 |
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
| IX. |
| X. |
| XI. |
| XII. |
| XIII. |
| XIIII. |
| XV. |
 | Metamorphosis Ovidiana moraliter a magistro Thoma Walleys anglico de professione ṕdicatorū subsanctissimo patre Dominico explanata. |  |
IAm[unknown character] gigãtęis iniectã faucibus æthnam. Arua[unknown character]cy
cloplum.&c. [unknown character] Scilla fuit quędã pulcherrima puella
simplicibus ĩplorauit.quę cum nullo modo consentiret
conquestusest glaucus circeincantatrici rogans [unknown character] in
amorem sui scillam traheret & ad sui copulam inclinaret. Cir
ce autem ei suum præsentauit. Quod glaucus nõ cipiens amorem
circes contempsit. Quo circe indignata: fontem vbiscillase
balneare consueuerat veneficijs infecit & sic cum ad balne
andum redijt: ab inguine inferius in canem mutata fuit & circunqua[unknown character]
capita canina latrantia habuit & sic eam mõstrũ mari
num fecit. Vel scm alios ipsam in maris periculum transformauit:
quod scilicet est lapis sub aqua vbifluct9 reuerberati latratus
faciunt. Ad quod naues applicatę sępissime confringũ-
tur. [unknown character] Ista possunt applicari contra inuidos detractores qui [unknown character]
circen possunt intelligi. quia quando ab aliquo audiunt [unknown character] scillamid
est aliquam personam diligat statim solẽt inuidere & se
ingerere & offerre dicẽtes cũ circe: meli9 sequerere volentẽ Optantem[unknown character]
eadem parili[unknown character] cupidine captam. Vt tua sim voueo:
spernntem sperne: sequẽti Reddevices. Si vero ipsis in amo
realij pręferantur. solent indignari & contra illos quos sibi prę
ferri audiuntinuidia stimulari.& ideo solent in fontem virtutu
veneficia detractionis & diffamationis proijcere [unknown character]er quę sæ pe
fit:[unknown character] ipsos faciunt formam humanam id est statum & prosperitatem
perdere:& in monstrum marinu midest in viles personas
mutare: ipsos[unknown character] faciunt caninis capitibus id est impugnatoribus
crudelibus circundari:& eorum latratribus & vicijs:&
terrorib9 deterreri.deo bene dicit seneca: [unknown character] si nullos inimicos
facit inuiria multos tamẽ facit ĩuidia. [unknown character] Vel dic de malis cõsilia
rijs a quib9 cũ cõsilium petitur: in quo: de promotione vel vti
litate alicuius a gitur: sem[unknown character] in se totũ retorquere nituntur & pro
motionem alterius disconsulunt: vtbono eius omisso adillud
formã humanã & capita canũ in circuitu pctest significare aliquos
su[unknown character]iores [unknown character] [unknown character]uis de se sint hũani & benigni habẽt tñ circa
se multos canes id est multas personas ĩsatiabiles & mordace
quas circe.i.diabolus cis incorporat & [unknown character]urat vt glauco deo
maris.i.ipsi deo patri abominabiles eos reddat: & vt pis mediantibus
ĩnocentes offendat ita quilibet talis superior possi
dicere illud.[unknown character]s. Circundederũt me canes multi. Ouidi9. Fleuit
amans glaucus nimiũ [unknown character] hostiliter vsę Virib9 herbarũ fugit cõ-
nubia circes. [unknown character] Charybdis fingitur fuisse [unknown character]dã meretrix quę bo
es herculis est furata [unknown character][unknown character]pter ipsa in maris periculum mutat
est quę adhuc charybdis vocať:& adhuc primi latrocini mẽo
idẽ exequitur:& naues transeũtes absorbet. [unknown character] Istud applica cõtra
bãnitos qui quando propter furta sua & maleficia de patria
sua eijciuntur.plærun [unknown character] contingit [unknown character] periculũ alijs efficiuntur:
& ad absorb[unknown character]dũ naues trãseuntes.i. viators se cõuertũt. Hie-
remię.lj. Absorbuit me quasi draco. [unknown character] Cũ plures fuerĩt sibyllę
scz.io.sc[unknown character]m aliquos:& hoc papias asserit sibilla tñ quę dicta est
