 |
| I. |
| II. |
| III. |
| IIII. |
| V. |
| VI. |
| VII. |
| VIII. |
| IX. |
| X. |
| XI. |
| XII. |
| XIII. |
| XIIII. |
| XV. |
 | Metamorphosis Ovidiana moraliter a magistro Thoma Walleys anglico de professione ṕdicatorū subsanctissimo patre Dominico explanata. |  |
QVæ geitus trũcę[unknown character] deo neptunius hęros:Causa rogat
fi[unknown character]tis. In hoc nono libro dicit Ouidi9 [unknown character] achelo9
cui verba & historias plures narrant. Sed cumiste achelous
sub crinib9 capitis sui qui erant de arũdinibus vnũ cor
nu fractũ haberet:cœpit theseus inquirere causam. Qua gemẽ
do dixit. Vnde cum Oeneus Rex calidonię pulcherrimam haberet
filiam quæ Deanra nominaba[unknown character] sororẽ scilicet meleagri
de quo dictum est supra:voluit ipsam acheloeus:qui erat deus
aquarum calidonię desponsare.sed Hercules fortissim9 noluit
consentire immo ipsam sibi voluit in matrimoniũ copulare. [unknown character]
pter quod cũ de verbis A chelous & Hercules venitẽt ad verbe
rare diu pugnatum est inter os. Sed cum achelous fortissimo
Herculi pręualere non posset sed pressus sub ipso iaceret c[unknown character]uertit
se ad artes suas:& sub ipso se mutans in anguem:sic sub her
cule est collapsus. Q ui cum nec sic herculẽ superaret: mutauit
se in taurum cuius cornua hercules forter tenẽs ipsum ad terrã
compret & vnum cornuipsi fregit & eũ superauit:& sic puel-
lam aniram iure pręlij conquisiuit. [unknown character] Sic cum filia regis calidonię.i.aĩa
humana.filia dicit patris. acheloo cornuto.i. dia
bolo fuisset per ei peccatum coniuncta et ipsi per complacentias
viciosas matrimonialiter copulata. Herculem filius dei
dicitur cuius fortitudo est quasi Rinocerontis illum qui nunc
erat anguis per fallaciã nũc taurus per proteruiam vicit & expugnauit.
Cui cornu suę potentiæ fregit et sic aĩam humanam
ab eo liberauit & eã sibi per gratiam copulauit.[unknown character]s. Cornua pec
catorum confringam. [unknown character] Cum Hercules deianirã puellam quã
transire nequiret vidit hoc nessus [unknown character] erat gigas duplicis formę
equi scrlicet & hominis corpore mixtus & ad portandum deia
niram se obtulit vt sic Herculesfacilius posset transiret' Nessus
igitur cumiam transisset cum deianira ad alteram partem rip
pfam cognoscere voluit. Sed Hercules missa sagitta venenata:
qua scilicet hydram serpẽtem occiderat centaurum occidit.
Qui dum moriebatur camisiam quãdam in sanguine suo iam
per sagittam venenato intinxit & deianirę quasi incitamentũ
amoris dedit & [unknown character] quicũ[unknown character] camisia minduerit dantẽ summe d
ligeret asseruit: & [unknown character] iratum maritũ recõciliare posset fiin illam
eũ rasci contingeretipsi dixit. I gitur cũ Hercules Iolen eurit
regis filiã superduxit ipsam t[unknown character] diligebat: [unknown character] se vestibus Ioles
& suis Iolen induebat. Deianira igitur sibi volẽs virũ, recõcia-
liare vestem sibia Nesso datam herculi per lichã misit quam cũ
induisset statim venenũ carnẽ ei9 vs[unknown character] ad ossa c[unknown character]bussit: vestis[unknown character]
venenata carnibus ei9 sic inhesit: [unknown character] amplius auelli ne[unknown character]uit. Iste
igitur cũ ineuitabiliter vrere[unknown character] mõtes ascẽdit: arbores magna
fregit: & prędolore impatiens in ignẽ se iecit: ibi[unknown character] mortalitate
consũpta: a Ioue patre suo in cęlum vehitur & stellificat9 col
legio deoũ aggregatur. C[unknown character]ciliata[unknown character] Iunone hebe Iunonis fi-
lia in c[unknown character]iugẽ ipsi datur. [unknown character] Patetex hoc [unknown character] n[unknown character]est bonũ v xorẽ
extraneis c[unknown character]mittere [unknown character]a dato [unknown character] videãtur eẽ fideles: sępe tañ c[unknown character]tingit
[unknown character] habita oportunitate nitũ[unknown character] luxuriã cõmitere. Ex quo
etiã sępe cõtĩgit [unknown character] hercules.i.marit9 [unknown character]os occidit. I[unknown character]z vero ma
ritum camisia venenata.i.vx or zelotipa comburit et dolor &
inuidia ipsum angit. [unknown character] Vel dic moraliter [unknown character] hercules est anim9
vxor ei9 caro. I sta igi[unknown character] est quę viro suo.i.aio.dat camisiã venenatã.i.
