University of Virginia Library

REgia solis erat sublimib9 alta colũnis. Ouidi9 libro
secundo describens domum solis dicit [unknown character] sol habebat
vnam domumæ dificatam altis colũnis: cui9 pa
rietes de auro. tectũ de ebore. fores de argẽto. In ista
domo erãt picta mare: terra: et cœlum:& diuersa genera numi-

nũ: flumina:& duodecim signa cœli. De quibus omnibus dicit
Ouidius [unknown character] materiẽ superabat opus. [unknown character] Talis domus debet esse
ecclesia vel religio. Colũnę huius domus id est [unknown character]lati & superiores
debent cẽ alti per mõtem cõtẽplatonũ. Ista dom9 debet
habere aurũ idest sapientiam & discretionem Argẽtũ idest elo
quẽtiam & eruditionem bu.i.castitatẽ & depurationem. Ma
re.i.amaritudinem & contritionem. Terram idest humilitatẽ
& deuotionẽ. Cœlum idest vitę eminentiam & perfectionem.
Flumina idest redundantiam lachry marum & deuotionem.
duodecim signa cœli idest articulorum fidem & diuersa numina
idest personarum bonarum societatem & aggregationem.
Et sic ista erit domus solis iustitię de qua Esaiæ. decimonono.
Ciuitas solis vocabitur vn [unknown character] Dicit Ouidius etiã [unknown character] in domo
solis erat pictus quidam deus qui Proteus dicebatur: & ambiguus
appellabatur: [unknown character]uia non erat determinatę figurę. immo
subito & in sperate ĩ diuersas figuras diuersimode se mutabat.
[unknown character] Reuera multi sunt tales Protei in domo solis iustitiæ: quia
reuera ibi sunt dei picti idest ficti & vani homines qui pictam
habent apparentiam non realem existentiam. sicut sunt hypo
critę: faliamici:& adulatores Tales possint dici ambigui dij
quia de talibus proprie nescitur cuius sint figurę vel cuius bonitatis.
Cuius ratio est: quia faciliter se in diuersas figuras mutant:
falsienim amici qui in prosperitate veri credebantur: in
aduersitate vani & ficti probantur. Hypocritæ de apparente
sanctitate adapertam iniquitatem faciliter conuertuntur. Maliciosi
homines de ficta dismulatione vel dilectione: ad apertam
inimicitiam occasiõe habita commutantur. Adulatores
isuper secundum [unknown character] magnis secredũt placere: de vna conditione
ad aliam traniformantur. Et sic proprie Dij ambigui id
est incerti homines: mutabiles & inconstantes appellan[unknown character]. D
talibus dicitur in [unknown character]s. Conuersi sunt: temptauerunt deum:& cõuersi
sunt in arcum prauum. [unknown character] Cum Sol dedisset regimen cur-
us ui phaetonti filio suo et equorum ei regimn commisisset
de tribus legi[unknown character]ipsũ rogasse. Prĩo[unknown character] parceret stimulis:& equos
volũtarios re [unknown character]mitteret: nec pungret quoquomõ. Secundo
[unknown character] habenas equorũ sollicite in manu teneret: & equos quo vel
let discurrere [unknown character]mitteret. Tertio [unknown character] ĩmedio seteneret nec addex
erã: nec ad sinistrã declinaret & [unknown character] nec nimis alte nec nimis b
seincederet. Vñtex. Sipotes his falẽ monitis parere parẽtis.
Parce puer stimulis.& forti9 vtere loris. Spõte, sua [unknown character]perant: la
bor ẽĩhibere volẽtes. Et infra. vt[unknown character] ferãt ęquos & cœlũ & terra
calores. Nec [unknown character]ne nec fũmũ molire [unknown character] ęthera currũ. ali9 egressus
cęlestia signa cremabis. Ineri9 terras: medio tutissimus ibis.
Inter vtrũ[unknown character] mne: fortũę cętera mãdo Iste sol solẽ iustiię x[unknown character].z
signat. phaeton filius solis signat quẽlibet prælatũ: primę Io
annis tertio. Videte qualem caritatẽ dedit nobis de9 pater: vt
filii dei nominemur & sim9. Currus solis: signat officiũ [unknown character]lationis
vel dignitatis ei cõmissum. [unknown character]s. Currus dei decẽ milib9 multiplex
milia lętãtiũ & cętera. Cum igitur sol iustitię x[unknown character]s cõmittit
curã & regimẽ currus sui.i.alicuius officii vel prælationis ali
cui pręlato tria principaliter ab eo requirit. Primo [unknown character] parcat sti
mulis.i.[unknown character] nõ sit homo vindicatiuus & pungitiuus: et [unknown character] equos
.i.subditos suos ĩmorderate non puniat ne[unknown character] pungat: [unknown character]a ĩmo
deata austeritas & correctio inordinata sũme repræhenditur
in prælato. Et ideo rex apũ aculeo carere dicitur. Vnde Hugo.
Nobile vindictę gen9 est ignoscere. [unknown character] Secundo necesse est [unknown character] ri
gide teneat habenas.i.obseruantiam regularis disciplinæ & [unknown character]
cũ loris iustitiæ. equorũ.i.subdito[unknown character] lasciuiam cõpescat Ecclesiastici
trigesimo. ugũ & lo[unknown character] curuant collũ durum. Tertio requiritur
[unknown character] ipse se teneat in medio.i. [unknown character] ipse seruet mediũ ęquita
tis & iustitię veritatis & temperantię paritatis & medio critatis
& [unknown character] limites debitos nõ trascẽdat per odiũ vel fauorẽ: & [unknown character] ne[unknown character]
ad dexteram indebite per acceptionem & fauorẽ promouen
do: ne[unknown character] ad sinistram per odiũ retrahendo vel graua. do ali[unknown character]li
ter se transp ortet: & [unknown character] nimis alte nonascendat per serbiã &
elationem/nec nimis basse descendat per suæ auctoritatis deie
ctionẽ. Medium e[unknown character] tenuere beati. Vnde Ioãnis vigesimo. Ste
tit Iesus in medio discipulorũ. In medio e[unknown character] cõstitit virt9 Esaię
xxx.Hæc est via ambulate in ea. [unknown character] Phaeton fili9 solis iuuenis
quasi inuito patre accepit regimen currus & equorũ patris. qui
quidẽ currus igneę erat naturę: quia a vulcano fabricatus erat.