cea: diutissime vixit.s.mille ãnos. Vñ i[unknown character]amet narrat ęneę. [unknown character]
ipsa e[unknown character]t iuuẽcula & phœb9 suã virginitat[unknown character] optaret: ces[unknown character] & mu
nera promitteret inter cętera pręcepit [unknown character] ab illo peteret quic[unknown character]d
vellet. Elige ait virgo cumea [unknown character]d optes. Optatis potire tuis. Il
la igiť plenũ pugillũ puluerib9 accepit.et tot sibi dari vitę ãnos
quot erãt ibi pulueres supplicauit. Et sic [unknown character]a mille ant pulueres
mille annos postea su[unknown character]uixit.Sz [unknown character]a oblita fuit a phœbo petere
ne corpus eius senectute consumeretur.finaliter ad tã modicã
perunit mensurã [unknown character] visu digna nõ iudicabatur. Vox tñ ei9 mi
rabilis noscebať A d istã igitur venit æneas cũ iã septing[unknown character]to [unknown character]
esset anno[unknown character] quę ipsũ ad videndũ patrẽ suũ anchisen qui de no
uo mortuus uerat duxit ad infernũ:& inde sanũ & incolumem
postea reduxit. Cui ille quia opaa regna ipsi ostẽdit plurima
gratias egit. [unknown character] Istud potest allegari cõtra quosdã [unknown character] longã vit
desiderãt & tñ de pręcauẽda virtutũ cõsũptione [unknown character] crem[unknown character]ta non
durtũt. Vñ fit [unknown character] [unknown character]to pl9 in mũdo sol[unknown character]t viuere: tãto [unknown character]titas su-
r virtutũ decrescere solet & [unknown character] vicia retroire. Nõ debz igiť vitalonga
appeti: nisi etiã possit virtualis [unknown character]titas cõseruari & me-
trum cõsumptio euitari. [unknown character] Vlysses de troiana destructione
edi[unknown character] ad [unknown character]dã insulã applicuit: vbi polyphem9 gigas maxim
imperabat: [unknown character] ita fortis [unknown character] montes portabat capillos capi
tis & barbam ad modũ siluarum habebat, vnũ oculũ gerebat
in ca[unknown character]ite: qu[unknown character] instar lati cli[unknown character]ei frons media cõtinebat. Istũ igiť
furando oculũ excęcauit. quia qu[unknown character]dam de socijs eius deuoau
rat: post quẽ cęcus polyphemus discurrẽs mõtes & rupes post
eum proijcere cœpit: sed ipse caute nau[unknown character] intrans cœpit veloci
ter nauigare A chim[unknown character]ides aũt vnus de socijs vlyssis ibi remãsit.
qui clamare non audebat propter Polyphemũ: diu glãdib9
ibi vixitised tandem nauis troiana ipsũ postea ibi nauigans se
cũ duxit. [unknown character] Per istum magnũ rusticum videnť posse intelligi
mũdi principes et magnates q nõtes portare dicunť: pro eo
[unknown character] magna & ardua negocia habere cõprobãť. Barbã etiã & capillos
ad modũ filuarũ habere dicũť pro eo [unknown character] exteriorib9 possessionibus
& dominijs dicuntur repleri. Sed isti qui debent ha
bere duos oculos.i. duplicem discretionẽ spiritual[unknown character] scz qua
videãt deũ & cęlestia:& carnal[unknown character] qua mundũ & terrestria videãt
psi v nico videntur oculo esse contenti & sola mũdi discretione
dotati Non e[unknown character] habent oculum quo deus videtur sed habẽt
oculum quo videtur mundus. Sed vlysses.i. diabolus istũ solũ
idest discretion[unknown character] mũdanã ipsis solet auferre. quia quasi hodie
inueniũť totaliter cęci. Math.xv. Cæci sunt & duces cęcorum.
[unknown character] Cum vlysses nauigaret ab insula samo vñ erat versus troiaz
vel ecõuerso peruenit ad domũ æoli regis vento [unknown character] A quo vlys
ses accepit v[unknown character]tmutuo quẽ inclusit in vtrib9 cui9 virtute vehebať
ad portũ. Socij aut[unknown character] ei9 aurũ in vtrib9 esse cred[unknown character]tes: [unknown character]dę cu
pidine capti dictos vtres a[unknown character]uerũt:& vẽto eunescẽte naues retrocedere
cœperũt & ab introitu port9 ad locũ vñ venerant redierũt.