oblectamẽta carnalia [unknown character]b9 per tẽptati[unknown character]es vri[unknown character] ita [unknown character] fina
liter[unknown character] igne luxurię c[unknown character]crema[unknown character].nessus.i.diabol9 n[unknown character] p[unknown character]t aliter herculẽ.i.spiritũ
per pct[unknown character] occidere: [unknown character] vxori suę.i.carni cãisiã venenatam
dare. vt sic mediante sensualitate vel carne possit ani
mum [unknown character] c[unknown character]cupiscentiã vrere & tãdem per vicia cremare. Quod
bñ fuit figuratũ. Gen.z. In serpente [unknown character] prĩo mulieri obtulit pomũ
vetitũ qua mediant decepit virũ. Q uia vero serpẽs.i.dia
bolus prĩo offert põa vetita.i.mundi & carnis delectabilia mu
lieri.i. sensualitati & ea mediãte spiritui vel Vri[unknown character] igi[unknown character] a[unknown character]m9
pr[unknown character]o veneno tẽptationũ tandẽ concrema[unknown character] gb9 infernalium
terribilium. Eze.ertio De igneegedenur & ignis consumet
os. [unknown character] Vel dic [unknown character] hercules qui voluntarie se combussi v ignẽ
venenosum qui eum comburebat euaderet significat viros san
lm & violentiam infernalem euaderẽt: sę in ignẽ tribulationũ
mũdialium posuerũt volũtarie admiserias & ad pœnas cuca
rerũt & [unknown character]c[unknown character]d carnalitatis venenosę in eis erat: deposuerũt pro
pter quod Iuppiter id ẽ de9 pater eos in cęlis stellificauit & bea
tificauit & illis heben quęiuuenescere facit homines idẽ ęternã
gloiam tribuit & concessit in [unknown character]tum ipsos in gloria Iuuenescere
per imortalitatem fecit.Iob.xxix Gloria mea semper inno-
uabitur.[unknown character]s. Renouabitur vt a quilę Iuuentus tua. [unknown character] Vel dic [unknown character]
quando[unknown character] simplices personę credunt aliqua facere bono zelo
ad instinctum proditorum de quibus veniũt postea multa m
la Nam sicut nessus sub colore recuperãdęamicitię tradidit v
stem venenatam vt inuenenaret Herculem: sic proditores dãt
[unknown character]ñ[unknown character] venena simplicib9 familiaribus sub alieno colore: vt occi
dant dominos suos: vt audiui de quodam Religioso narrari [unknown character]
volens occidere Abbatem suum: dedit puluerem venenatum
cuidam nepoti abbatis: quẽidẽ abbas sępissime verberare cõsueuerat
dicẽs [unknown character] si de illo puluere in pulmẽtũ abbacis auũculi
poneret: i[unknown character]msũme diligeret: nec ãplius verberaret. Q[unknown character] cũ fecis
set puer: mortu9 est abbas. Proditor aũt abbas fact9 fuit: [unknown character] cũ
dictum puerum vltra modum affligeret. & puer de puluere illo
adhuc haberet ad finem vt amiciciam noui abbatis ac[unknown character]reret:
cibũ ei9 de puluere illo dudũab eo sibi traditoposuit: & sicidez
proditor proprijs armis perijt & ei9 malicia in caput propriũ
redundauit.Eccl.xxvij. Facienti consilium nequissimum: su[unknown character]
ipsum deuoluetur & n[unknown character] agnoscet vnde adueniet illi. [unknown character] Cũ dea
nira vxor herculis ipsi misisset vestem venenatam per licham
propter quã hercules perijt.lichã [unknown character]uis se excusantem accepit
& in aera rotatum: in mare proiecit: qui in maris scopulum mu
tatus fuit qui adhu in mari in forma humana dici[unknown character] apparere.
nautę[unknown character] ipsum in euboica Regione licham nominãt ncc audẽt
ipsum tangere: ac si tactũ debeat adhuc aduertere vel sentire.
[unknown character] Sic illi [unknown character] herculi.i.[unknown character]lato vel principi vestẽ venenatã.i.vene
nata verba detractoria & accusatoria offerũt: ita[unknown character] c[unknown character]tra alios
ipsos furere faciũt solent ab eis proijci effugari & in lapidem.i.
vilem & pauperem commutari. Prouerbi.IIII. Romoue a te
os prauum & detrahẽtia labia sint procul a te. [unknown character] Ixion fuit qui
dam secretarius Iunonis qui Iunonem de stupro interpellabat
& ipsam importune rogabat. Iuno igitur importunitate
ipsius fatigata nubem ad sui similitudinem composuit: &
ros generauit. Fuerunt igitur centauri quidam hoies biformi
naturę:quia de equo & homine erant mixti.qui centauri quasi
gentauri id est de aura geniti dicebantur. I stos igitur hercules
occidit & [unknown character]uis duplicis essent naturę & fortissimi: ipsos tamen
viriliter interfecit I xi[unknown character] autẽ propter pręsumptionem quã habuit
Iuuonem interpellando in inferis est positus:& vt ibiin
quadam rota voluatur perpetuo c[unknown character]demnatus est. [unknown character] Iuno dea
diuitiarum potest figurare prosperam fortunam quę diuitias
administrat per Ixionem secretariũ Iunonis intelligo diuitem
mbitiosum: qui Iunoni copulari desiderat:in[unknown character]tum fortunam
& gloriam summe optat & ad hoc Importune laborat:per nubem
intelligo mundi prosperitatem quæ mentes hominũ obnubilat:&
luce sapientiæ & veritatis eos priuat: per centauos
intelligo malos subditos & officiales qui ex aura geniti dicũ[unknown character].
