University of Virginia Library

NOTE.

Some readers may be pleased to be able to compare together
the representations of Piso, and those of Pollio.
Having by me a copy of the Historiæ Augustæ, I will transcribe
the most material passages.

“Et quidem peregrina, nomine Zenobia, de qua jam multa dicta
sunt, quæ se de Cleopatrarum Ptolemæorumque gente jactaret,
post Odenatum maritum imperiali sagulo perfuso per humeros
habitu, donis ornata, diademate etiam accepto, nomine filiorum
Herenniani et Timolai diutius quam fæmineus sexus patiebatur, imperavit.
Si quidem Gallieno adhue regente Remp. regale mulier
superba munus obtinuit; et Claudio bellis Gotthicis occupato,
vix denique ab Aureliano victa et triumphata, concessit in jura
Rom.” “Vixit (Zenobia) regali pompa, more magis Persico.
Adorata est more regum Persarum. Convivata est imperatorum,
more Rom. Ad conciones galeata processit, cum limbo purpureo,
gemmis dependentibus per ultimam fimbriam media etiam cyclade
veluti fibula muliebri astricta, drachio sæpe nudo. Fuit vultu subaquilo
fusci coloris, oculis supra modum [1] vigentibus, nigris,
spiritus divini, venustatis incredibilis; tantus candor in dentibus,
ut margaritas eam plerique putarent habere, non dentes. Vox
clara et virilis; severitas, ubi necessitas postulabat, tyrannorum;
bonorum principum elementia, ubi pietas requirebat. Larga prudenter,
conservatrix thesaurorum ultra fæmineum modum. Usa
vehiculo carpentario, raro pilento, equo sæpius. Fertur autom vel
tria, vel quatuor milliaria frequenter eam peditibus ambulasse.

Nata est Hispanorum Cupiditate; bibit sæpe cum ducibus, quum
esset alias sobria; bibit etiam cum Persis atque Armeniis, ut eos
vinceret. Usa est vasis aureis gemmatis ad convivia, quibus et
Cleopatra usa est. In ministerio Eunuchos, gravioris ætatis
habuit, puellas nimis raras. Filios Latine loqui jusserat, adeo ut
Græce vel difficile vel raro loquerentur. Ipsa Latini sermonis non
usquequaque ignara, sed loqueretur pudore cohibita; loquebatur
et Egyptiacè ad perfectum modum. Historiæ Alexandrinæ at
que Orientalis ita perita ut eam epitomasse dicatur: Latinam
autem Græce legerat.” “Ducta est igitur per triumphum ea
specie ut nihil pompabilius populo Rom. vederetur, jam primum
ornata gemmis ingentibus, ita at ornamentorum onere laboraret.
Fertur enim mulier fortissima sæpissime restitisse, quum diceret se
gemmorum onera ferre non posse. Vincti erant preterea pedes
auro, manus etiam catenis aureis; nec collo aureum vinculum
deerat, quod scurra Persicus præferebat. Huic ab Aureliano vivere
concessum est. Ferturque vixisse cum liberis, matronæ jam
more Romanæ, data sibi possessione in Tiburti quæ hodieque
Zenobia dicitur, non longe ab Adriani palatio, atque ab eo loco cui
nomen est Conche.” — Hist. Aug. Lugd. Batav. 1661, p. 787.

“Ille (Odenatus) plane cum uxore Zenobia non solum Orientem
quem jam in pristinum reformaverat statum, sed omnes omnino
totius orbis partes reformasset, vir acer in bellis, et, quantum
plerique scriptores loquuntur, venatu memorabili semper inclytus,
qui a prima ætate capiendis leonibus et pardis, cervis, cæterisque
sylvestribus animalibus, sudorem officii virilis impendit, quique
semper in sylvis ac montibus vixit, perferens calorem, pluvias, et
omnia mala que in se continent venatoriæ voluptates; quibus
duratis, solem ac pulverem in bellis Persicis tulit. Non aliter
etiam conjuge assueta, quæ multorum sententia fortior marito fuisse
perhibetur; mulierum omnium nobilissima, Orientalium fæminarum
et (ut Cornelius Capitolinus asserit) speciocissima.”— Ib. p.
771.

Also what Aurelian himself says in a letter to the Roman
Senate, preserved by Pollio.

“Audio, P. C. mihi objici quod non virile munus impleverim,
Zenobiam triumphando. Næ illi qui me reprehendunt satis laudarent,
si scirent qualis illa est mulier, quam prudens in consiliis,
quam constans in dispositionibus, quam erga milites gravis, quam
larga quum necessitas postulet, quam tristis quum severitas poscat.

Possum dicere illus esse quod Odenatus Persos vicit, ac Sapore
fugato Ctesiphontem usque pervenit. Possum asserere, tanta
apud Orientalis et Egyptiorum populos timori mulierem fuisse, ut
se non Arabes, non Sarraceni, non Armeni commoverent. Nec
ego illi vitam conservassem nisi eam scissem multum Rom. Repubprofuisse,
quum sibi, vel liberis suuis Orientis servaret imperium,
etc.— Tr.