[unknown character] Nota [unknown character] Aeol9 fuitrex nouẽ siluarũ ex qua[unknown character] nebulis
& vulcanięisulę fumo futuras prędicẽs motiões vẽto [unknown character] ab ĩperitis
vifus ẽ vẽtos in sua ptãre tenere. [unknown character] Sũt ig[unknown character] insulę post fre-
sicilię quęab ipso æolo rege ęolię appellãť: z. [unknown character]pria ha beant
vocabula Phisica autẽ ratone æolus in ãtro residere diciť: [unknown character]a
naturale [unknown character] loca cõcaua plena sint vẽtis. Regnũ ei Iuno fingiť
dedisse [unknown character]a mot9 iunõis.i.aeris vẽtos creat [unknown character]b9 æol9 pręest:
[unknown character] Dic ig[unknown character] mora[unknown character]r [unknown character] rex vẽto [unknown character] ẽ diabol9 [unknown character] ẽ rex su[unknown character] oẽs filios
su[unknown character]bię. Iob.xlj. Iste e[unknown character] [unknown character] ẽ vẽtũ vanitatis & su[unknown character]bię suis sequacib9
& max[unknown character]e nobilib9 bella troiana [unknown character]rentib9 admistrat:& por
tũ mũdanę g[unknown character]ę mediãte tali vẽto [unknown character]curat. S illi [unknown character] i vtrib9 au[unknown character]
quęrũt.i.nobiles [unknown character] a urũ aggregare cõtẽdũt de portu mũdanę
gloriæ retrocedunt:& quantum per vanitatẽ armo[unknown character] nauiga-
tantum per auariciã sieam quęsierint a sttu mũdanę glo
rięse diuertunt. [unknown character] Vel dic [unknown character] rex iste est ille rex qui ambulat su-
per pẽnas vẽtorum: quinobis dedit ventum spiriussancti vel
ad teram rectam. Sed si contingat [unknown character] auaritia vtrem cordis per
foret & [unknown character] aurum inuestiget: statim ventusid est spiritussancti
flatus a cordibus euanescit.& a portu animę retrocedit: quia [unknown character]
aurũ iuenire nititur a profectu sui itineris impeditur. Prouerbi.
xvj. Possde sapientiã quia auro melior:& acquire prud[unknown character]tiã [unknown character]a
preciosior est argẽto. [unknown character] Vlysses cum per mare nauigaret vidit
domum circes. Circe autẽ filia solis erat quę carminib9 & artib9
prępollebat Misit ig illuc vlysses aliquot de suis socijs vt v
ctualia acciperent & iter peterent. Quos vt vidit circe: cũ gau
dio visa est eos cipere:pocula offt & ad mẽsam sedere facit
Vbiautẽ potum eius aliquãtulum attigerũt: incœperũt eorum
corpora setis horrescere: porcorum formam induere: & sic in
pocos fuerunt penit9 transmutati:& in tecto reginę circes cu[unknown character]
porcis alijs sunt reclusi. Vlysses vero vid[unknown character]ssocios nõredire ad
terrã applicat.& stati pro petẽdis socijs domũ reginę ĩtrat. Vbi
cum pot9 offerretur bibere noluit:& sic mutationis periculum
uasit. Cumigiťipse esset sapiens & astutus & loquio facund9
tantum sciuit cum circe conferre [unknown character] ipsum in virum accepit:&
socio eius in formam humnã reduxit. Et tãdem cum per ãnumibidem
mansisset ad patriam cum socijs remeauit: ipsam
pręgnantem & thelogono grauidam reliquit: qui tandẽ ipsum
vlyssem patrem suum ignorãter occidit. Ista tamen non vid[unknown character]
ur fabulariter scripta. sc[unknown character]m beatũ augustinũde ciuitate dei sed
histoaliter. [unknown character] Circe potest significare mundi prosperitatem
quę filia solis dicitur: quia omnis posperitas a soleid est a deo
dispensatiue nascitur. In maris etiam insula dicitur regnare:
quia ista in mari huius mundi solet tantummodo locum habe-
. I sta igitur est quę hominum facies figuras & cõditiones mu
atipsol[unknown character] hoib9 in porcosid est rationalib9 in voluptuosos
trãsformat. Vnde eã sæpe fit [unknown character] dũ socij vlyssis.i. ratres
x[unknown character]i viri scilicet ecclesiastici & religiosi ad domum circes id est
d mundi prosperitatem veniunt & de potu deliciarum bibũt
in porcosid est voluptuosos transformantur:& figuram hũanamid
est vsum humanę conditionis per vitia perdunt. Verũ
amẽ vlyssesid est vir tus & prudens: quando a potu delicia
rum analium nimię delectationis pręcauet:& isti potest cõiun
gi:& tamen morum mutationem & pditionem nõ imet. Sa
piens e[unknown character] bene potest cum circeid est cum mundi prosperitate
abs[unknown character] no suo se coniũgere dum tamen a potu venefico id est
per mundi prospera deprauatos ad formam reducat qñ ipsos
verbis & exemplis ad vsum rationis transformat. Etsic [unknown character]pter