In[unknown character]tum ex vento & vana affectione generan[unknown character]. Geminę dicũ[unknown character]
esse naturę:scilicet equinę in[unknown character]tum viden[unknown character] esse luxuriosi/& hũa
nęin[unknown character]tum sunt inconstantes & peruersi. Dico igitur [unknown character] quando
Ixion id est ambitiosus coniungi cum Iunone.i.cum fortu
na & gloria desiderat: quando[unknown character] fit [unknown character] Iuno.i.fortuna prosperitatem
parat quę more nubis inanis est & vacua:& mentes ob
nubilat & obfuscat. Iste igitur cum tali nube id est cum tali sibi
c[unknown character]missa dignitate fornicans solet sibi centauros.i.malos subditos
generare:& eos ad beneficia:& officia promouere.primi
Machab.ix.Elegit bachides viros impios & c[unknown character]stituit eos dominos
regionis: Sed tales finaliter ab hercule id est christo expelluntur
et eradicantur. Ipse vero Ixion pater talium in infer
ni supplicijs c[unknown character]demnatur. Ambitiosi.n.in rota dicun[unknown character] volui et
continue cruciari pro eo [unknown character] nũ[unknown character] solent mentaliter quietar ĩmo
de officio ad officium & de dignate ad dignitatem voluuntur
& in nullo possũt aĩum figere.Eccl.xxxiij. Præcordiafatui [unknown character] si
Rota carri & quasi axis versatilis cogitatus illius.Et.[unknown character]s.Pone
illos vt rotam. [unknown character] Iuno vxor iouis inuidens herculi quem i[unknown character]e
in Alcmena genuerat oĩa difficilia solebat ipsi præcipere:quia
ipsum misit ad hispaniam ad occidendum gereonem ad. Infer
num ad educendum cerberum. In archadiam ad superandum
hydram quin[unknown character] capitum. Hercules aũt iuit & omnia compleuit
ita [unknown character] Iuno cicius fuit fessa pręcipiendo [unknown character] hercules adimplẽdo.
[unknown character] Sic in Religione dato [unknown character] Hercules.i.sapiens subditus: præ-
latum habeat pronouerca qui silicet sibi non cessat difficilia
diendo patiẽta fatigare: ita [unknown character] ipse malus prælatus citius debz
fatigari præcipiendo [unknown character] subdtus obediendo. Esa. quarto Current
& non laborabunt: ambulabunt & non deficient. [unknown character] In
Nemea ilua erat quidã leo ferocissimus qui omnia circũ[unknown character] [unknown character] de
uastabat: quem hercules interfecit. & in signum victori[unknown character] de pel
lele[unknown character]is sibi fecit vestẽ quã secum iugiter deportabat. [unknown character] Leo cu-
ius anhelitus fetet significat carnem cuius anhelit9 suggestiu9
& appetitiu9: sũt fetidi: & [unknown character]mũdi. Hercules igi[unknown character].i.quilibet bon9
& sapiens & fortis: debet istum leonem per abstinẽtiam doma
re vel deuorare: pellẽ tñ e9 idst canẽ & hũanæ fragilitatis me
moriam: debet sibi perpetuo retinere: quia dato [unknown character] sapiens co
tra carnem [unknown character]ualeat pellem tamenid est memoriam fragilitatis
secũ portat. Figura Læuitici.vj.vbi dici[unknown character] [unknown character] sacerdos [unknown character] offert
victimã holocausti habebit pellem eius quia ille qui victimat
carnem suam debet habere & retinere pellem.i. [unknown character]prie fragilita.
tis memoriam. [unknown character] Vel dic [unknown character] leoest su[unknown character]bia vel iracũdia vel alia
vitia quæ multi hoĩes virtutibus su[unknown character]ant: & tñ quia primã malam
conuersaonem quãtũ ad aliquos gestus n[unknown character] deserũt videtur:
[unknown character] adhuc pellem leonis secum ferunt. I ob.xix. Pelli meę cõ
sumptis carnibus adhesit os meũ &c. [unknown character] Athlas gigas qui cęũ
humeris sustentabat habebat arborem in viridario suo quę po
ma aurea deferebat: quã tres filiæ ei9 quã hesperides dicebãtur.
seruabãt & vnũ draconem qui nũ[unknown character] dormiebat: secũ ad pomo
um custodiam habebãt. Hercules autẽ drac[unknown character]e perdomito poma
rapuit. Cũ etiam Athlas ad bellum gigantum contra deos
in Siciliã iuisset: Hercules fortissimus cœlũ sustinuit loco ei9 &
ei9 vicari9 est effect9. Oui. Hac cęlũ ceruice tuli. [unknown character] Causa ficti[unknown character]is
fabulæ vide[unknown character] fuisse moralis vel naturalis: quia videlicet athlas
uit summus Astrologus & ideo cœlum sustinuisse dicitur pro
o [unknown character] de cœlo & cęlestib9 tractasse fertur. Poma etiã aurea id est
aureamsapientiam dici[unknown character] habuisse quam custodierũt tres filię.i.