Equi etiã ignem vomebant. Verũtamen quia iste erat nimis iu
uenis: ideo nec currũ/nec equos regere sciuit/nec habenas trahere/nec
laxare. Et ideo equisine lege cœperũt per aera vagari
& impetu pręcipiti vndi[unknown character] circuire & vbi[unknown character] currere. Vñ Ouidi9.
de curru dixit Aure9 axis erat: temo aureus: aurea sũma curua-tura
rotę radiorũ argente9 ordo. Periuga chrisoliti: positę[unknown character] ex
ordine gẽmę Clara repercusso reddebãt lumina phœbo. Itẽ de
Phaetõte Ipse pauet: nec qua cõmissas flectat habenas. Nec [unknown character]
sit iter: nec si sciat im[unknown character]et illis Quid[unknown character] agat igna9 stupet & nec
frena remittit. Nec retinere valet: nec noĩa nouit equorum. Ex
patian[unknown character] equi nullo[unknown character] inhibẽte per auras Ignotæ regionis eũt:
qua[unknown character] impetus egit Hac sinelege ruunt & cet. [unknown character] Sic quãdo a so
e.i.a papa tan[unknown character] sole lucente pręponitur alicui ecclesiæ iuuenis
aliquis:& imprudens [unknown character]latus: qui per ambitionẽ se ingerit non
vocatus.sępe accidit [unknown character] nec currũ.nec equos.i. nec ecclesiã nec
subditos scit regere nec habenis regularis disciplinę equos coercere.
Ideo e[unknown character].i.subditi: vt cõiter:igne malorũ desideriorum
sũt repleti:& o[unknown character]i vicio inflãmati sine lege vagãtur sicut oues
carentes pastore: Sicut de multis videm9 secundũ illud iudicũ
vndecimo & xxj. In diebus illis nõ erat rex in Israel sed vnus
quis[unknown character] quod sibirectũ videba[unknown character] hoc faciebat. [unknown character] Cũ pheatõ fili9
solis currũ patris:et equos eius flãmigeros sibi cõmissos nesci
ret regere totus mũd9 fuit propter ei9 malũ regimen inflãmat9.
Oẽs e[unknown character] arbores cõbustę sũt.mõtes vniuersi cremati:flumĩa sic
cata:mare crematũ cœlũ & stellę inflãmatę.& terra ignis ĩcendiis
est [unknown character]usta. Quapropter terra quętot grauabatur incendiis
conquesta est ioui de isto insipienti auriga:qui propter suũ ma
lum regimen inflamauerat totũ mũdum. Et ideo Iuppiter misit
fulmina sua:& equos:currum & aurigã pręcipitauit in mare:
Et sic cessantibus ignibus combustum sęculum reparauit. Vñ
textus. Sęuis cõpescuiignibus ignes. [unknown character] Reuera sic videtur es
se in isto mundo. Phaetõ signficat malos iudices & prælatos:
quibus regimen currus id est stat9 ecclesię vel reipublicę cõmit
titur. Equi autẽ istorum:significant istorum familiares carnales
& consiliarios qui dicunturflammigeri:quia flammas rapi
nę & auaricię semper spumant. Ecclesiastici.xl. In ventre eius
ignis ardebit. Constat e[unknown character] [unknown character] per malũ regimen taliũ pręlato[unknown character]
& per suorũ crudelitatem & iniustitiam totus mũdus.i.tota sub
iecta patria inflammatur & pręgraua[unknown character]. Ab eis e[unknown character] lędũtur & cõburũ[unknown character]
montes.i.viri alti.terra.i.viri infimi & pauperes fontes
.i.pii & misericordes Mare.i.amari & religiosi. Flumina.i.diui
tes & deliciosi. Cœlũ & stellę.i.sancti viri & lumĩosi. Nonest [unknown character]
uadat malicias eorum. Danielis secundo. Nec quem[unknown character] deorũ
curabit quia aduersum vniuersa consurget. Et ideo de talibus
terra id est subiecta patria Ioui id est deo cõqueritur.Iob.xxxj.
Aduersum me terra mea clamat. Et ratio reddi[unknown character].Esaię.xiiij.vbi
malo prælato dicitur. Tu enim terram tuam disperdidisti/tu
populum occidist. Propter quod accidit sępe vt Iuppitei id ẽ
deus mittat in tales aurigas idest in malos pręlatos ful mẽ suæ
sententiæ:& ipsoseum curru id est cum statu & eminentia sua
qups id est familiaribus malis & consiliariis: in mare id est in
amaritudinem infernalem præcipitat & consternit Exodi.xv.
Cantem9 domino gloriose enim honorificatus est & cæt. [unknown character]a
currus Pharaonis et exercitum eius proiecit in mare. [unknown character] Athlas
fingitur fuisse quid am gy gas maximus qui cum capite cœ
los tangebat & cœlum humeris sustine bat. Ouidius Athlas
en ipse laborat. Vix[unknown character] suis humeris candentem sustinet axem.