circen: formam propriam non perdit. q[unknown character] nõ obstantibus
[unknown character]speris ad patriã paradisi venire nouit. Sz mali [unknown character]a nesciunt [unknown character]
speritate bene vti in bestias mutantur. boni vero & prudentes:
quia bene & prudẽter sciunt vti: nullis vicjs corrũpuntur: qua
lis erat ap[unknown character]us qui dicebatad philip pẽses. iiij. Scio & humiliari
scio & abundare vbi[unknown character] & in omnibus institutus sum & satiari &
esurire. abundare & penuriam pati. quod exponens gregorius
super Ezechielem dicit [unknown character] ille nouit abundare & penuriam pati
quem nec in prosperitate superbia eleuat nec in necessitate cupi
ditas inflãmat. [unknown character] Vel dic [unknown character] circe est diabolus cui9 potus ẽ mũ-
di prosperitas vel deliciarum ebrietas vel malarũ cõcupiscentiarum
voluptas: quę qui biberint fiunt porci. Qui vero nõ tetigerint
sunt sani. Deisto calice diciť figuratiue. Hier. xxv. Su
me calicem vini furoris hui9 de manu mea & propinabis de illo
cunctis gentibus ad quas ego mittam te:& bibent & turba-buntur
& insanient. Et Hieremię. v. Calix aureus babylonis in
manu domini inebrians omnem terram eius biberunt gẽtes &
inde cõmotę sũt. At si diceret: [unknown character] illi qui calice prosperitatis po
tantur faciliter a statu ratio nis mouentur. Et iste calix aureus
& calix furoris dicitur: quia [unknown character]uis sursum resplendeat homines
tamen sitibundos & ratione carentes facere cõprobať. [unknown character] Vlyf
ses ex responsis deo[unknown character] habuit sicut alibi legitur [unknown character] ipsum quidã
filius suus debebat interficere. Quo territus loca abdita petijt:
& cõminationem deorum quãtum potuit euitauit. Thelegon9
autẽ filius circes de quo non pręcauebat. quia ipsum valde par
uulum vel in matris adhuc vtero dimiserat: iã fact9 adultus pa
trem de mandato matris quęrens. ad vlyssis ianuã venit. Quĩ
vlysses telum q[unknown character] portabat in manu cõtra filium [unknown character]iecit & eũ aliquãtulum
lęsit Iuuenis autem idẽ telum in vlyssem retorquẽs:
patrem ignarus occidit. Q ui triduo su[unknown character]uiuens & quis erat a iuuene
quęrens: p sum esse sum sm & circes cognouit. Et sic
iuxta deo [unknown character] responsa ignotus pater ab ignoto filio occubuit.
[unknown character] Applica istud ad occultam dei prouidentiam quã nullus ef-
fugere potest: quia [unknown character]tumcun [unknown character] latuerit:& per modum/& per vi
am quã nõ perat necesse est illud quod a deo ordinatum fuerat
euenire. Prouer.xxj. Non est sapientia/non est prudentia/non
est consilium contra dominum. [unknown character] Penelope filia Icari & vxor
nubere cum telam quam texebat complere potuisset promittebat.
Ipsa tamen quicquid de die texebat de nocte retexebat:&
quic[unknown character]d de die faciebat in noctis tenebris destruebat. [unknown character] Allega
contra hypocritas qui telam virtutũ quam faciũt in publico:
destruunt in occulto:& quic[unknown character]d in hominum apparentia bene
operando faciunt: in absentia ipsorum turpia faciendo destruunt.
I gitur deus qui ipsorum cõnubium appetit per caritatem
b eis diluditur: quia cum tela perfectiõis nun[unknown character] ad perfectũ ve
niat: ideo seipsis de9 non cõiugat. Q[unknown character]ẽt de quibusdã discolis
qui etiam aliquando bona faciunt postea ad mala opera prorumpunt
potest dici Esa.xxxviij. Pręcisa est velut a texẽte vi-
ta mea. [unknown character] Pic9 saturni filius fuit rex in Italia & iuuenis pulcher
timus: qui quadam die venationi intentus a circe quæ hærbas
colligebat in agris adamatus rogatus[unknown character] per illam cursum equi
noluit continere. [unknown character]uapropter apri imaginem & vmbram induxit:
quẽ versus se currere fecit: vt sic posset loquendi spaciũ
obtinere. Cum[unknown character] picus ab ea stimulatus in amorem ipsius con
sentire nollet proeo [unknown character] filiamiani virginem pulcherrimam &
optĩe canentẽ amabat: circe mutauit eũ in auem quę etiã nũc
picus dicitur: ita [unknown character] humana forma deposita plumis induitut
& in volucrem picum quilinguam habet longissimam trãsfor
matur. Nec quic[unknown character] antiquum pico: nisi nomina restant. Este[unknown character]
picus auis quę longum habetrostrum longissimam exerit linguam.