tres cerebri cellulę: et draco vigilid est vigiliis & diligentia dici
tur custodiuisse. Igitur hercules ab ipsi9 viridario poma aurea
cquisiuit. Et ideo loco eius cœlum sustinuit in[unknown character]tum post i[unknown character]m
in astrologia perit9 fuit. Sic etiam per athlantẽ potest intelligi
bonus doctor & per herculem bon9 discipulus qui a bono doctore
sapientiam addiscit ita [unknown character] post ipsum ad cathedrã sublimatur.
Ista [unknown character] cuilibet tali discipulo potest dicere illud Can. vij.
Omnia poma noua & vetera dilecte mi seruaui tibi. [unknown character] Hercu-
dici[unknown character] vicisse cerberũ inferni Ianitorẽ & gereonẽ hispanię pa
vno corpore & gereon habebat tria corpora in vno capite. VI
tra illam expositi[unknown character]ez historialem qua scilicet cerberus sumitur
pro terra pro eo [unknown character] tres hominis substantias.i.carnem sangui
nem & ossa deuorare dinoscitur. Gereon autẽ fuit rex hispanię
[unknown character] quia habebat tria regna: dictus est tricorpor. [unknown character] Possum9 aliter
exponere & dicee [unknown character] talia duo m[unknown character]stra in ecclesia viden[unknown character] eẽ.
Sũt.n. aliqui similes cerbero: quia dato [unknown character] n[unknown character] sint nisi vna [unknown character]so
na ipsi tñ habent tria capita id est tria beneficia & officia capita
lia: figurati in illa bestia quę habebat septem capita & cornua
decem. Apoc.xiij. [unknown character] Item ibi sunt his contrarij pauperes & de
pressi qui scilz more gereonis plura corpora suntin vno capite:
quia plures sunt qui vno beneficio nutriũtur [unknown character]uis cuilz corpori.i.
cuilibet [unknown character]sonę vnũ caput.i. vnum beneficium debere[unknown character].
Et illud est verum inter Ecclesiasticos. [unknown character] vnus quidem esurit
alius vero ebrius est. Prię co.xj.quia sępe inuenitur vn9 qui
plura hz beneficia & multi qui vitã ducũtex vno. Hercules igi
tur id est bon9 pręlat9 debet talia monstra de ecclesia tollere: &
inter personas huiusmodi moderari & diuites cum su[unknown character]fluis ad
equare vel resecare. Leuit.vi. Cunctis filijs aaron mẽsura æqua
per singulos diuidetur. [unknown character] Diomedes fuit quidam tyrannus [unknown character]
equis suis dabat homines ad deuorandum. Vnde cũ Hercules
domũ ei9 intrasset & ibi plena corporib9 laceris [unknown character]sępia vidisset
ipse tantum facinus exhorrẽs istũ tyrãnũ accepit: & [unknown character]priis e[unknown character]s
ad deuorãdũ dedit. Etsic eũ pœna quã alijs inflixerat iterfecit.
[unknown character] Cã fabulę d[unknown character]ista [unknown character]a cum diomedes tyrãn9 equosĩ exercitu
suo multos & e[unknown character]tes haberet: & gręciã cui9 rex erat her. ĩfestaret
[unknown character]clusit ei hercules viã rapinę: quare cũ n[unknown character] haberet vnde equos
suos sustentaret sub stãtiã ipsi9 c[unknown character]sũpserũt & sic eũ deuorasse di
cti sũt. Dicig[unknown character] [unknown character] sic d[unknown character]. Sap.xj. [unknown character] [unknown character] peccat: [unknown character]s [unknown character] hęc & tor[unknown character][unknown character]: [unknown character]
a sępe fit dei iudicio cooate: [unknown character] ea pœna [unknown character]s affligi[unknown character] qua ab ip
so alij affligeban[unknown character]. Exẽplũ de busyri tyranno [unknown character] hospites quos
recipiebat occidebat [unknown character] cũ herculem recepisset & ũ iugulare vel
let ab eo fuit occisus & [unknown character]prijs aris [unknown character]molat9. I[unknown character] dicit hene. ab alte
o expecta / alteri q[unknown character] seceris. Vel dic [unknown character] diomedes significat mũ
di tyrannos [unknown character] equis.i.stipendarijs dãt c[unknown character]edere carnes hoĩml
ceratorũ.i.substãtias hoĩm miserorũ.ita [unknown character] pręsepia taliũ equo
rũ.i.taliũ oppresso[unknown character] cadauerib9.i.bonis sut plena. Sz sępe c[unknown character]tingit
[unknown character] ali9 fortior eis [unknown character]ualet c[unknown character]tra eos: & equos.i.stipẽdarios
& milites sibi appropriat & assumit: & es tyrãnorum [unknown character]b9 cos.
