Skip directly to:Main content Main navigation

University of Virginia Library

The Story of England

by Robert Manning of Brunne, A.D. 1338. Edited from mss. at Lambeth Palace and the Inner Temple, by Frederick J. Furnivall

Mannyng, Robert (fl. 1288-1338)

collapse section

collapse section

Ye Story of Inglande

Incipit Prologus de Historia Britannie transumpta per Robertum in materna lingua.

Dares Frigius, qui historiam Troianorum scripsit, ait se militasse vsque dum Troia capta est, hosque duces se vidisse cum indutie essent & partim prelio interfuisse.

Ego Galfridus Arthurus Monemutensis, qui hanc historiam Britonum de eorum lingua in nostram transferre curaui, dimitto fortunas successoribus meis scribendas.

Genealogia primi regis Troge & Enee a Noe et Saphet vsque ad Loquerinum deducta.

Tot terre sunt in vniuerso mundo.

Genealogia, siue generacio.

Exe de Troia de qua-causa bellum fuit ammotum.

Exe pugnum inter Taurum Troie & Taurum Grecie.

De consilio Iuno et adulacione sua.

Lege per totum vlterius.

Exe de Raptu Helene Regine Grecie.

De Rege Italye siue Latinorum.

Hic natus est Brutus

Epistola Bruti ad Regem Grecorum.

De bello inter Brutum & Regem Grecorum.

De obsidione Bruti per Regem Grecorum.

De capcione Regis Grecorum per Anacletum.

Recessus Troianorum de terra Grecorum.

Diua potens nemorum, terror siluestribus apris, Cui licet[?].

De Visione Bruty.

Transfretauerunt versus Hyspanniam & ibi inuenerunt Coryneum.

Bellum inter Goffar & Troianos.

De occisisione Turnij, & edificacione castri de Toures in Turonia.

Hic primo Brutus intrauit Albion cum suo nauigio apud Toteneys.

De ludo inter Coryneum & Gogmagogum.

Brutus ordinauit & fecit manciones per loca.

Constructio Noue Troie, qui iam dicitur Londonia.

Post decessum Bruty, regnauit Lokerynus filius eius.

Lokerinus desponsauit hic Gwendolenam.

Nomina filiorum & filiarum Regis Eboracy.

Brutus Grenescheld Rex.

Nomina prophetarum tempore isto.

Rehudybras Rex fecit Wyntonium & Canterburium & Schefton̄.

Aquila Septonie.

Bladutus Rex fecit Balneum.

Leyr Rex fecit Leycestre.

De ingratitudine filiarum, & planctu patris eorum, Leyr.

Lamentacio Regis Leyr.

De gratitudine Gordylle.

Exe fratres diuiderunt regnum.

De morte Morgan per contumeliam.

De prophetis & Romulo.

Gargustius Rex.

Respice Donwalem Conquestorem.

Diuisio Regni inter Belynum & Brennum.

Respice verba detractorys.

De applicacione Brenne, & de bello inter fratres.

De Humilitate Tonewenne, matris Belyni & Brenni.

De Subuersione fratrum.

Hic moriebatur nobilus Belynus.

Pantalyus primus Rex Hibernie.

Gwyntelyn Rex, cuius vxor Marciena Sapiens fuit.

De Morpydeo Rege Bastardo.

De pietate Elydory.

Deposito Elidoro, Argayl iterum factus est Rex.

Iterum elegerunt Elyodorum.

De falsitate fratrum.

Exe de Iulio Cesare, Romanorum Inperatore.

Dicta Iulii Inperatoris.

Rescripcio Cassibolany ad Inperatorem.

De nauigio Cesaris.

Bellum inter Romanos & Cassibolanum.

De fuga Romanorum.

De gladio Cesaris.

De blandiscione Cesarys.

De subuersione nauigii Cesaris in Tamysia.

De bello inter Cesarem & Brutones in Tamysia.

De probitate Brutonum.

Pro Victoria eorum optulerunt solempnem sacrificium Diane diis suis.

Exe Sacrificium.

De Infortunio inter Huwelynum & Irelgas.

Rex irascatur versus Androcheum nepotem suum.

Hic peciit concordiam.

Epistola Androchii ad Cesarem.

De infortunio inter Huwelinum & Irelgas.