Fuit enim secundum i veritatem quidã philosophus qui de
cęlo & stellis tractabat:& ideo a poeis cœlum unere & tan-
gere fictus fuit. Iste significat bonum prælatum qui cœlum &
stellas idest ecclesiam & subditos sibi commissos ustinet & re
git:& de eorum regimĩe disponit & tractat. [unknown character] Vel dic [unknown character] iste est
Christus: qui cœlum sustinet & tangit quia existens in terra [unknown character]
humanitatem cœlos tangbat quo ad deitatem: et de cœlo &
cœlestibus tractabat prædicando fidei veritatem. [unknown character] Vel dic
[unknown character] iste est vir contemplatiuus qui de cœlo & stellis debet tractare
& cogitare: [unknown character]uis in terra it spiritualiter se tamẽ debet vs[unknown character]
ad[unknown character]cœlũ leuare mentaliter. Sapiẽ. decimooctauo. Vs[unknown character] ad cęlu
attingebat stans in terra. [unknown character] Cum sorores phaetontis plange
rent eus mortem: subito in arbores sunt conuersę. Nam pedes
eaum in radices terrę adhęrentes sunt mutati:& sic per radices
hui9 fuerunt dictæ sorores a suo itinre arrestatę Cortice
sunt inuolutę & brachijs in ramos conueris sunt totaliter in
arbores tranformatę. [unknown character] Talis mutatio videtur quotidie in
auaris. Constat enim [unknown character] sunt multi qui in principio sue iuuentutis
sunt mulieres id est viri carnales & luxuriosi & molles iux
ta illud. Populus tuus mulieres in medio tu. Sed processu
temporis: ipsi efficiuntur arbores id est auari: terræ admodũ
arboris adhęrentes. Nam peid est affectio efficitur radix
inquantum in terra id est in bonis terrenis in figitur per amorem.
Cortex etiam exterioris malę conuersationis & malęcon
suetudinis eos operit:& sic in arbores id est in viros incompatientes
& insensibiles diabolus eos vertit. Vnde isti sunt sicut
arbor mala quæ non facit fructus bonos: quę merito com
buri [unknown character]cipitur. Math.iij. [unknown character] Cũ sorores phaetõtis q filiæ erãt solis
mutarẽ[unknown character]ĩ arbores cortex totũ corp9 o[unknown character]uerat præter faciem
& os:& ideo adhuc ĩuocabãt auxiliũ ms suę & icut fœ min
lo quebãtur. Vnde Ouidius. Extabant tantum ora vocantia
matrem. Sed finaliter cortice faciem operiente in arbores totaliter
sunt conuersę: figuram[unknown character] & vocem humanam [unknown character] erdide
runt: et nomen & foram arborum tenuerũt. Et est illaarbo
secundum poetam de qua per modum gummi emanat electrũ
Ouidius. Vñ fluunt lachrymæ stillata[unknown character] sole rigescunt: Deramis
electa nouis. [unknown character] Tales sunt multi in religione qui de homi-
ne non habent nisi faciem & os. id est apparentiam & locutionem:
sicut sunt hypocritę quorum totum corpus et vita & cõscientia
est lignea. id est insensibilis & mala facie.id est apparẽ
tia et ore.id est loquela duntaxat exceptis quæ ad modum ho
minis.id est personarum rationabilium & religiosarum habere
noscũtur. Apocalipsis.ix. Facies earum tan[unknown character] facies hominum.
Sed reuera talis facies.id est apparentia in eis non perseuerat:
quia tales faciliter cortice malę conuersationis operiun[unknown character]
& figuram humanam.id est apparentiam rationalem perdere
dinoscũtur: quia secundum Senecam Nihil quod simulatum
est potest esse diuturnum. [unknown character] Cignus fuit quioam filius solis [unknown character]
ciuitates & terras regebat in Italia: qui frater erat phaetontis:
qui cum videret fratrem suum a Ioue fuisse fulminatum [unknown character]pter
ignes quibus mundum inflammauerat in tantum fleuit [unknown character] que
relis suis eridanum fluuium impleuit qui dum veniret ad spectaculum
sororum suarum: quæ in arbores mutatę erant: subi
to mutatus est in auem illam quę dicitur cignus. Collum enim
cœpit elongare: pedes ei9 cœperunt claudi & nigri fieri: corp9
cius plumis candidis cœpit velari. Vnde Ouidius. Collum
nam a pectore longum Porrigitur: digitos[unknown character] ligat iunctura ru
bentes Penna latus velat: tenet os sine acumine rostrũ. Qui
cum mirabiliter odiret ignem quia ex ipso frater suus fulmina
tus fuerat: Ideo stagna petit: patulos[unknown character] lacus ignẽ[unknown character] prosus:
Quæ colat elegit: cõtraria flumina flammis & pro morte fratris
sui perpetuum gemitum promit. [unknown character] Sic quia videmus [unknown character]
frater noster lucifer propter delictum suum a summo ioue deo
fulmine ignis ęterni damnatus est: Ideo istum ignem summe
debemus timere. Quapropter vt ipsum euitemus: lachrymas
debemus fũdere per compunctionem: & in auem.id est in spi
titualem virum debemus mutari per confessionem: at[unknown character] mo[unknown character]
conuersionem. Plumis candidis debemus velari per exteriorem
castam conuersationem. Pedes affectionum debemus ha
bere: clausos per simplicem affectionem: & nigros per humilitatem
& deuotionem. Collum debemus habere longum per
deliberatam discretionem. Rostrum debemus habere obtusũ
per benignã & moderatam locutionem. Flumina debemusĩhabitare
per deuotionem: & perpetuũ gemitũ emittere per cõ
tritionem & futurorum considerat ionem.[unknown character]s. Laboraui in ge
mitu meo lauabo [unknown character] sing[unknown character]as noctes lectũmeũ: lachrymis meis
stratum meum rigabo. [unknown character] Erat puella pulcherrima in nemore
vbi venabatur: qu dicebatur Calisto filia Lychaonis: quam
Iupiter summus deus mirabiliter amauit. Et ideo veste & facie
ĩ mulierem se transformauit. Vnde protinus induitur faciẽ