in Italia vbi fortior tyrãn9 debiliorẽ vĩcit. Iuxta ill[unknown character] Lucę.
xj. Cũ fortis armat9 custodit atriũ suũ in pace sũt oĩa [unknown character]possidet
si aũt fortior eo su[unknown character]ueniẽs vicerit eũ: vniuersa arma ei9 auferet
ĩ [unknown character]b9 c[unknown character]fidebat & spolia ei9 distribuet. Vel dic [unknown character] diomedes est
diabol9 [unknown character] mediantib9 equis suis id est hęreticis & mũdi sapien
ibus:ho[unknown character]es deuorabat: per errores. qui tãdẽ virtute herculis.i.
x[unknown character]ii[unknown character]is e[unknown character]s.i.hęreticis & philosophis iã c[unknown character]uersis ad deuorãdũ
daťin[unknown character]tũ [unknown character] ipsos c[unknown character]tra ipsũ [unknown character]dicať. [unknown character] Hercules occidit hydrã
in lerna palude archadię quęquidẽ hydra erat serpens multorũ
capitũ cui9 ta[unknown character]erat virt9 & natura [unknown character] ex i[unknown character]is suis vulnerib9 cres
cere dicebatur. hanc igitur Hercules virtute sua domuit & occi
dit. [unknown character] Expone hoc de fide & ecclesia quętalis videf esse naturę
[unknown character] cum ab aliquo tyranno lęditur: vel quando sua capita idest
suę personę es subtrahuntur exinde fortior efficitur & inde crescere
c[unknown character]probatur sicut apparuit tẽpore tyranno[unknown character]. qui cũ vnuz
martyrem detrũcabant: statim duo vel tres loco ipsius c[unknown character]surgebant
sicut de filiis israel dicitur Exodi prĩo. quanto plus op
primebantur tãto magis crescebant. [unknown character] Antheus fili9 terrę. cũ
quo hercules aliquãdo luctatus. quotiens ipsum ad terrã [unknown character]ster
nebat. eo [unknown character] matrẽ suã tangebat tanto fortior resurgebat. Virtute
e[unknown character] terrę forrificabať:& vbi victũ ipsũ credebat Hercules
fotior se leuabat. Hercules aũt cũ hoc [unknown character]cepisset leuauit eum in
aerẽ:& ipfũ inter brachia tãdiu c[unknown character]pressit [unknown character] eũ exa[unknown character]auit. Et sic il
lũ quẽ in terra vincere n[unknown character] poterat in aere superauit. [unknown character] I stud in-
eni litteraliter de quodã regelibyę [unknown character] in patria su sępe ab hercule
victus fuerat:& tamen recollecto exercitu iterũ c[unknown character]tra herculẽ
fortior venibat. Q [unknown character] vidẽs hercules i[unknown character]z ĩ aerẽ.i.extra [unknown character]raz
propriam vocauit:& sic recollectione cessante ipsum penitus
su[unknown character]auit. [unknown character] Sz morar dico [unknown character] [unknown character] antheũ ĩtelligo hoĩez [unknown character] tręd[unknown character] fi
li9 in[unknown character]tũ de [unknown character]ra natura[unknown character]r suit fact9 & de tra gẽit9 & nutrit9. Eccl.
iij. De terra facta fũt o[unknown character]a. [unknown character] her. pugnãtẽ [unknown character]telligo diabolũ hoĩez.
tẽptãtẽ & su[unknown character]are & vĩcere cupiẽtẽ. cũ ighercules diabol9 ĩpugnat
hoĩes si cõtĩgat [unknown character] eũ [unknown character] ẽptatione vincat n[unknown character] restat nisi [unknown character]
matr[unknown character] suã terrã [unknown character] c[unknown character]sidetatione possir tãgere: hocest terrenam
fragilitatẽ & vilitatẽ suã attẽdere [unknown character]a ille a pct[unknown character] faciliter surgit [unknown character]
[unknown character] c[unknown character]siderationẽ [unknown character]priæ vilitatis hũliter terrã tãgit. Cor.xij.
Cũ infirmor unc fortior sũ.i.qñ infirmitatẽ meã c[unknown character]sidero [unknown character]a
sem Ber. Magna ẽ firmitas apud deũ [unknown character][unknown character]ã in firmitatẽ agno-scere.
Sz Hercules hoc videns solet hominẽ sursum in aerẽ.i.
ali alta bñficia & officialeuare. & [unknown character]m [unknown character] su[unknown character]biã erigere. & sic
solz ipsi tactũ terrę.i. hũilatẽ vel [unknown character]prię fragilitatis memoriaz
ventum ponens elisisti me valide. [unknown character] Vel dic [unknown character] antheus dicitur
ab anti quod est contra:& heos quod est virtus quia scilicet n
turaliter est contra virtutes quem herculesidest homo sapiẽs
superat quando ipsum per contemplationem eluat & a terra
id est a carne eluat & elongat. [unknown character] Vel dic [unknown character] religiosus a præla-
to nun[unknown character] perfectę corrigitur aut vincitur nisi ante omnia a ter-
a id est ab amore terrestrium & carnalium separetur:& sursum
ad amorem cœlestium eleuetur: immo quotiens terrã id est terrena
administrando tangit semper in malo fortior inue nitur.