Hic Cassibolanus se retraxit.

Qualiter Brutones iam deuicti sunt per famem.

Rex misit Androchio pro Misericordia & Auxilio.

Responcio e contrario.

De gratitudine Androchii.

Dixit Androcheus Cesary pro pace Cassibolani.

De natiuitate Christi.

Christus natus est in tempore Kymbelyny.

De sapiencia & prudencia Arwygary.

De consilio Sapientum Ciuitatis.

Concordati sunt Inperator & Rex.

De aduentu Sancti Petry Apostoly.

Concordati sunt per Reginam.

Lucius primus Rex Christianus.

Sauerus Inperator.

ffulgencius Rex.

Karaucius Maledictus.

De fide ffracta.

Decepcio Pyctorum.

Allectus & Walwus, Romany, venerunt.

De electione Regis Asclypidot in parliamento.

De Bello inter Romanos & Regem apud Londonium.

De Dioclisiano Inperatore.

De Rege Coele, Patre Sancte Elene.

De Constantino, filio Constanty & sancte Elene.

De Rege Octauo.

De consilio Octaui per Karadukum.

De Maximiano Rege.

De nauigacione Maximiani versus Armoricham.

Brytannia Mynor conquesta est per Maximianum.

De Dynoto, Custode siue Rege, & de Vrsula, filia eiusdem, & .xj. Ml virginum, tam per tempestatem quam apud Coloniam, occisis per Sarasenos.

De Rege Graciano Romano.

De captiuitate Brytannie.

Hic miserunt Britones ad Romanos pro defencione eorum.

Iam Romany venerunt, & fiery fecerunt Murum de Thurlwal.

Hic Romany trugam renuerunt pro toto tempore, sic dixerunt.

Brytonum Inperatores.

Hic miserunt Guncelinum Archiepiscopum ad Regem Minoris Brytannie.

Apud Cirencestriam coronatus est Rex Constantinus.

De quodam Pycto traditore.

De electione Constanti Monachi in Regem.

Hic ffortygernus traditor factus est custos Regny sub Monacho Rege.

Exe iam tradicio falsy ffortygerny.

De Adulacione ffortygerny.

Exe iam falcitas ffortygerny.

Hic cepit Regnare ffortygernus.

In tempore ffortygerny venerunt Saxones primo in Anglia.

Hengistus, & Horsus frater eius, cepunt portum apud Sandwycum.

De Bello inter Saxones & Pyctos.

De cordys Corey Taury.

Exe Castellum factum est, cui dedit nomen Þongcastre.

Exe Ronewenna, pulcra puella, quam Rex ffortygerus desponsauit secundum legem Paganorum.

De blandicione Hengisty.

Vortimerus, filius ffortigerni, factus est Rex.

De infortuniis Saxonum.

De exilis Saxonum.

De Restauracione ecclesiarum per Vortimerum.

De Maledicta Ronewenna.

Heu þro morte Vortimery!

Hengistus reconsiliatus est.

De tradicione Hengisti, & occisione Britonum cum Sexis.

De castello ffortygerny in Wallia.

Dicta Matris Merlyny.

Dicta Merliny ad Regem.

De diuersitate duorum Draconum.

De interpretacione draconum per Merlynum.

Hic de Aurelyo Rege.

De Morte ffortygerny.

De Bello inter Aurelium Regem & Hengystum.

De Pungna inter Eldok & Hengystum.

De capcione Hengisti per Comitem Gloucestrie.

Exemplum de Iudicio Hengisti.

Exemplum Byblie.

De consilio Tremorii Episcopi.

Rex mysit hic pro Merlyno.

Responcio Merlyny.

Prudencia superat omne Robur.

Exe virtus de Stonhenges.

De asportacione lapidum de Stonhenges, de Hybernia in Brytanniam.

De Pascencyo, filio ffortygerny.

Appas traditor.

De Morte Aurelij Regis per Appas traditorem Saxonem.

De stella Cometa que apparuit.

De interpretacione Comete per Merlynum.

Vter apud Wyntoniam cepit coronam.

De Octa, filio Hengysty.

Obsitus est Vterus Rex super collem qui vocatur Damer; et exe saluati sunt per consilium Gorleni Comitis.