vultum[unknown character] dianæ:& sic ad eam in nemore venit: & oscula ipsi
dedit: nec moderata satis nec sic a virgine danda: sic[unknown character] ipsius
consortio vsus uit:& ad ęthera victor iterum ascendit. [unknown character] Sic
iupiter. id est dei filius benedictus a principio mundi summe a
mauit puellam pulcherrimam calistonem: id est animã huma
nam. Et ideo vt sibi ipsam acquireret & per fidem & caritatem
coniungeret vestem et faciem muliebrem assumpsit. id est car
nem et figuram humanam: quia in similitudine hominum factus
est: et habitu inuentus vt homo. Philipñ.ii.a Et sic istam
puellam de nemore malicis consito. id est de inferno redemit
& eam sibi copulauit. Et tandem ad cœlum vnde venerat remeauit
per ascensum dicens. Mathei.xii. Reuertar in domum
meam vnde exiui. Vel dic [unknown character] iupiter significat hypocritas qui
pro iuuenculis decipiẽdis veste fœminea. id est Blanda apparentia
se vestiunt: contra illud Deuteronomij.xxii. Vir non
vtetur veste fœminea. [unknown character] Iuno cognito a dulterio calistonis [unknown character]
impręgnationem mutauit eam in vrsam & pulchritudinem [unknown character]
fuerat ei9 delicti cã ipsi abstulit: & ipsam de fœmina pulcherri
ma in vrsam hispidam transformauit: & pellem hirsutam &
manus curuas & vocem horribilem ipsi dedit. Vnde Ouidius
Brachia cœperunt nigris horrescere villis:
[unknown character] Sic vere accidit [unknown character] quando aliqua persona cum diabolo fo
nicatur per peccatum: et ab eo concipit dolorem vt pariat iniquitatem:
ipsa pro certode fœmina in vrsam mutatur: quia
humanã figurã. id est rationabiles motus & conditiones amit
tit:& vrsinos. id est bestiales & carnales induit. Tunc enim ac
quirit pedes curuos. id est curuam intentionem & peruersam
affectionem: pellem hirsutam. id est vilem & infamem conuersationem:
vocem horribilem. id est turpem & inhonestam
locutionem: quia vere quando aliquis efficitur peccator: oẽs
boni mores mutantur in ipso. Exemplum de nabuchodonosore
qui mutatus fuit in beluã: vt patet Danielis. iiii.&.i.regũ
x.Mutaberis in virum alterum. [unknown character] Calisto filia lychaonis pro
pter commissum cumiouc adulterium a iunone in vrsam mutata:&
figura humana perdita mentem semper humanam reti
nebat. Vnde ait Ouidius.
Etideo alias feras abhorrebat: & ad homines se conuertebat
qui tamen refugiebant ab ea:& sæpe oblita quid esset: ante fores
domus suæ acebat. [unknown character] Istud potest allegari contra aliquos
qui de fœmina in vrsam. id est de alto in bassum: de diuitibus
in pauperes fortunæ casibus transmutantur: quia vt communiter
tales semper seruant primam mentem quia cor habent
ita altum & superbum sicut ante [unknown character]uis figuram.id est statum [unknown character]diderint.
Et ideo alias vrsas.id est pauperes dedignãtur: & ho
minibus.id est viris diuitibus se sociare conantur: qui tamen
ab eis contemnuntur & sæpe quid sunt obliuiscuntur: & quid
fuerunt. [unknown character] Calisto mater archadis: quæ primo furat venatrix
de fœmina in vrsam mutata est. Archas autem filius
eius dum iret venatũ vrsas casu inuenit matrem suam quã mu
tatam in vrsam nullatenus cognouit. Ipsa autem cognoscẽs
eum esse filium suũ statim ad eum venit: & oculos in eum vertit:&
coram co gradum fixit. Filius autem eius admiratus fugere
cœpit:& tandem accepta sagitta: nisi iupiter [unknown character]hibuisset
ipsam occidere attentauit. Vnde Ouidius.
[unknown character] Sic videtur hodie accidere. Calisto enim sicut dictũ est põt
fignificare illos qui de statu [unknown character]speritatis casu fortunæ veniunt
ad paupertatem:& inter viles & ignobiles personas computã
tur. Filius autem scilicet archadius potest significare carnales
et mundanos amicos: venationi. id est acquisitioni sollicitos
attentos. quia vere iste est modus hodiernus: [unknown character], homine mu
tato in bestiam.id est facto paupere: proprius cius filius.i. car-
les ei9 falsi amici: ipsum obliuiscũtur: & i[unknown character]m recognoscere
dedignãtur. Et quando in ipsos figit oculos & ad eos accedit
scilicet ab eis auxilium implorando: ipsi pro certo fugiunt &
eius societatẽ contemnunt. Et quod peius est ipsum quando[unknown character]
sagittis. id est verbis pungitiuis & iniuriosis afficiunt & affli
gunt. Prouerbiorum.xiiii. Etiam [unknown character]ximo suo pauper odiosus
erit: a mici vero diuitum multi. [unknown character] Iuno videns calistonem im
pręgnatama Ioue inuidit ei: & facta zelotypa mutauit eam in
vrsam. Sed iupiter misertus eius: ipsam & filium eius mutauit
in stellas. Et ipse stellę secũdum fictiones poetarum sunt vrsa
maior & vrsa minor. Vnde Ouidius. Imposuit cœlo vicina[unknown character]
sydera fecit. [unknown character] Iuno ista significat inuidos hui9 mũdi qui quã
do vident calistonem.i.aliquem socium vel vicinum bonis tẽ
poralibus a deo impregnatum inuident ei: & sæpe procurant
[unknown character] figura humana. id est status prosperitatis ei adimatur: & [unknown character]
vrsa. id est pauper & depressus efficiatur. Sed pro certo accidit
[unknown character] iupiter. id est deus tali ĩiuste lęso & oppresso miseretur: & nõ
solum ad statum pristinumĩmo ad maiorem eum [unknown character]mouet: [unknown character]a
scilicet de vrsa mutateum in stellam: & de humili & paupere fa
cit nobilem & potentem et non solum ipsum: immo propter
ipsum etiam & filium eius. Primi regum.ii. Suscitans de pul-
ere egenum: & dester &c. Exemplum de ioseph. Genesis.xli.