[unknown character] Cacus vulcani filius fraudulentus tyberinum littus habitãs
in quodam anto latitabat. Iste furatus est boues herculis &
euãdri.sed ne perciperetur.ipsos retrouersis vestigs in antrũ
posuit & fumũ ne videri possent maximum ibi fecit. Et sic plu
res homines illudebat:& boues subreptos cęlabat. Huncigi[unknown character]
Hercules finaliter extraxit:& extractum interfecit. [unknown character] Talis latro
videtur csse diabolus qui post[unknown character] herculiid est x[unknown character]o vel prælato
furatus fuerit boues suos id est fideles ecclesię ipsi subripuerit:
solet eos facere incedere retrouersis vestigijs.quia tales sic
furati & diabolo domino subiugati nesciunt in via morũ ince
dere[unknown character]mo solent per obliquam et peruersam intentionem retro
grade procedere. Nã sunt multi ita fraudulenti [unknown character] [unknown character]uis ad vnã
partem vadant: qui tamen videt & considerat eorum vestigia
id est eorum facta & opera peruersa credit eos ad contrariã pa
tem ire: ita [unknown character] de talibus nescitur quo debeant incedere sicut pa
tet de hęreticis & falsis aduocatis. Ipsos cacus id est diabolus
in antro cautel arum celat fumo superbę & hyprocrisis eos ob
nubilat & obfuscat:& sic necesse est [unknown character] hercules id est bonus prę
latus eos prodat.[unknown character]s. In conuertẽdo inimicum retrorsum infir
mabuntur et peribũt a facie tua. [unknown character] Cum alcmena herculem a io
ue c[unknown character]ceptum pareret: indignata Iuno voluit impedire ita [unknown character] cũ
am septem diebus laborasset in partu galantis ministra ei9 vidit
Iunonem ante fores domus in ara stantes & genua sua c[unknown character]primentem
brachijs. Et sic alcmenę partum impediẽtem. Ga
lantis igitur incœpit dicere:[unknown character] lętaretur quęcun[unknown character] esset quia do
mina sua peperisset. Quo audito illa iunctas man9 remisit & laxauit
pauefacta:& statim alcmena herculem peperit. Igiť Galantis
videns [unknown character] Iunonem deceperat risit:& ideo ipsam dea[unknown character]
nũciauerat: vt ore pareret c[unknown character]dẽnauit. Et hęc est causa secũdum
fabulas quare mustela vt dicitur ore parit. Vnde Ouidi9. Quæ
quia mendaci parientẽ iuuerat ore. Ore parit nostras[unknown character] domos
vt & ante frequentat. [unknown character] Dic igitur exemplariter [unknown character] caute quan
do[unknown character] fit ad illudendum illos qui aliquod factum impediunt illud
negocium supponere iam esse completum. vt hoc audientes
dum illud se posseimpedire non credunt: cessando nocere:
illud impleri permittant. Sic faciunt periti aduocati: qui ad fo
uendum partem suam multa fingunt c[unknown character]tra partem aduersam:
quę sequitur iusticiam & defendit. Propter q[unknown character] aduocatus bon9
diciť in mustelam mutari: in[unknown character]tũ cõtra asiliscum.i. contra ma
los homines: iuste aduocando pręliatur & in[unknown character]tum ore videtur
parere: dum per verba oris sui fructus iustitię c[unknown character]se[unknown character]ť. [unknown character] Vel dic
[unknown character] Iuno est diabolus: qui partum boni operis impedit sed galã
tis.i.bonus religiosus: ore scilicet per orationem adiuuat& ore
.i. per precationẽ parit. Est e[unknown character] duplex officiũ oris hominis reli
giosi: scilicet oratio ad fugandum diabolum:& precat[unknown character] ad alios
pariendum & c[unknown character]uertendum. Esa.lx. Nunquid ego quialios
parere facio: ipse non pariam dicit dominus. Et Ap9 ad Ga.
iiij. Filioli mei quos iterũ parturio [unknown character] Dryope soror Ioles vxo
ris herculis: dum casu flores de aquatica lotho arbore tolleret:
vt filium paruulum quem portabat in brachijs floribus oblectaret:
subito de ruptura florũ vidit sanguinem distillare. Quæ
dam e[unknown character]nympha lothos nomĩe: dudum fugiẽs obscœna pria
piin illam arborẽ mutata fuerat seruato nomĩe prisco. Hoc vi
so dicta driope perterrita in arborẽ mutari cœpit. Subito e[unknown character]
pedibus in radicem conuersis brachijs in ramos:& in corticẽ
pelle mutatis fr[unknown character]des caput omne tegebat. Et sic demum tota in
rborem trãsfiguratur. Et ita dicto vale patri eurito: sorori Io
le andremoni coniugi & lactenti filio amphiso: in arboris effigiẽ
c[unknown character]mutatur. Cun[unknown character] pręter hũanam factem: omĩa transissent
in arborẽ: ipsam parentes dulcĩtrosculabãť. Materigiť adhuc
loquens: puerum iubet nutriri. & [unknown character] sub sua arbore lactareť & lu
deret. [unknown character][unknown character] matrem salutet in arbore & [unknown character] in colligẽdis floribus:
& frequẽtandis locis aquaticis caueret: pręcipit erudiri. Vnde
Ouidius. Lac facitote bibat nostra[unknown character] sub arbore ludat. Cũ[unknown character]lo
qui poterit matrem facitote salutet. Et dicat: tristis latet hoc in
stipite mater. Stagnatamen timeat: nec carpat ab arbore flores.