De ua dicit vulg9 [unknown character] inter formicas linguam suam po
nit. quã vt formicis plenam sẽserit retrahit & sic formicas quæ
linguę suę adhęserant. deuorat & consumit. Ista etiam est aui
[unknown character] pluuiã [unknown character]sentit & cã clamando nosticat & ostẽdit. [unknown character] Facsi
vis duoscilicct vnum de fabula quæ pręmittitur: & aliud de na
turali historia quę subsequitur. [unknown character] Dicigitur [unknown character] circe dea venefi
ca signific at abolum vel peccatum luxurię. quia scilicet quã
do videt picum regemid est aliquẽ religiosum vel virum iustũ
virtutibus ornatum & honesta conuersatione decorum venationi[unknown character]
bonorũ operũ intentum: solet cum per temptatiões ad
ui copulã inuitare: & ad consensũ alicur9 vicij incuruare. Qui
si forte tales tẽptationes cõtemnat: & hoceo [unknown character] filiã bene canẽ
tem.i.beatã virginem vel religionẽ diligat: solet circe diabol9
vluxuria aliquam formã.i.aliquã mulierẽ ipsi opponere: & ei9
vmbrã.i.pulchritudinẽ ante oculos et9 mẽtis [unknown character] malã cõplacẽtiãĩprimere:
quępro certo aper dicitur: quia iniaculũ.i.ĩ pct
per malum a morem insequitur: inpicum cum lingua prolixa:
id est hominem vagum & verbosum mutatur: qui scilicet formicasidẽ
fatuas mulieres: lingua & verbis attrahit.& pluuias
deliciarum appetit & expofcit. Et auis id est leuis & insolens ef
ficitur:& humana forma id est ratione & discretione priuatur.
Igitur timenda sunt veneficia circes id est diaboli vel luxuriæ
quę sic possunt humanã formam & conuersationem tollere &
iustum in peccatorem mutare. [unknown character] Vel dic [unknown character] pic9 est adulator v[unknown character]
histrio cui circeid est diabolus formam humanam id est formã
& iustitiam adimit:& linguã id ẽ multil oquũ ipsi cõcedit cum
qua formicas id ẽ fatuos auditores: ad sut amorẽ attrahit quos
cõsumit & depauperat. Talis etiam pluuiam prosperitatis pronosticat
& prędicit. [unknown character] Cum circe mutasset regem picũ in auem
socij e9 milites & domicelli: ipsũ re[unknown character]rentes & vocãtes vbi[unknown character] &
nõ ĩueniẽtes reppererũt circẽ quæ ipsũ mutauerat in auẽ a qua
egẽ suum reposcentes voluerunt in eam irruere:& eã propter
pci mutationem occidere. Ouidi9: Vim[unknown character] ferunt: sęuis[unknown character] parãt
incessere telis. Propter quod tremebũda circe cœpt ad hęrbas
& carmina recurrere:& deorum potentiam inuocare. Factũ est
igitur [unknown character] statim in loco illo vna magna silua apparuit: & terr[unknown character]
tremere cœpit: arbores tunc eiam palluerũt thęrbę sanguinem
emiserunt: lapides raucos mugitus dederunt: serpentes deter-
a scaturierunt:& tenues animę volitare visę sunt. Quibus mõ
stris attoniti iuuenes pauere cœperunt. Ipsa vero circe: virga
sua venefica cœpit ora singulorũ tangere:& statim mutata cuiuslibet
specie: nulli sua mansit imago & ita fecit in formas varias
figurari & in feras diuersorum generum commutari. [unknown character] Di-
camus allegorice exponendo in bono: [unknown character] circe filia solis signi
ficat humanam naturam in christo quę cilicet est istius solis fi
lij dei filia: ab ipso scilicet genita & assumpta. [unknown character]s. Audi filia &
vide.&c. Per illos aũtqui ipsam occidere tẽptauerũt intelligo
iudæos qui iniquas manusin christi humanitatem iniecerunt
ita [unknown character] ipsam ad deum patrem recurrere coegerunt quado dixit.
Mathei vigesimo sexto. Pater si possibile est trãseat a me calix
iste. Quid igitur tunc per potentiam huius circes accidit? In illa
persecutioe & morte terra cœpit tremere & gemere. arbor scilz
crucis pallere: hęrba subiacẽs cœpit sanguĩe x[unknown character]i ap[unknown character]ere cru
ẽta lapides scissi sũt & sic dederũt mugit9.& aĩęsãcto[unknown character]de sepul
chris inferni surgere cœperũt. Serpẽtes [unknown character]o.i.dęmões cõfracti
sis in feras pessimas sunt mutati: & formam humanã.i.statim
prudentiam & prosperitatem quã tunc habuerãt perdiderunt:
& vagabundi & miseri per sęcula permanserunt: vt de populo
iudaico dicatur illud danielis. iiij. Cor eius ab humano cõmute
tur & cor ferę detur ei. Vnde de his ait Ouidi9. Ingemuit[unknown character] solũ:
vicina[unknown character] palluit arbor. Sparsa[unknown character] sanguineis maduerũt pabula
guttis. Et lapides visi mugit9 edere raucos. Et latrare canes: &
hum9 serpẽtib9 atris Squalere:& tenues aĩæ volitare videntur
Attonitum monstris vulgus pauet. Etinfra. Vatiarum mon-
stra ferarũ In iuuenes veniunt: nulli sua mansitimago. [unknown character] Dio
medes fuit vnus de gręciæ regibus qui contra troianos venerãt:
qui cũ quadã die cõtra æneã cõfligeret & dea venus quę ip
sum æneam ab anchise pastore cõceperat ipsum filium iuuaret
& obductum nube defenderet accidit [unknown character] diomedes venerẽ vul
erauit: quã mars ĩ e[unknown character]s de ei9 maĩb9 liberauit: propter q[unknown character] ven9
vxorem diomedis prostituit & publicã meretricẽ fecit. Et cum
nauigaret in patriã socios eius aues mutauit quę adhuc diomedeę
aues dicuntur:& grcs applaudere:& sepulchrum Diomedis
frequentare noscuntur. Iste autem diomedes patriam su
am præ verecũdia vxoris prostitutæ adire noluit. sed in diuersis
regionib9 aberrauit. [unknown character] Dic [unknown character] in religiõe vel in ecclesia sunt
bella gręcorum & troianorum: quia sicut Eccl.xxxiij diciť. Cõ
tra malum bonum est:& contra vitãmors: sic & contra virum
ustũ peccator. Per diomedem intellige viros castos: per ęneaz
filium veneris intellige iuuenes insolẽtes & luxuriosos. Est igiť
verum [unknown character] quando viri iusti contra venerem & filium.i.luxuriaz
& amicos uos volunt pugnare iuuenes repręhendere:& eoruz
lasciuiam detestari: sępe fit [unknown character] venus.i.lasciuiam ipsos subtrahit.