Quem fratres inuidi in bestiam mutauerunt. id est vendendo
seruum fecerunt: sed tandem iupiter mutauit eum in stellam.i.
in tali seruitute ipsum facit ægypti dñm & magistrũ: [unknown character]a sicut
dici[unknown character] Ecc[unknown character].ii. Facile est in oculis dei subito honestare pauperẽ.
[unknown character] Lychaon fuit tyrãnus quidã qui mutatus fuit in lupum qui
habuit filiam dictam calistonem: quæ mutata fuit in vrsam.
[unknown character] Sic vere vt cõiter patrem sequitur sua [unknown character]les: [unknown character]a si pater lup9
fuerit.i.tyrãnus turpis & crudelis filii ius vrsi efficiuntur: [unknown character]a
scilicet crudelitates paternas: vel in toto vel in parte imitan[unknown character]
Actuum.vii.Sicut patres vestri ita & vos. [unknown character] Coruus quondã
fuit auis albissima & pulcherrima quæ soli erat potissime dedi
cata: tandem ab ipso sole mutata est in nigrum colorem. Cuius
rei causa fuit ista. Sol enim siue phœbus hẽbat pulcherrimam
amicã: quæ coronis dicebatur: quæ dũ qua dam die adul
eraretur cum quodam iuuene: coruus hoc videns cucurrit ad
dñm suũ & renunciauit illi. Ille aũt iratissimus accepto arcu oc
cidit coronidem quæ pręgnans erat de eo. Qui vidẽs eã mo
uam de tam[unknown character]cipiti sentẽtia sũme doluit. Ouid. Pœnitet heu
sero pœnę crudelis amãtẽ. & corũ [unknown character] ei nũciauera: & arcũ quẽ
tetenderat:& manũ quæ hæc operata fuerat summe odiuit. Et
i[unknown character]m coruum de albo in nigrum mutauit:& vt de cetero esset la
tor malo[unknown character] rumo[unknown character] perpetuo condẽnauit. Et inde est [unknown character] secun
dum augures coruus sem[unknown character] suo cãtu denũciat & pręsagiat mala.s.mortalitates
& infortunia alio[unknown character]. Vnde Ouid. Lingua fuit
dãno:lingua faciente loquaci. Qui color albus erat nũc est cõ
trarius albo. Et item. Inter aues albas vetuit consistere coruũ.
[unknown character] Recte tales corui sunt adulatores & verbo[unknown character] relatores: qui
soli.i.dñis suis semper nituntur referre adulteria quæ commit
tunt concubinæ ei9.i.mala quę committunt sub diti ei9: & hoc
vt eis placeant:et gratiam ab eis obtineant. Sed quando[unknown character] fit
[unknown character] tales relatores pœnam portant: vnde pręmiũ reportare cre
diderant. Nam quando homines vident [unknown character]pter malam relatio
nem & informationẽ talium se male egisse ipsos odiunt & quã
do[unknown character] ipsos puniunt:& nigros.i.viles & pauperes faciunt. Vnde
quidã. Hæc scriptura docet & corui lingua fatetur. [unknown character] mala
lingua nocet/laudem[unknown character] tacendo meretur. Et vt dicit cõe [unknown character]
uerbium in Aesopo. Displicet imprudens vnde placere putat
Exemplum.ii.regũ.i.de illo qui nunciauit dauid [unknown character] occiderat
Saulẽ: credẽs ei placere:qui tamẽ ab eo fuit interfectus. Et de
talibus bilinguibus dicit.[unknown character]s. Vir lingosus non dirigetur in ter
ra. [unknown character] Cornix erat quondam pulchra puella: quæ erat domicel
la deæ palladis:quæ cum spatiaretur circa mare neptunus de9
maris adamauit eam & voluit ipsam rapere & corrũpere. Sed
ipsa rogauit et implorauit auxilium deorũ:& statim affuit dea
pallas quæ mutauit eam in cornicem & nigrum habitũ ipsde
dit. Mota est enim pro virgine virgo: & sic euasit insidias dei
maris. Vnde Ouid. Brachia cœperunt leuibus nigrescere pen
nis. [unknown character] I stud potest allegari de bonis monialibus & religiosis
quæ cum in principio sint puellę pulcheimę:ideo deus maris
huius mundi diabolus quisecundum apostolum.ii. co[unknown character].
.iiii.dicitur:deus huius sęcuit:qui excęcauit mentes infidelium
tales rapere quęrit & corrumpere per peccatum. Veruntaen
quando iste ad deam palladem.i.ad beatam virginem seconuertunt:tunc
quando[unknown character] per eius inspirationẽ in cornices mutantur.i.ad
statum religionis conueruntur:& nigro habitu
ad litteram vestiuntur:& sic in religione ab ipsius diei maris.i.
diaboli insids liberantur. Ideo possunt dicere illud cantico[unknown character]
Nigra sũ:sed formosa. [unknown character] Vel dic [unknown character] illi [unknown character] circa mare.id est mũ
di negocia occupantur: a dco maris. id est diabolo [unknown character] plurimũ
mptationibus infestãtur:ideo tales debent in cornicem m
tari: quia debentaues fieri volando per contemplationem d
bent habere nigrum habitum per humilem & dcectam conuersationem:
debent habre vocem clamosam per solicitam
orationem:& sic non timebunt insidias dei maris.id est diabo
litemptationes. [unknown character] Vel dic [unknown character] illi qui cira mare.id est circa hui9
mundi negocia occupantur finaliter in cornicem mutantur:
quia scilicet efficiuntur nigri per inhonestam conuersationem
clamosi per importunam murmurationem: volantes per superbiamet
elationem. Detalibus dicitur Trenorum quarto.