Et frutices oĩs corpus putet esse deorum. Care vale c[unknown character]iũx.
Si qua fides miseris: hoc me: per numina iuro:
Non meruisse nephas.patior sine crimine pœnam.
[unknown character] I stud posset exemplariter exponi:[unknown character] illę ny mphę vel pero-
nę quę alias dudum in arbores mutatas.i.pauperes effectas &
miseras frangunt & lędunt:& sanguinem extrahũt: vel tempo
ralem substantiam eis tollũt.iusto dei iudicio sub simili sorte a
boris figuram induunt.& pauperes tandem fiũt. & faciem humanam
id est prosperitatem mundi post hęc perdunt. sicut comuniter
videtur.Math.vij. In qua mensura mẽsi fueritis reme
tietur vobis. [unknown character] Dic istud c[unknown character]tra personas Iuuenculas: quę dum
flores volunt colligere:& se mũdi diuitijs:& delicijs delectare:
& stagna aquarum id est deliciarum frequẽtare: solent quando
[unknown character] faciem humanam id est rationem & gratiam perdere.& corti
cẽ malę c[unknown character]uerfationis induere:& in arbores id est in malas & in
sensibiles personas per vicia se mutare. [unknown character] Cum Iole vxor herculis
post deificationẽ ei9 nupsisset Iolao iã seni.hercules deifi
catus:& hebe vnicę Iunonis filię: in cęlo matrimonialiter sociatus:
rogauit heben vxorem quę sciz de senibus iuuenes facit:
[unknown character] Iolam maritum vxoris Iuuenescere faceret vt sic matrem &
filium & vxorem meli9 defenderet. Q [unknown character] et factum est. [unknown character] Hercules
deificat9 significat viros sanctos iam in cęlo beatificatos:
& iam hebe.i. beatę virgini pręsentialiter copulatos. Supponẽ
dũ estigitur [unknown character] isti deum & beatam virginẽ pro amicis quos in
mundo rliquerunt deprecantur vt ad iuuentutem id est ad vir
tutem relicto culpæ senio traducantur. Specialiter autem præsumendum
est eos curam habere de successoribus:& de maritis
vxorum suarum id est pręlatis ecclesiarum quas in mundo tenuerunt
dum viuebant & de filijs id est de suis derelictis subditis:&
ientutẽ id est morum virtutẽ & honestatem suis succes
soribus impetrant: vt alios melius protegant & defendãt.[unknown character]s.
Renouabitur vt aquilę iuuentus tua. [unknown character] Vulcanus faber I ouis
fabricauit vnũ monile q[unknown character] erat infaustę naturę:& illud dedit her
mione priuignęsuæ filiæ scilicet martis & veneris. Cuius monilis
erat tale fatum [unknown character] quicũ[unknown character] ipsum portaret necessario interi
ret. Erat enim venenis plutimis infectum:& ideo se portantibus
fatalem dabat interitum. Hocigitur cum Ampiaraus de
ceptus ab vxore portaret ad bellum sperans [unknown character] virtute monilis
deberet obtinere victoriam in via a terra absorptus est. Q
facto pius & sceleratus eodem.vt ait Ouidius. Phegeus ve-
o auunculus eius in vindictam sororis eius quã occiderat ipsum
interfecit. Et sic multas mortes & discordias monile vulcani
generaut. [unknown character] Reuera tale monile videtur esse mundi prosperitas.quam
vulcanus id est diabobus priuignæ suæ id est
animę peccatrici fraudulenter fabricat vt eam destruat & occidat.
Huius autem fatũ est mirabile & miserabile quia c[unknown character]muniter
cuicun[unknown character] illud monile conceditur id est quicũ[unknown character] mundi prosperitate
subartatur: necesse est [unknown character] finaliter per infortunia patia
tur. Venenis enim malarum c[unknown character]cupiscentiarũ est infecta:& ideo
persona quę eam portat: necesse est [unknown character] a tearra id est a terrenis bo
nis per auariciam sit absorpta.aut per su[unknown character]biam & inuidiã inter
fecta. Tales etiam infern9 deuorat:& sic cuncta inc[unknown character]moda: ill[unknown character]
monile suis possessorb9 parat. Vnde dicit Satyricus. Sed plu-
res nimia congesta pecunia cura Strangulat. Et paulo post
Prima fere vota & cunctis notissima templis: diuitię crescant:
sz nulla aconita bibũtur fictilib9. [unknown character] Tyton9 marit9 aurorę filię
pallantis tantum vixit:[unknown character] prę nimia senectutein cicadã est mu
tatus. [unknown character] I stud dic contra senes garrulos quia hodie videmus
[unknown character] ill qui diutina senectuteaffunter: Cicadę id ẽ garruli præ
efficiuntur. Videtur enim talibus [unknown character] omnia verba debent
esse sua: & [unknown character] nulli præter os loqui debent. Ecclesiastici tregesi
mo secundo. Loquere maior natu: decetenim te primum ver
bum. Et ideo dicitur alibi. O sola fortes garrulitate senes.