Fit autem sępissime [unknown character] tales qui ita acriter nõ cõsiderata sua fra
gilitate in alijs venerem impugnant: sibiipsis adeo permittuntur
[unknown character] eorum vxor.i.caro fornicatrix & luxuriosa efficitur:& vi
ium q[unknown character] in aliis indiscrete punierant in seipis ex[unknown character]iuntur: ita [unknown character]
apostatę & vagabundi fiunt & prę confusione in patria manere
verecũdanť. Socij ñ eorũ aues fiũt: quãdo alij cãm isto [unknown character] vi
dentes per cõtemplationem volitãt. & ad deum ne similiter [unknown character]e
ant se conuertunt. Non igitur sunt filij veneris vltra modum
exasperandi: sed fragilitas naturę attendenda. Carnis e[unknown character] cõcu
piscentia nun[unknown character] per violentiam vincitur sed solum dei gratia:
& bonis monitis & orationib9 superatur. Sapiẽ. viij. Aliter nõ
legiť ab obsidione troiana reuertẽs & in mari [unknown character]iculũ incurrens
dijs vouit [unknown character] si ad domũ rediret [unknown character]c[unknown character]d sibi primo occurreret im
molaret. Cu ig[unknown character] filia sua sibi redeuti prima obuiã occurrisset ip
sam iuxta quod promiserat ĩmolauit. [unknown character] Simile huius habem9
de iepte iudicũ.ij. [unknown character] Tales sunt multi qui filiã suã.i. aĩam:dijs
id est dæmonib9 ĩmolant quando ab aliquo tẽporali periculo
liberãť. Auar9 e[unknown character] aĩam suã diabolo sacrificat per viciũ cupidi
tatis vt ipsum liberet a naufragio pau[unknown character]tatis. Et sic de cęteris vi
cijs. [unknown character] Vel allega [unknown character] extrea gaudij luctus occupat. Prouerbio
rũ.xiij. Nisi e[unknown character] ista pręnimio amore & gaudio patri occurrisset
mortua nõ fuisset. Melius fecit rustic9 de quo legiť in gesti ale-
xãdr: [unknown character] cũ respõsum deo[unknown character] quadã die de quadã ciuitate habuis
set [unknown character] cui primo obuiaret: ipsum occidere deberet: accidit [unknown character] rusticu
ducentẽ asinũ habuit quẽ statim occidere voluit. Cui rusticus
dixit se primũ obuiũ non fuisse sed asinũ. Quod gratum
habens Alexãder occidit asinũ. homo ig[unknown character] qui alios præcedere
appetit: quãdo[unknown character] ex nimia acceleratione punitur: vt [unknown character]iculo[unknown character]
impetus caueať. Q [unknown character]etiã in morib9 est verũ. quia illi qui ambiunt
alios in honorib9 [unknown character]cedere: solẽt maiorib9 [unknown character]iculis subiacere
[unknown character]pter quod diciť. Geñ. Pręcedat dñsmeus ante seruũ suũ &
ego sequar paulatim vestigia eius. [unknown character] Helena restituta menelao
viro suo post destructionẽ troię sicut alibi legiť debuit ĩmolari
ad expiandũ crimẽ vxoris Herculis [unknown character] cũ filijs cõcubuerat: sz
ipsam Iuppiter in specie aquilę rapuit: & in cœlo in stellã pessimã
trãsmutauit [unknown character] adhuc periculũ nauigantibus minatur: sicut
viuens fuit causa periculi gręcis & troianis pręliantib9. De ista
stella facit mẽtionẽ solinus vbiagit de sanguine mẽstruoso &
de hac liberatione Helenę iam habitum est suprali.vij. [unknown character] I stud
si vis: applica [unknown character] Iuppiter.i. diabol9: helenã.i.aliquẽ peccatorẽ
adĩmolatione.i.a periculo mortis'eripit: & ipsum in cęlo.i. in
aliquo officio alto ponit: & sic stellã periculosam.i.pessimũ hę
reticum vel pręlatũ vel principẽ ipsum facit: ita [unknown character] nauigantibus.i.subditis
sub ipso transeũtib9 causa periculi existit inquã
ũ multipliciter subuertit eos.Apoca.viij. Nomẽ stellæ d[unknown character] absinthiũ.