Occisio Paganorum.

De festo Vtery Regis.

De Igerna, Comitissa Cornubye.

De obsisione Gorlencii Comitis per Regem.

De transfiguracione Merlyny.

Concepcio Arthury.

De Morte Comitis Cornubye.

Rex desponsauit Igerniam.

D[e] Octa, filio Hengisty.

De langore Vtery Regis.

Consilium exploratorum.

Arthurus, filius Vtery, factus est Rex, & coronatus apud Cyrencestriam.

Colgrim princeps Saxonum.

De Balduk fratre Colgrym.

De potestate Cheldryk contra Arthurum.

Hic Arthurus misit pro Ohele, Rege Mynoris Brytannie.

De bello apud Lyncolniam per Arthurum.

De reuercione Regis Cheldryk apud Totenes.

De recuperacione belly & montis per Arthurum.

De occisione Saxonum apud Bathoniam.

De admiracione Lacus Lumine in Scocia.

De vastacione Scocie, & lamentacione Scotorum.

De primo Lacu in Scocia.

De secundo Lacu ibidem.

De tercio lacu versus Walliam iuxta Seuerne.

Hic desponsauit Guenneueram.

Deuicit Hyberniam.

Hic transfretauit, & Orchades cepit.

Hic ordinatur Tabula Rotunda.

De gloria Curye Arthury.

De nobilitate Arthury.

De conquestu Norganie.

De ffrollo, Romano Regente ffrancie.

Hic gens ffrolly cecidit.

De obsidione ffrolly per Arthurum.

De bello inter Regem Arthurum & ffrollum.

De occisione ffrolly, Regentis ffrancie.

De austeritate Gwytardi.

Hic remunerauit Arthurus famulos & seruientes.

Hic diuisit Arthurus Prouincias, & dedit Ducibus Comitibus, Baronibus, Militibus, & aliis, secundum probitates suas.

Reuersio Arthury in Angliam, in Mense Aprilis.

Exe quot Reges Comites & Barones venerunt ad coronacionem Arthury.

De filiis Magnatum.

Pro quantis comoditatibus venerunt ad Curiam Arthuri.

De Regina Guenore.

De processione eorum.

De Cantu ad Missam.

De nobile Conuiuio & seruientibus.

De diuersis Ludis ibidem.

De donis Arthury.

De Nunciis Lucii Inperatoris Rome.

fforma litere Lucii Inperatoris.

Dicta Cadoris Cornubye.

Dicta siue Responcio Arthury ad Romanos.

Dicta Ohelys Regis.

Dicta Aguselly, Regis Scocie.

De Consilio Romanorum contra Arthurum, cum nominibus Regum eorum.

De tenentibus Regis Arthury.

De Modredo, ffratre Walwyny, traditore.

De Sompno Arthury.

Interpretacio Sompny Arthury.

De Gygante Dynabroke.

De Tumba Elene, & de nutrice eius.

De Occisione Gygantis Dynabrok per Arthurum.

Hic narrauit Arthurus Beduero & Kayo de gigante Rytone.

Arthurus misit nuncios ad Inperatorem.

De nunciis Regis Arthury ad Inperatorem.

Hic venerunt Nuncii coram Inperatore.

Responcio Lucii Inperatoris.

De probitate nunciorum Arthury.

Hic misit Arthurus in obuiam sex mille armatos.

Petreus, Romanorum tribunus.

Iterum misit Arthurus quinque mille armatos.

Vassalacio Brytonum.

De Romanis incarceratis.

Nunciatum est hic Inperatory hoc Infortunium.

Exe pungna inter Brytones & Romanos qui de nocte eos precesserunt.

Roborati sunt Romany per consilium Ewanderi.

Iam Romany tymorati sunt.

Inperator pre timore fugiit: tunc dixit Arthurus.

Comendacio cum pulcris verbis per Arthurum.

Responcio gentis Arthury.

Dicta Lucii Inperatoris.

Hic habetur magnum bellum inter Inperatorem & Arthurum in valle Swesy, inter Ostum & Langres.

De probitate Irelgas, congnato Beduery.

De tribus sociis nobilibus.

De Insulto Walwyny ad Inperatorem.

Confortacio Arthury.

De crudelitate fortissimi belly inter Arthurum & Inperatorem.

