldenne
men sceawian, modum gleawe,
ferþþum frode. Friþospede bæd
god nergende gæste sinum
se þe wende wriþan; word æfter cwæð
hring on hyrede, hælend nemde
tillfremmendra. Him torhte in gemynd
his dryhtnes naman dumba brohte
ond in eagna gesihð, gif þæs æþelan
goldes tacen ongietan cuþe
ond dryhtnes dolg, don swa þæs beages
benne cwædon. Ne mæg þære bene
æniges monnes ungefullodre
godes ealdorburg gæst gesecan,
rodera ceastre. Ræde, se þe wille,
hu ðæs wrætlican wunda cwæden
hringes to hæleþum, þa he in healle wæs
wylted ond wended wloncra folmum.