[unknown character] Cũ æneas monit9 petere antiquã matrẽ.i. Italiã ibi-
dẽ bellũ gereret cõtra Turnũ. Idẽ turn9 naues æneę succendere
voluit:sed cybeles mater deorũ [unknown character]hibuit:ipsas[unknown character] naues in ym
phas marinas mutauit ita [unknown character] remi malus & pertica trãsuersalis
mn9 & brachia facta sũt. chordę vero in vnas & arterias abie
ig[unknown character] sũt nymphæ [unknown character][unknown character] mare vaganť. Et [unknown character]a dũ erant naues multa
picula passę suntadhuc solent naub9 periclitãtib9 subuenire:
& manus ne pereant supponere: nisi forte græcę sint vel latinę.
Græcorũ e[unknown character] naues cũ & ipsę troianę fuerĩt odiũt: ipsas[unknown character] si pos
sunt destruũt & submergũt. Vnde Ouidi9. In digitos abeunt &
crura natantia remi Lina comę molles: antẽnę brachia fiunt.
Cęrul9 vt fuerat color ẽ [unknown character]s[unknown character] añ timebãt Illas virgineis exercẽt
lusib9 vndas. [unknown character] Dic si vis [unknown character] naues istę significãt ptõres quos
in mũdi hui9 pelago per vitia naufragantes: Turn9.i.diabol9
finaliter igne cõcupiscentię in pñti: & igne gehẽnę in futuro ni
tiť cõcremare. Sed qñ[unknown character] fit [unknown character] per dei misericordiã fiũt nymphę
.i.bonę & virtuosę [unknown character] g[unknown character]am viuificatæ: quæ [unknown character]a in prĩo statu pee
cati multa dãnationis pericula passę fuerant: aliis naufaganti
bus & [unknown character] peccata pereũtib9 mouẽť ad cõpassionẽ: quia ille [unknown character] est
expert9 in se: viciorũ [unknown character]icula debz dũ ea recordať alio[unknown character] miserijs
cõpati & eorũ naufragia liberare. Ad hebre.ij. In eo in quæ pas
sus est ipse & tẽptatus potẽs est & eis qui tẽptãť auxiliari. Ideodiciť
Eccl.xxxj. Intellige quæ sunt proximi tui ex teipso. Verũ
tamẽ gręcos.i.dęmones non debent iuuare: nec deflere dãnatos.
Hie.xvj.Nõ vadas ad plan gendũ ne[unknown character] cõsoleris eos. Vñ.
Ouidius. Non tñ oblitę [unknown character] multa pericula sęuo Pertulerint pelago:
actatis sæpe carinis Supposuere manus nisisi qua vehe
bat achiuos Cladis adhu phrygiæ memores odere pelasgos.