Et sic finitur bellum incomparabile.

De sepultura Mangnatum Brytannie Mortuorum.

De Moddreto traditore.

De bello inter Arthurum & Modredum traditorem.

De occisione gentis Moddredy.

De Sepultura Walwyny.

Nomina dominorum occissorum, tam ex parte Arthury, quam Moddredy.

De Rege Constantino post Arthurum.

De Rege Conano.

De Rege Vortapo.

De Rege Cariceo.

De Gormundo de Aufrico.

Caricius, Rex Brutonum, versus est in fugam.

Audite iam quoddam Mirabile de cremacione Cirencestrie.

Diuisio Regni per Gurmundum, secundum Gyldas.

Declaracio Hystorie secundum Benedictum Bedam.

Interpretacio Anglorum secundum Sanctum Bedam.

De Parentela Ethelberty.

Aduentus Regis ad Augustinum.

De Responcione & curialitate Regis.

Deprecamus te, Domine, in omni misericordia tua, . vt auferatur furor tuus & ira tua a ciuitate . ista, & de domo tua sancta, qua pauimus. . Alleuya!

Qua de causa Anglici vocantur Caudati.

Quare vocatur Cernel.

De comitiua Monachorum in Bangor qui noluerunt Augustino obedire, sed omnino eum renuerunt.

De Comite Leycestrie.

De Occisione Monachorum.

De Morte Augustini Anno Domini .Dc.iiijto

Cadwan Rex Brytonum.

De Morte Regum.

Coronacio Cadwalini.

Australes semper dominabant Boriales.

Cadwalanus dixit Bryano.

De Pellitho Sortilego.

De infortuniis Cadwalini.

Infirmacio Cadwalini.

De gratitudine Briany.

De translacione nature Brytonum.

De lamentacione & planctu Cadwalini ad Salamonem.

Quomodo Brianus occidit Pellitum sortilegum.

De remotu obsidionis, & capcione Pende Regis.

De occisione Edwyny & filiorum eius.

De Miraculo Sancti Osewaldy.

Dixit Aydanus: ‘non in- ‘ueteras- ‘cat illa ‘manus.’

De Rege Osewaldo.

De Morte Osewaldy.

De coronacione Cadwaliny.

De Episcopo Aydano.

Penda periit Anno domini

Exe de fame, Pestilencia mortis, ac corrupcione Aerys, & Exilio Brutonum.

Exe de lamentacione Brutonum.

Exitus Brytonum.

De multiplicacione Saxonum, & edificacione eorum per loca.

De propheciis Aquile, Sibillie, & Merlyny.

collapse section

Collapse All | Expand All expand section

Rex misit Androchio pro Misericordia & Auxilio.

Cassibolan had sorewe in wold,
How he mighte ascape þat hold:
On alle halue he saw Romayns
Redy for to do þeym payns;
He hadde no force wyþ hem to fyght,
& honger hadde ouer reft þer myght;
Mykel he dredde Iulius Cesar,
& more þe honger þat þey had þar.
He moste chese on of tweye:
ȝelde hym to Cesar, or for honger deye.
Two dayes & two nyghtes til ende
Wold he noman biseke ne sende;

Þe þrydde, he þoughte how best myght be,
& sende his sonde til Androche:—

181

I ne wot ho dide þe message,
Wheþer knyght, squier, or page:—
“Androcheus, y sende þe to seye,
“Suffre me nought schamely to deye.
“Þaw y mystok me greuously,
“I prey þe of me haue þou mercy.
“Þaw i dide an hastynesse,
“Y schal hit amende, as his wylle esse.
“A man schold nought his owen kynde
“Dampne for o defaute, we fynde;
“ffor hit haþ ofte be wyst & sen,
“Þat wraþe bytwyxte kynde haþ ben;
“Bot whan þer [wraþe] was brought til ende,
“Syn han þey ben ful feyþful frende.
“I preie þe now, ȝif þy wille be,
“Þat þou be now curteys to me;
“Y biseke þe, þenk on no mysdede,
“Bot schew me þy kyndenesse in þys nede,
“& saue me now byfore Cesar,
“& euere more eft wol y be war.
“To þe may neuere falle honur
“ȝyf me bytide a misauentur.”