Denigrata est super carbones facies eorum. [unknown character] Dea pallas habuit
quendam puerum sine virili semine: quia femper erat virgo.
Iste autem puer habuit duplicem naturam: quia in prima
parte erat homo:& in posteriori erat serpens. Et ideo quia erat
monstrum innclusit eum in quadam cista sigillata ne videre[unknown character]:
& tradiditibus virginibus custodiendum inhibẽs eis: ne
quoquo modo cistulam aperirent. Ille autm ex prohibitione
magis temptatę sicut mos est mulierum: cistam aperuerunt:&
secreta deæ viderunt. Cornix vero quæ erat in quadam vlmo
de qua virgines non aduertebant: vidit quomodo contra prę
ceptum palladis cistam aperuerunt:& statim accurrit ad palladem:
cuus auis erat:& cuius fuerat domicella:& ei quæ vide
rat nunciauit. [unknown character] Ista fabula potest historialiter allegari: quia
nihil opertum est quod non reueletur. [unknown character]uis enim homo credat
aliquod delictum secretissime facere: sæpe tamen est ali[unknown character]s
speculator vbi non sperat qui totum mysterium manifestat.
Quod maxime verum est de illis quæ fiunt cõtra diuites: quia
quilibet gaudet talia referre:& maxime cornices.id est garruli
adulatores qui nullum secretum possunt celare. Ideo dicitur
ecclesiastici.x. In cogitatione tua regi: ne detrahas in secreto
cubilis tui ne maledixeris diuiti: quia & aues cœli portabũt vo
cem tuam: et qui habet pennas annunciabit sentẽtiam. [unknown character] Vel
potest allegari fabula [unknown character] homo naturaliter nititur in vetitum.
Sienim aliquid prohiberetur faciendum ad contrarium men
hominis amplius inclinatur:& potissimũ mulieres: cõtra quas
loquitur Theophrastus dicẽs. Garrulitati mulieris non est ali
quid committendum: quia solum illud tacere potst quod ne
scit. [unknown character] Vel dicas allegorice [unknown character] ista dea semper virgo significat
glotiosam virginem: quæ sine virili semine vnum filium. id ẽ
christum ex se genuit: qui duplicem dicitur habere naturam di
uinam scilicet et humanam. Fuit enim homo & serpens. Homo
enim qui est animal rationale significateius diuinitatem:
serpens autem animal brutum significat eius humanitatem.
Vnde ipse figuratur per illum serpentem quem moyses.id est
populus iudaicus suspendit in ligno: vt ab aliis serpentibus.
id est dęmonibus vulnerati sanarentur: sicut dicitur Numeri.
xxi.& Iohannis.iii. Cista autem ista in qua fuit clausus & sigil
latus significat secretum paternæ prouidentię quæ per. xxx.
annos eum in hoc mundo fecit esse absconditin & ignotum
Esaię.xlv. Vere tu es deus absconditus. Tres virgines iste significant
tria vota religionis scilicet obedientiam: quia fact9
t obediẽs vs[unknown character] ad mortem. Item paupertatem:quia vulpes
foueas habent &c. Item castitatem: quia mente et carne sem[unknown character]
fuit virgo. Et iste tres virgines christum inclusum in cista humanitatis
custodierunt. Castitas enim custodiuit eum a luxuria.
Obediẽtia a superbia. Paupertas ab auaritia. De tali custodia
dicitur prouerbiorum.xx. Misericordia & veritas custodi
unt regem. [unknown character] Vel dic [unknown character] cista in qua absconditus fuit filius vir-
ginis naturæ duplicis est eucharistia sub qua velatur & abscon
ditur. Gygas duplicis substantiæ virginis filius benedictus:
quem pro certo solę virgines custodiunt: quia scilicet illi quibus
eucharistia consecranda et custodienda committitur casti
et puri esse tenentur Apocalipsis.xiiii. Virgines enim sunt et
sequuntur agnum quocun[unknown character] ierit. Veruntamẽ istis virginibus
ne cistam aperiãt præcipitur in quo datur intelligi [unknown character] sacramẽtum
altaris non debet curiose nec pręsumptuose aperiri vel in
uestigari. figura de archa testamenti quę nulla curiositate debe
bat nudari: nec a populo videri: sed semper ĩuoluta erat: vt dicitur
Numeri.x. Ideo dicitur ecclesiastici.iii. Altiora te ne quę
sieris. Et sequitur. Non est enim tibi necessarium quæ abscondita
sunt videre oculis tuis. Nam sicut aglauros vna tũ sororum
quę principaliter cistam tẽptauerat aperire: mutata fuit
in lapidem nigrum sicut dici[unknown character] infra in odẽ.ii.lib. Vñ Ouidi.