[unknown character] æneas cõbussit ardeã ciuitatẽ in italia.sz de cinerib9 ciuitatis
auis [unknown character] etiã ardea diciť fuit nata. Et sic ista ciuitas in volucrẽ fuit
trãsformata. Oui. Et i[unknown character]a suis deplãgiť ardea pẽnis [unknown character] Sic cũ al
qua cõgregatio cõbuiť v[unknown character] puniť sępe fit [unknown character] inde nasciť ardea a
uis.i.ali[unknown character] viriiusti: [unknown character]a malorũ ĩ cineratio.i.punitio:ẽ bonorũ [unknown character]
ductio: [unknown character]a visa pœna malorũ timor cõcipiť [unknown character] quẽ boni efficiũť
[unknown character] Vel dic [unknown character] de cinerib9 ciuitatis cõbustę.i.de materia humanę
dãnationis vna auis.i.vna sola sancta [unknown character]sona sine pctõ nasciť:
qñ sol9 x[unknown character] sine virili semine & sine crimine gñať. Et sic vna c
uitas in vnã auẽ fuit cõuersa qñ tota hũana natura fuit [unknown character] auem
x[unknown character]m reata. [unknown character] Vertũn9 de9 ortorũ quadã die vidẽs pulcherri-
mã pueã pomonã appellatã: orto[unknown character] culturæ vacantẽ: fructus
hęrbas & arbores mirabi[unknown character]r cõponẽtẽ vltramodũ dilexit eã: [unknown character][unknown character]
pter vt ea fruereť in diuersas se formas mutauit:& nunc ortula
nus cũ sarculo: nunc miles cum gladio: nunc bubulcus cũ stimulo:
nunc secator hęrbarũ cũ falce:nũc piscator cũ arundine
tenderet finaliter in anum mutatur: ad virginẽintrat:& [unknown character] amo
i vertũni assentiat exemplis & inductionibus multipliciter ex
hortatur. Sic[unknown character] factũ est [unknown character] puella credidit verbis vetulę:& sic a
nus in vertũnum versaeius cõnubio vsus fuit. [unknown character] I stud potest
applicari contra maliciam vetularum:qua nihil [unknown character]iculosius iu
uẽculis est [unknown character] talium consortium sectari:& colloquium ausculta
e Nullo.n. modo possunt proci melius ad copulam attingere
[unknown character] per vetulas verba sua venefica trãsmittendo. Sæpe enim vi
sumest [unknown character] virgines quę aurum argentum & quęuis preciosa cõ
tempserant:tandem cũ consilio vetularum vertebantur. Vetulę
e[unknown character] lingua est de qua dicitur Ecclesiasticixxviii. Lingua ter-
ta mulieres fortes eiecit & priuauit illas laboribus suis. [unknown character] Vel
dic [unknown character] talis vertũnus significat prędicatorẽ: qui vt virginem id
est animam christianam possit conertere: debet sein formas
varias quantum ad modum loquendi mutare. Vnde debet se
nũc militẽ ostendere: loquendo seuere fortibus: nunc agricolã
loquendo simpliciter rudioribus: nunc bubulcum loquẽdo pũ
gitiuę stultioribus: nũc piscatorem lquendo inescaiue vaga-bilioribus
nũc veulam se conformando assimulatione frag
lioribus. Sic [unknown character] potest prędicator animas acquirere & eas ad
caritatis cõnubium inducere: um se scit diuersorum conditio-
nbus õformare cum apostolo. primę ad corinthios.ix. Om-
nibus omna faus sum vt omnes facerem saluos. [unknown character] Vel dic
de diabolo qui scit diuersas formas induere & sub diuersis tem
ptationibus & dissimulationibus se mutare: vt homines deci
pia. Angelus enim sathanæ tranfigurat se in angelum lucis
ecundæ ad Corthios vndecimo. [unknown character] Iphis fuit quidam iuue-
is in cipro qui virginem quãdam dictam anaxarethen tanto
amore dileit [unknown character] cum nullo modo consentiret necipsius do-
oribus condoleret: quadam nocte ante ianuam ipsius se sus
pendit. Quod cum illa in crastino vidisset tanto dolore & hor
ore affecta est [unknown character] in imaginem saxeam mutata est quæ adhuc
falamini ostendi[unknown character] in templo veneris. [unknown character] Dc allegorice [unknown character] ista
virgo est anima: iste iuuenis est x[unknown character]s qui amore ipsius in crucis
patibulo est suspensus. I sta igitur hoc videns debet saxum
præ dolore & compassione fieri & per mentis constantiam in
imaginem axeam transformari. [unknown character] Inisto libro fit mentio de
deificatione ęneę & romuli. Aeneas c[unknown character] submersit se:& quia nõ
fuit inuentus in aquis creditur fuisse deificatus & in cęlo stellsi
cat9 Romulũ ẽt inimici sui discerpserũt:& iõ cęci ppcũ ĩuenri
mundo dij & magni hodie reputã[unknown character] [unknown character] delicijs submer gũ[unknown character] & qui
vicijs occidun[unknown character]. [unknown character] Qñ vn9 deo [unknown character] fecerat aliquid [unknown character]uis alteri displiceret:
nũ[unknown character] illud reuocare licebat.ĩmo inęternũ sic stare neces
sario permittebat: ipsum tñ factũ in meli9 qñ[unknown character] ĩmutabat. Vnde
Ouidius. Rescindere nun[unknown character] dijs licet acta deũ. Itẽ cũ de yresia
loquere[unknown character] in.iij.libro ait idẽ Ouidius. Ne[unknown character] e[unknown character]irrita cui[unknown character] Facta
dei fecisse deo: pro lumine adẽpto Scire futura dedit pœnã[unknown character]
leuauit honore. [unknown character] Sic hodie nõ est honestũ vt q[unknown character] vn9 [unknown character]lat9 fe-
cit aut ordinauit: successor destruat: sed in melius conuertat &
innouet
Sequitur liber quintusdecimus.
| Metamorphosis Ovidiana moraliter a magistro Thoma Walleys anglico de professione ṕdicatorū subsanctissimo patre Dominico explanata. | |