[unknown character] Iuppiter tres filios habuit scilicet Aeacum: radamantum:&
minoem.qui quia in hoc mundo fuerunt iudices iustissimi.con
stituit eos uppiter Iudices in inferno.vt scilicet ibi de anima
um meritis iudicent:& vnicui[unknown character] pœnam vel præmium assignent.
[unknown character] Si vis allega [unknown character] quando[unknown character] virtutes suę homini sũt
damnosę: quia scilicet illi qui meliores & iustiores inueniun-
tur: in inferis ad iudicandum ponunt id est laboriosis operi-
bus prę cæteris deputantur. Ecclesiasti. septimo Noli esse iustus
multum. [unknown character] Vel dic [unknown character] illi qui ita iustisunt:[unknown character] sine pietate
iudicant: digni sunt vt in inferno iudices fiant. [unknown character] Biblis
filia mileti fi phœbi: caunum fratrem suum tam enormi &
malo amore dilexit [unknown character] cum ipse consentire nollet sceleri: ipsa
lachrymando in fontem sui nominis est mutata. [unknown character] Allega historice
contra criminalem & incestuosum amorẽ: quẽ quilibet
debz refugere.& si videat malã c[unknown character]sãguineã [unknown character] lchmis de[unknown character]ire.
& prope partum pręcepiteirex:[unknown character] si pareret filiũ:[unknown character] eum reseruaret.
Si vero filiam pareret: ipsam protin9 enecaret Cum igiť
tempus [unknown character]t9 instaret:& anxia esset quid faceret apparuit ipsi dea
Isis cum maiestate & claro comitatu sacrorum:& pręcepit ei [unknown character]
audacter setuaret quicquid de ea nasceretur. Peperitigiť filiam
& finxit se peperisse filiũ. Et sic sub dissimulato habitu: vs[unknown character] ad
annos nubiles filiam pro filio educauit. Sed cum iain tẽ[unknown character]9 aduenerat
[unknown character] rex de maritando filio faceret mentionem: gemebũ
da mater hoc impedicbat jugiter:& huius uuentutem nimiam
allegabat. Cum igitur finaliter Iphis(sic enim vocabať dicta
filia) c[unknown character]iugareť id est desp[unknown character]saretur Ianthe filię dictei Telestę &
ambę filię ante diem nuptiarum insimul per aliqua tẽpora nutrirentur:
exarsit virgo in virginem:& filia quępuer credebať:
scilicet Iphis I anthẽ sic ardenter amabat:[unknown character] quid faceret nesci
ebat: cum se appetere illud q[unknown character] erat naturaliter impossibile sentiebat.
Nec min9 ipsã ec[unknown character]trario diligebat Ianthe. I giť die c[unknown character]di
ctas nuptias pręcedente: mater cum Iphiante aras prouoluiť:
& vt fierat opẽdepręcatur.Nec mora Iphis quę primo erat puella
in puerũ mutatur:& sic I ãthe traditur in matrimoniũ & vo
ta puer soluit [unknown character] fœmina vouerat Iphis: potiť[unknown character] sua puer Iphis
Ianthe. [unknown character] Dic [unknown character] talis rex qui n[unknown character] vult habere filias.i.personas
imperfectas est x[unknown character]s. Vxor aũt eius est bonus prlatus ipsi spiritualiter
copulat9:& ineodẽ regimne ecclesiæ cum.eo quasi ma
trimonialiter coniugatus.quia diabolus pręcipit seruari fœmi
nas & n[unknown character] vitos.i.malos & n[unknown character]bonos exẽplo phara[unknown character]is. Exo.j
X[unknown character]s vero vult [unknown character] fœminę.i. mali interficiãtur:& de successione
regni ecclesię per pręlatum tollanť.Numeri.31.Curfœminas re
seruastis.Masculi [unknown character]o.i.boni reseruẽtur.et ad bñficiorũ hæreditatem
perueniãt.secũdi Re.xvii. Custodite mihi puerum absalon.Quid
igitur debz facere pręlatus filiã habens n[unknown character] filiũ
Debz in ara deę I sidis.i.btẽ virginis per deuotionem supplica
re:& orati[unknown character]z sacrificia offerre:& sic ctinget [unknown character] in filiũ c[unknown character]mutabiť.ad
Ga[unknown character].iii. Si fili9 & hęres [unknown character] deũ. [unknown character] Vel dic [unknown character] ista mater est
ecc[unknown character]ia & o[unknown character]a sicutsupra.
[unknown character] Sequitur liber decimus.
| Metamorphosis Ovidiana moraliter a magistro Thoma Walleys anglico de professione ṕdicatorū subsanctissimo patre Dominico explanata. | |