Nec lapis albus erat sua mens infecerat illã. Sic illi [unknown character] secretum
dei aperire & videre voluerũt indiscrete in errorẽ labun[unknown character]: & [unknown character]
diuersa peccata nigri & lapidei efficiũtur. Iob.xlj. Cor eu s in
durabitur quasi lapis. Oechiroe fuit filia chironis quierat cen
tuarus semiuir & semi equus quę erat optima dimicatrix quę
vaticinauit de quodam puero filio solis scilicet ęsculapio qui
tra ditus fuerat patri suo chironi ad custiodendũ eo [unknown character] magna
mirabilia esset facturus Quapropter dij fuerũt contra ipsam
indignati & fecerũt ipsam vaticinari [unknown character] ipsa esset in equam cõ
uertenda & mutanda q[unknown character] & factum est quia vocem & figuram
perdidit & in equam mutata fuit hęrba pro cibo ei placuit hin
nitum pro voce dedit & pro capillis iubas habuit. vnde. Ouidius.
Iã cibus hęrba placetiãlatis currere cãpis Impetus. ẽ in
equã conata [unknown character] pectora vertor. Paruo[unknown character] in tẽpore certos Edidit
hinnitus & brachia mouit in hærbas. Tunc digiti coeunt
& quinos alligat vngues. Perpetuo cornu leuis vngula. &c:
Et sic diuinatio ei9 i[unknown character]i nocuit. Vnde ipsa dicit. Mallẽ nescisse
futura. Iam mihi subduci facies humana videtur. Ista fabula
potest allegari contra inuidos: qui nõ possunt audire aliquod
bonumvaticinium dici de aliquo quiu indignentur. & quin ta
lia referentes a figura pristina.i.de statu & conditione depone
re conentur. Vel dic [unknown character] ista filia quæ primo fuit mulier tandem
mutata inequam significat fatuas iuuenculas: quæ quãdo[unknown character]
in principio sunt bonæ mulieres de futuris diuinantes.
hoc est de morte & de iudicio: de pœna & de gloria secum cogitantes:
Sed aliquãdo mutantur in equas: quia scilicet in fine
degenerant a pristina bonitate: & fiunt lasciuæ & luxuriosæ:
crinitæ & curiosæ: hinniẽtes & garrulosæ: & figura humana.i.cõditionibus
& moribus rationalibus spoliantur. Vnde
ecclesiastici.xxv.Nequitia mulieris ĩmutat faciẽ eius. [unknown character] Sol
habuit vnum filium: quem vocauit ęsculapium: quem nutriẽ
dum tradidit Chironi cuidã gyganti & Centauro: qui duplicẽ
scilicet hominis & equi gerebat naturã: qui de cõmissione sibi
sacta de tanti numinis filio reseruãdo gauisus est: mixto[unknown character] o-
neri gudebat honore(vt ait)textus: ipsum[unknown character] in antro suo po
suit & abscondit. [unknown character] Iste Sol potest significare deum patrem:
cuius filius est Iesus Christus in sacramẽto altaris centauro.i.
homini qui duplicem habet naturam: corporalem & spiritualem
traditur custodiendus. Et ideo quando talis custodia eicõmittitur
debet de hoc [unknown character] plurimum exultare: & ipsum in an
tro cordis sui per deuotionem cum reuerentia collocare. Iob.
xxxv. Ingredietur bestia latibulũ suũ: & in antro suo morabi
tur. Custodi igitur virum istum.qui si lapsus fuerit: erit anima
ua pro anima eius. iij. Regũ.xx. [unknown character] Mercurius semel furatus
fuerat vnum magnũ armentum vaccarum/nullo prorsus vi
dẽte/pręter vnum rusticum: qui Battus vocabatur: cui cum[unknown character]
misisset & dedisset vnam vaccam de illlis vt non reuelaret eũ
rusticus respondit ei. Tutus eas/lapis iste prius tua furta lo[unknown character]tur.
Et cum Mercurius recessisset: mutauit se mercurius in allã
formam versa pariter cum voce figura: acsi esset ille homo [unknown character]
amiserat boues. & petijt ab eo vtrum vidisset aliquem qui dictum
armentum furatus fuisset: Cui cum diceret: non: promisit
ei vaccam & vnũ taurum: si reuelaret: qui statim dixit [unknown character] [unknown character]dam
recedebat qui armentum ducebat: Et tunc Mercurius vi
dens [unknown character] rusticus fidem non seruabat indignatus cõta eum. Et
me mihi perfide prodis[unknown character] Me mihi prodis ait[unknown character] periura[unknown character] pecto
ra vertit: In durũ silicẽ qui nunc quo[unknown character] dici[unknown character] index. [unknown character] Ista fabula
potest allegari contra proditores: qui homine mutato &
a pristina prosperitate deiecto & ad statum infortunij & aduer
sitatis deducto statim mutant propositum: quia qui prius vi-
debantur fideles & amici: statim ad cõtrarium se vertunt. Vel
potest allegari contra iudices & aduocatos: qui bonum face-repromittunt
quando vnam vaccam.munus vel salarium
recipiunt. Sed si superueniat alius qui munus duplicet et augmentet:
statim spreta prima fidelitate ad partem oppositam
se conuertunt: quia sicut dicitur Deuteronomij.xvi. Munera
excæcant oculos sapiẽtium:& mutant verba iustorũ. Et ideo
tales infideles dicuntur mutari in lapides: quia ipsi sunt pręcę
teris duri:& insensibiles. De quibus dicitur I ob.xxxviii. In
militudine lapidis aquæ durantur. Aqua enim mutabilis [unknown character]
est in omnem colorem significat duplices: tales qui in omne
partem mutãtur. [unknown character] Ouidius describit inuidiam:& dicit [unknown character] ha-
bitabat in domo nigra & subterranea:& carente sole. Hęc erat
tristis/plena figuris/lumine priuata/caligine cęca/facie macra
aspectu torua/pectore fellea/ ore pallida: lingua venenosa.i
dẽterubignosa sẽ[unknown character] vigilans: raro dormiẽs/curis sollicita/ suc
cessibus alienis afflicta. Hæc vnam virginem quæ A glauros
diceba[unknown character] arripuit: ipsam[unknown character]statĩ infecit:& nigrũ lapidẽ effecit: vt
supra dictũ est. Oui. Protinus inuidiæ nigro squalentis tabo
[unknown character] Reuera ĩuidia in suis possessoribus vide[unknown character]: oẽs istas conditi
nes habere Nam inuidi vt cõmuniter sunt nigri/sicci/pallidi
& macri. Et ideo dicun[unknown character] in antris habitare. quia ab hominũ [unknown character]
sentia ad loca occulta fugiũt vt ibi contra bonos machinen[unknown character]
& obloquantur, psal. Insidiatur quasi leo in spelunca sua. Isti
dicun[unknown character] carere sole & lumine & essc cęci quia tales per inuidiã ex
cęcantur. inquantum nullũ bonũ alienum possunt videre. Sa
pientię sc[unknown character]o. Excęcauit illos malicia eorum. Luce dicuntur.
carere & pectus felleum habere. quia sicut cęcus semper est tristis
& sicut fel semper est amarum: ita inuidi semper pleni sunt
cordis amaritudine tristitia & dolore. Actuum.viij. In felle amaritudinis
& obligatione iniquitatis video te esse. Isti habẽt
aspectum toruum. quia non possunt hominem cui inuidẽt recte
respicere.i.Regum.xviij. Non rectis oculis Saul aspicie-bat
Dauid. Item semper vigilant & raro dormiunt. quia sem
per ab inuidia stimulantur:& diuersis curis & machinatiõibus
sollicitantur. Et ideo sępe accidit [unknown character] quando tales inuidi contra
aliquẽ insurgunt ip sum in lapidem conuertunt & humanã
figuram i[unknown character]i tollunt. inquantum statum prosperitatis adimũt
& ad statum paupertatis & aduersitatis ipsum trahunt. Isti etiamaliorum
successibus cõtristantur & in orum infortunijs
delectantur. Vnde Seneca. Tot sunt supplicia inuidorũ quot
sunt bona fœlicium [unknown character] Iuppiter cum summe amaret europa
filiam regis agenoris quadã die explorauit [unknown character] ipsa veniebat
spatiari adlittus maris vbi erat armentũ vaccarum patris sui
ad q[unknown character] de more visitandum sæpe consueuerat venire Quam
cum Iuppiter venientem videret transfigurauit se in quẽdam
taurum pulcherrimum & albissimum sine macula & ruga & in
cepit quasitaurus inter vaccas comedere hęrbam & vt mãsuetum
animal de loco vno non fugere sed venientem puellam
benigniter expectare. Mirata igitur puella istius tauri pulchritudinẽ
albedinem & mansuetudinẽ colligebat flores & ei sertum
inter cornua faciebat. De floribus[unknown character] ipsum leuiter tangebat.
Vnde & flores ad candida porrigit ora/a t[unknown character] fricabat eum.
Quodvidens taurus in hęrbam iuxta mare seprostrauit:& pal
panti virgini latera & ventrem dedit. Virgo autem tauri beni
gnitate accepta taurum equitare vosuit/& super eum ascendit
qui surgẽs paulatim ad mare se traxit & tandem subito in mare
salijt & cum virgine ad eius cornua setenente vltra mare recessit
& tandem pristinam formam assumpsit vt virginis sola
tio vsus fuit. Ouidius. Non bene conueniunt nec in vna sede
morantur: Maiestas & amor sceptri grauitate relicta Ille pater
rector[unknown character] dcũ/cui dextra trisulcis Ignib9 armataẽ: [unknown character] nutucõ
cutit orbẽ. Indui[unknown character] faciẽ tauri/mixtus[unknown character] iuuencis: Mugit & in te
neris formos9 obãbulat hęrbis. [unknown character] Puella ista signifiat animã
[unknown character] regis & di filia est spiritalis. Iuppiter sũmus deus significat
dei filiũ [unknown character] vt virginẽ istã.i.animã rationalẽ quã amabat pofset
habere in taurũ pulcherrimũ se mutauit.i.ĩ hoiez corpore
um & mortalem carnem humanam assumẽdo & personaliter
in mũdum veniendo. Iste autem taurus fuit pulcherrimus sine
macula & ruga: albissimus per castitatem mitissimus [unknown character] benignitatem
In societate hęrbas pascẽs [unknown character] caritatem: iuxta marehabitans
per pœnitentię austeritatem Istum debet puella
i. anima per caritatem tangere: per fidem sicut supra firmissimum
fundamentũ ascendere & per [unknown character] seurantiam ad eum im
mobiliter se tenere & sic ab ipso per eius pænitentiæ austeritatẽ
portabitur & eius solatio perfruetur. psalmista. Audi filia
& vide. [unknown character] Vel potest allegari fabula ista coutra iuuẽculas
quia sępe accidit dum vadunt ad spectacula & ad loca cõmu-
nia vbi sunt armenta virorum [unknown character] vident tauros profectos.i.
iuuenes lasciuos & pulchros & ab ipsis per mala desideria sub
ito rapiũ[unknown character] & [unknown character] mare fluctuosũ malarũ tẽptationũad littuspec
cati trahun[unknown character].& ab eis familiariter corrumpun[unknown character] Quod etiã ve
rũ ẽ de malis consanguineis qui in tauros albissimosfictiti
transfigurant se.i.se bonos & castos fingunt. Iuuen culę vero
ad ipsos consanguinitatis affectu accedunt: & ab eis sub specie
boni nequiter per luxuriam corrumpũtur. Exemplum de
A mon qui Thamar sororem suam violauit.ii.regũ.xiii. Ideo
consulitur Hieremię.ix. V nusquis[unknown character] se a [unknown character]ximo suo custodiat
& in oi fratre suo nõ habeat fiduciam: quia sicut scribi[unknown character] Mat.
x. Innimici hoĩs domestici eius.